Εσύ είσαι Έλληνας, εγώ είμαι Τούρκος, αλλά και οι δύο είμαστε Κύπριοι, λέει ο Σενέρ Λεβέντ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΣΕΝΕΡ ΛΕΒΕΝΤ
Συνεργασία με τις ΑΠΟΨΕΙΣ και την HELLAS JOURNAL
Ξέρετε γιατί ο μεγάλος σατιρικός συγγραφέας Αζίζ Νεσίν επέλεξε το επώνυμο «Νεσίν» [που σημαίνει «τι είσαι;» στα τουρκικά]; Το εξήγησε ο ίδιος αυτό. Για να θυμάται τι είναι, ποιος είναι όταν όλοι του φώναζαν «Νεσίν».
Αυτό ταιριάζει και σε εμάς. Στους Κύπριους. Μάλιστα, θαρρώ πως μας ταιριάζει πιο πολύ από τον καθένα. Να μας ρωτούν. Τι είσαι; Ποιος είσαι; Έλληνας, Τούρκος, Λινοβάμβακος; Μαρωνίτης; Αρμένιος; Δεν αρκεί να πεις Κύπριος. Διότι δεν υπάρχει κυπριακό έθνος. Δεν άρεσαν καθόλου στον επί πενήντα χρόνια εθνικό ηγέτη μας Ραούφ Ντενκτάς, ο οποίος δεν βρίσκεται πλέον στην ζωή, όσοι έλεγαν «είμαι Κύπριος». Γι’ αυτό μια μέρα είχε πει ότι «τα γαϊδούρια είναι το μοναδικό ον στην Κύπρο που είναι Κύπριοι». Οι πραγματικοί Κύπριοι.
- Όλοι μας του επιτεθήκαμε επειδή το θεωρήσαμε προσβολή και ύβρη αυτό. Τι σημαίνει είμαστε γαϊδούρια; Ο Ντενκτάς, μπροστά στον βομβαρδισμό έντονων επικρίσεων, αναγκάστηκε να αλλάξει αυτό που είχε πει και να ξεγλιστρήσει λέγοντας: «Δεν είμαι εγώ που το είπα αυτό. Ο Μακάριος το είπε».
Σωστά, δεν υπάρχει κυπριακό έθνος. Παρά ταύτα, όταν ερωτηθώ απαντώ ότι «εγώ είμαι Κύπριος». Μου αρέσει περισσότερο από το να λέω «είμαι Τουρκοκύπριος». Άλλωστε, αν δεν ερωτηθώ περαιτέρω όταν πω ότι είμαι Κύπριος, δεν λέω τα υπόλοιπα. Όσοι δεν ξέρουν τι συνέβη σε αυτό το νησί δεν ρωτούν περισσότερα. Ειδικά πριν από το 1963 δεν υπήρχαν και πολλοί που ρωτούσαν. Το νησί ήταν γνωστό μόνο ως ελληνικό νησί.
Καθώς το γράφω αυτό πάλι θυμήθηκα έναν πρώην κοσμήτορα του πανεπιστημίου του Κιέβου. Αφού ολοκλήρωσα την σχολή προετοιμασίας το 1970 στο Μπακού, πήγα στο Πανεπιστήμιο Λομονόσοφ στην Μόσχα, ενώ δύο άλλοι Τουρκοκύπριοι συμφοιτητές μου που ήταν μαζί μου εστάλησαν προσωρινά στο Πανεπιστήμιο του Κιέβου, επειδή στην Οδησσό υπήρχε επιδημία χολέρας και καραντίνα. Μια μέρα ο κοσμήτορας φώναξε τους δικούς μας για να τους καλωσορίσει.
- Ήταν λάτρης της αρχαίας Ελλάδας, λέει. Μιλούσε με επαινετικά λόγια για τον Σωκράτη, τον Αριστοτέλη, τον Αριστοφάνη και εκείνο τον τρομερό ελληνικό πολιτισμό. Όταν τέλειωσε την ομιλία του ρώτησε τους φίλους μας πώς τους έλεγαν. «Γιασάρ Αλτάι», είπε ο ένας. «Κιβάντς Όζμπαφλι», είπε ο άλλος. Ο άνδρας σάστισε. «Τι δηλαδή, δεν είστε Έλληνες;»
Είμαι από εκείνους που πιστεύουν ότι έστω και αν δεν υπάρχει κυπριακό έθνος, πρέπει να δημιουργηθεί. Διότι θεωρώ ότι ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο ρατσισμός και ο εθνικισμός. Είναι γι’ αυτό που κάποιοι φίλοι μας, οι οποίοι το αντιλαμβάνονται αυτό, αποφεύγουν να χρησιμοποιούν τις λέξεις «Έλληνας» ή «Τούρκος». Ή λένε «Κύπριοι που μιλούν ελληνικά» ή «Κύπριοι που μιλούν τουρκικά». Αλλά αυτή η μακροσκελής περιγραφή ούτε στο γλωσσάρι της δημοσιογραφίας ταιριάζει, ούτε στο γλωσσάρι της πολιτικής.
Επιπλέον, η πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων στο νησί είναι ευχαριστημένοι που είναι Έλληνες και η πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων είναι το ίδιο ευχαριστημένοι που είναι Τούρκοι. Σε μια απάντηση που μου έστειλε ένας Ελληνοκύπριος συγγραφέας, μου είχε πει: «Δεν μπορείς εσύ Σενέρ Λεβέντ να με κάνεις με το ζόρι να σταματήσω να είμαι Έλληνας»…
Μια σημαντική μερίδα ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους τείνουν πιο πολύ από τους Ελληνοκύπριους να χρησιμοποιούν μόνο την λέξη «Κύπριος». Θυμάμαι μια συνάντηση που είχαμε με τον τρίτο Πρόεδρο της Δημοκρατίας Γιώργο Βασιλείου. Μας είχε απογοητεύσει και εκείνος πάνω σε αυτό το θέμα κατά την επίσκεψη εκείνη που πραγματοποίησα μαζί με κάποιους φίλους. Ο Βασιλείου, ο οποίος μας είπε ότι πρέπει να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας ως δύο εθνικές κοινότητες και ότι θα μπορούσαμε να φτάναμε πιο εύκολα στην ειρήνη με αυτό τον τρόπο, μας υπενθύμισε και μιαν ρήση του Ατατούρκ: «Ευτυχισμένος όποιος λέει είμαι Τούρκος». «Μου αρέσει αυτή η ρήση», μας είχε πει. Κατά την γνώμη του, ήταν πολύ θετικό πράγμα να νιώθει κανείς περήφανος για το έθνος του.
- Στην πολυεθνική Αμερική όλοι νιώθουν περήφανοι που είναι Αμερικανοί. Όχι που είναι Ιταλοί, Άγγλοι, Μεξικανοί κλπ. Λένε «είμαι Αμερικανός». Μέχρι εδώ.
Ακριβώς όπως αυτούς, είχαν δοκιμάσει κάποτε και οι Σοβιετικοί να δημιουργήσουν ένα «σοβιετικό έθνος». Για ορισμένο χρονικό διάστημα στα έγγραφα της ταυτότητας όλων έγραφαν μόνο την «σοβιετική» ως εθνική ταυτότητα. Αλλά δεν πέτυχε το πείραμα. Κανείς δεν το τίμησε σε μια τεράστια χώρα που αποτελείτο από 102 εθνικές κοινότητες και στο τέλος υποχώρησαν. Νομίζω ότι κάτι τέτοιο μπορεί να καταστεί εφικτό μέσω της οικονομικής ευημερίας.
Είχε γράψει το εξής ο Ναζίμ Χικμέτ, ο οποίος έζησε τα τελευταία του χρόνια εξόριστος στη Μόσχα και πέθανε εκεί:
Εσύ είσαι Ρώσος,
Εγώ είμαι Τούρκος,
Αλλά είμαστε και οι δυο κομμουνιστές…
Τότε μπορούμε και εμείς να πούμε το εξής, χωρίς να απορρίπτουμε την εθνική ταυτότητα κανενός:
Εσύ είσαι Έλληνας,
Εγώ είμαι Τούρκος,
Αλλά είμαστε και οι δυο Κύπριοι…
- Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της. Επίσης απαγορεύεται δια νόμου η αναδημοσίευση των σχολίων χωρίς τη γραπτή έγκριση της ιστοσελίδας.
Να αποφασίσουν άμεσα: Υποταγμένοι στον Ερντογάν ή ελεύθεροι στην ευρωπαϊκή Κύπρο;
