Πινγκ πονγκ με τα εμπάργκο όπλων στις ΗΠΑ: Κομβικό σημείο η συμπεριφορά του Ερντογάν
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Κώστα Βενιζέλου
Οι αντιδράσεις στην Ουάσινγκτον έναντι της Άγκυρας για τη συμπεριφορά του καθεστώτος Ερντογάν δημιουργεί μια έντονη κινητικότητα, με το μέτωπο κατά της Τουρκίας να ενισχύεται. Τούτο ενδεχομένως να αποδειχθεί συγκυριακό, κυρίως εάν μετεκλογικά ο Ερντογάν χαμηλώσει τους τόνους και αναθερμάνει τα κανάλια επικοινωνίας.
Αυτή την περίοδο, δύο παράλληλες διαδικασίες στη νομοθετική εξουσία των Ηνωμένων Πολιτειών επαναφέρουν στο προσκήνιο πολιτικές αποφάσεις που υιοθετήθηκαν τη δεκαετία του ΄70 και αφορούν την Κύπρο και την Τουρκία. Το θέμα του εμπάργκο όπλων και η μεγάλη στρέβλωση σε βάρος του θύματος, της Κυπριακής Δημοκρατίας, και η επιβράβευση του θύτη, της Τουρκίας, επανεξετάζεται, με φόντο το επίπεδο των σχέσεων που διανύουν σήμερα Ουάσινγκτον και Άγκυρα.
Η πρώτη εξέλιξη αφορά το σχέδιο νόμου του προϋπολογισμού για την Εθνική Άμυνα, με το οποίο ζητείται το πάγωμα της οποιασδήποτε μεταφοράς στρατιωτικού υλικού προς την Τουρκία, μέχρι το υπουργείο Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών να παραδώσει έκθεση για την εκτίμηση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων στις αρμόδιες επιτροπές Εξωτερικών και Άμυνας της Βουλής και της Γερουσίας. Το σχέδιο νόμου εγκρίθηκε με απόλυτη πλειοψηφία (60-1) από την αρμόδια επιτροπή. Σε περίπτωση που σε πολιτικό επίπεδο αυτό προχωρήσει και υπογράψει ο Πρόεδρος, τότε η Τουρκία θα επηρεασθεί σημαντικά. Θα επηρεασθούν πωλήσεις αεροσκαφών F-35 Lightning II JSF και F-16 Fighting Falcon, ελικοπτέρων CH-47 Chinook, H-60 Blackhawk και πυραύλων Patriot.
Αφορμή για αυτή την κίνηση είναι η συμφωνία της Τουρκίας με τη Ρωσία για το αντιπυραυλικό σύστημα S-400 αλλά και η κράτηση στις τουρκικές φυλακές του Αμερικανού πάστορα Άντριου Μπράνσον. Σημειώνεται συναφώς ότι η προσπάθεια για το πάγωμα της παράδοσης των μαχητικών αεροσκαφών F-35 στην Άγκυρα έχει αποτελέσει μια από τις σημαντικότερες εκστρατείες που διεξάγει το Συμβούλιο Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC) στην Ουάσινγκτον.
Όπως εξήγησε σε δηλώσεις του στην ομογενειακή εφημερίδα της Νέας Υόρκης “Greek News” ο εκτελεστικός διευθυντής της οργάνωσης Έντι Ζεμενίδης, το γεγονός ότι η συγκεκριμένη πρόβλεψη συμπεριλήφθηκε στο σχέδιο νόμου αποτελεί ακόμα ένα σημαντικό βήμα προς την εκπλήρωση του στόχου της εκστρατείας του HALC. Η οργάνωση ανέλαβε εκστρατεία και για τον τερματισμό του εμπάργκο κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας. Επί τούτου, ο κ. Ζεμενίδης είπε ότι «έφτασε η ώρα οι ΗΠΑ να δώσουν ουσία στη «στρατηγική εταιρική σχέση» που διακήρυξε ο Αντιπρόεδρος Μπάιντεν το 2014. Η άρση του εμπάργκο όπλων θα ήταν ένα καλό πρώτο βήμα για να εδραιωθεί το καθεστώς της Κύπρου ως κράτος πρώτης γραμμής για τα δυτικά συμφέροντα ασφαλείας».
Εάν παγώσει η πώληση όπλων προς την Τουρκία, θα επιδεινωθούν περαιτέρω οι σχέσεις και αυτό θα κοστίσει στην Άγκυρα, περισσότερο από ό,τι στις ΗΠΑ. Την ίδια ώρα, σε περίπτωση που ο Ερντογάν ακυρώσει τη συμφωνία με τους Ρώσους για τους S-400, θα χάσει μια εναλλακτική επιλογή, τη Μόσχα. Τότε ουσιαστικά στην Ουάσινγκτον θα αισθανθούν πως θα έχουν τον Ερντογάν στο τσεπάκι τους.
Η δεύτερη εξέλιξη αφορά την απόφαση για την κατάθεση από μέρους του επικεφαλής της μειοψηφίας στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων της αμερικανικής Γερουσίας, Ρόμπερτ Μενέντεζ, νομοσχεδίου για τον τερματισμό του εμπάργκο όπλων που έχει επιβληθεί για την Κύπρο με νόμο του 1987. Ανάλογο νομοσχέδιο έχει κατατεθεί στη βουλή των αντιπροσώπων από τον Ντέιβιντ Σιτσιλίνε. Στο λεκτικό του νομοσχεδίου που κατέθεσε ο κ. Μενέντεζ τονίζεται, μεταξύ άλλων, ότι «η ασφάλεια των εταίρων στην Ανατολική Μεσόγειο είναι κρίσιμη για την ασφάλεια των ΗΠΑ και της Ευρώπης». Η κίνηση αυτή συνδέεται και με τα ενεργειακά, όπου οι ΗΠΑ εμπλέκονται μέσω της ExxonMobil. Η ενίσχυση της ασφάλειας της Κύπρου συνδέεται, επίσης, με την καταπολέμηση της τρομοκρατίας.
Είναι σαφές πως σε περίπτωση που αρθεί το εμπάργκο, η σημασία θα είναι περισσότερο πολιτική. Θα είναι μια σημαντική επιτυχία σε βάρος της Τουρκίας, ενώ θα επιβεβαιωθεί και η καλή σχέση με τις ΗΠΑ και τα κέντρα λήψης αποφάσεων. Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν δαπανά ιδιαίτερα ποσά για αμυντικούς εξοπλισμούς, εάν ωστόσο τερματισθεί η απαγόρευση πώλησης όπλων, θα έχει και την αμερικανική επιλογή.
Τα ζητήματα αυτά αναμένεται να ξεκαθαρίσουν σύντομα. Είναι προφανές πως κομβικό σημείο παραμένει η μετά τις εκλογές συμπεριφορά του Ερντογάν. Εάν διαφοροποιηθεί και προσεγγίσει τις ΗΠΑ, όπως και ο ENTY στο παρελθόν, οι Αμερικανοί θα «σβήσουν» την παλιά συμπεριφορά του και θα επανέλθουν στις «καλές εποχές». Σε διαφορετική περίπτωση, θα γίνουμε μάρτυρες μιας νέας εποχής στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Οι Αμερικανοί θέλουν, πάντως, επανασυγκόλληση σχέσεων με την Άγκυρα και με την πρώτη κίνηση προσέγγισης από τους Τούρκους θα κάνουν κι αυτοί βήματα προς την κατεύθυνση της γεφύρωσης διαφορών.