Ο όρος του Γκουτέρες σε Αναστασιάδη-Ακιντζί: Δέσμευση για υπογραφή στρατηγικής συμφωνίας
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Κώστα Βενιζέλου
Mόνο εάν υπάρχει προοπτική υπογραφής στρατηγικής συμφωνίας, δηλαδή ενδιάμεσης λύσης, θα επανεκκινήσει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών τις καλές του υπηρεσίες στο Κυπριακό. Αυτό είναι το μήνυμα προς όλους τους εμπλεκόμενους, από τους οποίους αναμένει το πράσινο φως.
Σύμφωνα με ξένες διπλωματικές πηγές, αυτή αποτελεί η μόνη προϋπόθεση που θέτει ο κ. Αντόνιο Γκουτέρες και θα επιδιώξει δέσμευση του Προέδρου Αναστασιάδη και του κατοχικού ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί ότι είναι έτοιμοι να υπογράψουν μια συμφωνία. Μια συμφωνία, η οποία θα στηρίζεται στο πλαίσιό του, το οποίο περιλαμβάνει έξι σημεία και παρουσιάσθηκε προφορικά στην Πενταμερή Διάσκεψη το περασμένο καλοκαίρι, στο Κραν Μοντάνα. Τα σημεία αυτά περιλήφθηκαν σε ένα πλαίσιο σε μια προσπάθεια του ΟΗΕ να περιληφθούν εκατέρωθεν απόψεις και ανησυχίες. Επί του περιεχομένου είναι σαφές πως σε ό,τι αφορά τη λειτουργία του κράτους αυτή φαίνεται να είναι προβληματική με τα όσα προτείνονται (π.χ. βέτο, περιουσιακό).
Η επικείμενη αποστολή της αξιωματούχου του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, στην περιοχή αυτό τον σκοπό έχει. Δηλαδή, να καταγράψει τις προθέσεις των εμπλεκομένων για το μοναδικό σενάριο που έχουν ενώπιόν τους τα Ηνωμένα Έθνη. Και είναι ξεκάθαρο πως ο ΟΗΕ θα ασκήσει πιέσεις για να πετύχει τον στόχο του αφήνοντας να εννοηθεί πως σε διαφορετική περίπτωση θα αφήσουν τις «καλές υπηρεσίες» του Γ.Γ. στο ράφι. Βεβαίως, πολλά θα εξαρτηθούν από την επόμενη ημέρα, των σημερινών εκλογών, στην Τουρκία. Σε περίπτωση που η χώρα αυτή, λόγω των αποτελεσμάτων, εισέλθει σε μια πορεία αλλεπάλληλων εκλογικών αναμετρήσεων, θα παγώσουν οι σχεδιασμοί.
Με βάση, λοιπόν, το αρχικό σενάριο των Ηνωμένων Εθνών, με το οποίο συμφωνούν και χώρες που παραδοσιακά παρακολουθούν εκ του σύνεγγυς το Κυπριακό και έχουν ρόλο, μετά την περιοδεία της απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα και αφού αποσπάσει δεσμεύσεις, το σκηνικό θα στηθεί τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, για την υπογραφή ενδιάμεσης συμφωνίας. Οι βασικοί παίκτες θα βρεθούν στη Νέα Υόρκη και θα προσκληθούν σε Διάσκεψη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του Διεθνούς Οργανισμού. Μια τέτοια εξέλιξη ανατρέπει εν πολλοίς τη συμφωνημένη διαδικασία για τελική λύση του Κυπριακού. Κυρίως γιατί η στρατηγική συμφωνία θα συνιστά ουσιαστικά την τελική λύση.
Η πρακτική αυτή, που έχει δοκιμαστεί στο παρελθόν (Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου), αποτελεί βασικά το τέρμα του δρόμου, στο οποίο δεν θα έχει επιστροφή. Θα υπογραφεί η συμφωνία και θα παραμείνουν οι «λεπτομέρειες» για να συζητηθούν και να συμφωνηθούν. Συντάγματα, νόμοι, συμπλήρωσης των κενών κ.λπ. Εάν και εφόσον υπογραφεί το πλαίσιο, που θα γίνει σε μια Πενταμερή Διάσκεψη με πανηγυρικό χαρακτήρα και παρόντες να είναι διεθνείς παίκτες, θα συμφωνηθεί οδικός χάρτης για την επεξεργασία του τελικού σχεδίου, που θα τεθεί σε χωριστά ταυτόχρονα δημοψηφίσματα. Ουσιαστικά ο οδικός χάρτης θα δημιουργεί τετελεσμένο, που είναι τα δημοψηφίσματα. Κι αυτό γιατί όλα θα διαδραματισθούν υπό την πίεση και τον εκβιασμό των επιπτώσεων από την αναίρεση των δεσμεύσεων, που θα είναι ισχυρότερες από τη στιγμή που θα φέρει και υπογραφές. Οι πολίτες, που θα κληθούν να επικυρώσουν ή να απορρίψουν την τελική συμφωνία, θα βρίσκονται ενώπιον ενός τετελεσμένου. Αλλά πρωτίστως ενώπιον ενός πολιτικού και ηθικού εκβιασμού. Όπως γίνεται αντιληπτό, με την «επισημότητα» των υπογραφών και τη νομιμοποίησή τους λόγω της διεθνούς παρουσίας, όλοι θα θεωρούν πως το Κυπριακό τελείωσε, έκλεισε.
Περαιτέρω, καθίσταται σαφές πως είτε προχωρήσει η ενδιάμεση λύση είτε όχι, από τη στιγμή που θα υπάρξει υπογραφή, τίποτε πλέον δεν θα είναι το ίδιο. Σύμφωνα δε με ασφαλείς πληροφορίες, για πρώτη φορά στα Ηνωμένα Έθνη συζητούν σε επαφές το τι θα γίνει σε περίπτωση αποτυχίας. Το θέτουν ως ρητορικό ερώτημα, πλην όμως είναι σαφές πως θα το περιλάβουν στην ατζέντα των συζητήσεων. Κι αυτό αφορά, όπως πληροφορούμαστε, το στάτους των Τουρκοκυπρίων. Διάφορες κινήσεις και ενέργειες που γίνονται στο παρασκήνιο από τρίτους επιβεβαιώνουν πως επιδιώκεται διά της αναγνώρισης τ/κ οντότητας (acknowledgement), να προωθηθεί βαθμηδόν η εξίσωση με Κυπριακή Δημοκρατία. Είναι προφανές πως εάν αυτό πετύχει –ενδεχομένως σύντομα θα διαφανεί– θα διαμορφωθεί ένα σκηνικό δύο οντοτήτων στο νησί.
Τα παθήματα δεν έγιναν μαθήματα για Λευκωσία
Η αξιωματούχος του ΟΗΕ, Τζέιν Χολ Λουτ, η οποία επιλέγηκε από τον Γενικό Γραμματέα του Διεθνούς Οργανισμού για να βολιδοσκοπήσει τους εμπλεκόμενους στο Κυπριακό, σε περίπτωση που η διαδικασία προχωρήσει αναμένεται ότι θα αναλάβει ρόλο μόνιμου απεσταλμένου. Κοντολογίς, θα είναι αυτή που θα αντικαταστήσει τον αποχωρούντα, μετά το Κραν Μοντάνα, Έσπεν Μπαρθ Άιντε. Η Λευκωσία, όπως είναι γνωστό, έσπευσε αμέσως να ανάψει το πράσινο φως για την επιλογή της. Το έπραξε σε μια προσπάθεια προφανώς να αποτρέψει αρνητικούς συνειρμούς για τις προθέσεις της. Η τουρκική πλευρά δεν μπήκε στον κόπο να απαντήσει, ούτε να αποδεχθεί επίσκεψή της. Προφανώς και δεν ακούστηκε οτιδήποτε αρνητικό για τους Τούρκους για τη στάση τους ενώ φυσιολογικά η κ. Λουτ θα προσπαθήσει να πείσει την Άγκυρα για τις καλές της προθέσεις, ό,τι και αυτό να σημαίνει.
Την ίδια ώρα και σε σχέση με τον τρόπο που η Λευκωσία ενεργεί στα θέματα αυτά, που αφορούν στον διορισμό απεσταλμένων, είναι σαφές πως σπεύδει να ανάψει το πράσινο φως ενώ έχει καεί πολλές φορές στο παρελθόν. Υπενθυμίζονται οι πρόσφατες περιπτώσεις του Αλεξάντερ Ντάουνερ και του Έσπεν Μπαρθ Άιντε, που σχεδόν θεωρήθηκαν «ανεπιθύμητοι» και χαρακτηρίστηκαν ως μη αντικειμενικοί (το ελάχιστον). Σημειώνεται πως όταν θα διοριζόταν ο Αλεξάντερ Ντάουνερ, φιλική προς την Κύπρο χώρα, είχε αναφέρει προς τη Λευκωσία πως δεν θα έπρεπε να αποδεχθεί τον διορισμό του.
Συνεπώς, στα θέματα αυτά λόγω προηγούμενων περιπτώσεων χρειάζεται περισσότερη προσοχή. Χωρίς να σημαίνει πως η εξ Αμερικής κ. Λουτ έχει οτιδήποτε εναντίον της.
Δεν νοείται νεοσουλτάνος με οριακή επικράτηση
Η προσοχή σήμερα είναι στις τουρκικές εκλογές. Τα σενάρια σε συνδυασμό με δημοσκοπήσεις οδηγούν μεν σε συμπεράσματα, ωστόσο, τίποτε δεν είναι σίγουρο. Η επικρατούσα άποψη είναι πως ο Ερντογάν θα κερδίσει. Θα εκλεγεί από τον πρώτο γύρο; Θα χρειαστεί δεύτερος γύρος; Το αποτέλεσμα θα είναι τέτοιο που θα ανοίξει τον δρόμο για νέες εκλογές μέχρι να πάρει το επιθυμητό γι’ αυτόν αποτέλεσμα; Νεοσουλτάνος με οριακή επικράτηση δεν μπορεί να υπάρξει, με βάση τη νοοτροπία του Ερντογάν.
Την ίδια ώρα, είναι προφανές πως στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα αφήνεται να εννοηθεί πως ο Τούρκος Πρόεδρος είναι αποφασισμένος να κάνει τα πάντα, περιλαμβανομένης και της νοθείας.