«Η βίλα μέσα στη ζούγκλα»: Οι κίνδυνοι για το Ισραήλ και ο προβληματισμός για την Τουρκία




ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΦΙΔΑ

Ήταν ο μπαρουτοκαπνισμένος Εχούντ Μπάρακ (πάλαι ποτέ πρωθυπουργός, υπουργός και αρχηγός των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων) εκείνος που είχε κάποτε, προ εικοσαετίας, παρομοιάσει το Ισραήλ με «βίλα μέσα στη ζούγκλα» («villa in the jungle»).

Όσοι τυχαίνει να έχουν επισκεφθεί το Τελ Αβίβ, θα μπορούσαν ίσως να συμφωνήσουν, βλέποντας το ανέφελο περιβάλλον γύρω από τις ειδυλλιακές παραλίες της ισραηλινής μεγαλούπολης ως μια «βίλα» δυτικής ευζωίας μέσα στην ευρύτερη «ζούγκλα» της Μέσης Ανατολής. Κάπως έτσι, άλλωστε, θα ήθελαν να βλέπουν τον εαυτό τους και πολλοί Ισραηλινοί, όχι μόνο της καλούμενης ελίτ αλλά και της μεσαίας τάξης που φέρεται να τα πηγαίνει «μια χαρά».

Στην πράξη ωστόσο, όπως «κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί», έτσι και καμία χώρα, «βίλα» ή μη, δεν μπορεί να ιδωθεί απομονωμένη από το περιβάλλον της.

  • Το Ισραήλ βρίσκεται εν έτει 2018 να περιβάλλεται από επίφοβες εστίες έντασης: στη Συρία, στα υψίπεδα του Γκολάν, στη Λωρίδα της Γάζας, στη Χερσόνησο του Σινά, και ευρύτερα στη νοτιοανατολική Μεσόγειο, με τα διεθνή ΜΜΕ να αναρωτιούνται πια ανοιχτά πόσο πιθανός θα μπορούσε να είναι ένας πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, εν όψει και της επικείμενης απόσυρσης των ΗΠΑ στις αρχές Μαΐου από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.

Σημαντική διαφορά σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν: το γεγονός ότι η Ρωσία βρίσκεται πλέον «ακροβολισμένη» στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής να στηρίζει εμπράκτως, με στρατιωτικές δυνάμεις και οπλικά συστήματα, «εχθρούς» του Ισραήλ (όπως είναι το Ιράν και το καθεστώς Άσαντ).

Για τον Αλούφ Μπεν, διευθυντή της έγκυρης ισραηλινής εφημερίδας Haaretz ο οποίος βρέθηκε προ ημερών στην Αθήνα παίρνοντας μεταξύ άλλων μέρος και σε κλειστή συζήτηση του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), οι ανησυχίες που ανακύπτουν από όσα αναμένονται ως εξελίξεις τις επόμενες εβδομάδες (έως τα μέσα Μαΐου) είναι κυρίως δύο:

Πρώτον το ενδεχόμενο η Τεχεράνη να γίνει πιο επιθετική απέναντι στο Ισραήλ (αφότου ο Τραμπ αποφασίσει να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν στις αρχές Μαΐου επαναφέροντας τις κυρώσεις κατά της Τεχεράνης, όπως αναμένεται) και δεύτερον το ενδεχόμενο η ένταση στη Λωρίδα της Γάζας να διογκωθεί λαμβάνοντας μεγαλύτερες και ευρύτερες διαστάσεις (εν όψει της 15ης Μαΐου οπότε οι Παλαιστίνιοι τιμούν τη Νάκμπα, ή αλλιώς «καταστροφή», όπως ονομάζουν την επέτειο από την ίδρυση του Ισραήλ το 1948, από την οποία μάλιστα φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια).

Παράλληλα ωστόσο, μέσα στις επόμενες εβδομάδες (έως τα μέσα Μαΐου) αναμένονται και τα επίσημα εγκαίνια της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιερουσαλήμ. Η κόρη του Ντόναλντ Τραμπ, Ιβάνκα, και ο εβραϊκής καταγωγής σύζυγός της, Τζάρεντ Κούσνερ, αναμένεται μάλιστα να δώσουν το «παρών» στην επικείμενη τελετή.

Σε τεχνικό επίπεδο, δεν πρόκειται να αλλάξουν πολλά, σύμφωνα με τον Αλούφ Μπεν. Σε πρώτη φάση, το αμερικανικό προξενείο που βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ θα γίνει πρεσβεία, και η πρεσβεία που βρίσκεται στο Τελ Αβίβ θα γίνει προξενείο. Σε επίπεδο συμβολισμών αντιθέτως, πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη που ενδέχεται να ξεσηκώσει νέα κύματα αντιδράσεων διεθνώς.

Επί της ουσίας πάντως, οι αντιδράσεις απέναντι στην απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να μεταφέρει την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ ήταν μέχρι στιγμής πολύ πιο περιορισμένες από όσο θα περίμενε κανείς σε μια αντίστοιχη περίπτωση πριν χρόνια.

Ακόμη και στην πολύπαθη Γάζα, η ένταση προς το παρόν περιορίζεται γεωγραφικά (μόνο κατά μήκος των συνόρων, χωρίς να έχει μεταφερθεί στη Δυτική Όχθη) αλλά και χρονικά (μόνο κάθε Παρασκευή). Η ένταση δεν αποκλείεται, βέβαια, να διαχυθεί όσο πλησιάζουμε προς τη Νάκμπα στα μέσα Μαΐου.

Τα μεγαλύτερα προβλήματα, ωστόσο, του Ισραήλ είναι προς το παρόν άλλα, με πρώτο και σημαντικότερο φυσικά το μέτωπο του Ιράν.

  • ΙΡΑΝ

Η κρίσιμη δοκιμασία πλέον για τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου θα είναι «να μην πάει σε έναν πόλεμο με το Ιράν», σύμφωνα με τον Αλούφ Μπεν. Ο Νετανιάχου έχει δείξει μέχρι στιγμής ότι ενδιαφέρεται περισσότερο να διατηρήσει το στάτους κβο στην περιοχή παρά να οξύνει τις πολεμικές αντιπαραθέσεις, ενώ και η ίδια η κοινή γνώμη πίσω στο Ισραήλ δεν φαίνεται να θεωρεί στην πράξη πιθανό το ενδεχόμενο ενός πολέμου με την Τεχεράνη. Εάν οι Ισραηλινοί φοβούνταν πραγματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο, δεν θα επένδυαν σε σπίτια εκτοξεύοντας στα ύψη τις τιμές των ακινήτων, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο διευθυντής της Haaretz.

Την ίδια στιγμή ωστόσο, είναι απολύτως σαφές ότι το Ισραήλ δεν προτίθεται σε καμία περίπτωση να επιτρέψει στο Ιράν να προσεγγίσει τα σύνορά του, ούτε άμεσα (μέσω δημιουργίας μόνιμων ιρανικών στρατιωτικών βάσεων στη Συρία) αλλά και ούτε και έμμεσα, μέσω άλλων proxy (ιρανικής επιρροής) δυνάμεων όπως είναι για παράδειγμα η σιιτική Χεζμπολάχ του Λιβάνου που επίσης δρουν εντός των συριακών συνόρων. Στο ίδιο πλαίσιο, το Ισραήλ αξιολογεί ως κρίσιμη και την ανάγκη να πληγούν οι γραμμές τροφοδοσίας της Χεζμπολάχ από το Ιράν.

Οι Ισραηλινοί παρακολουθούν πολύ στενά, κυριολεκτικά με το δάχτυλο στη σκανδάλη, τις κινήσεις και στο έδαφος της Συρίας. Λέγεται, μάλιστα, ότι από το 2012 και μετά, έχουν πραγματοποιήσει πάνω από 100 χτυπήματα κατά φερόμενων ως ιρανικών στόχων εντός της Συρίας, με πιο γνωστή στο ευρύ κοινό την επίθεση της 9ης Απριλίου, για την οποία ωστόσο το Τελ Αβίβ δεν ανέλαβε επισήμως την ευθύνη.

Εάν οι Αμερικανοί αποσυρθούν όντως από τη Συρία όπως έχει δηλώσει επανειλημμένως ο Τραμπ, τότε το Ισραήλ θα μπορούσε να αναλάβει έναν ενισχυμένο-διευρυμένο ρόλο φύλακα-επόπτη υπέρ των δυτικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή. Η ισραηλινή ηγεσία θα ήταν, μάλιστα, κατά πάσα πιθανότητα πρόθυμη να αναλάβει έναν τέτοιο ρόλο.

Το κλίμα φαντάζει πολεμικό. Η εκτίμηση, πάντως, που υπάρχει είναι ότι η έκβαση της ισραηλινο-ιρανικής διαμάχης θα εξαρτηθεί τελικώς από τη στάση που πρόκειται να κρατήσει το Ιράν απέναντι στο Ισραήλ και όχι το αντίστροφο. Όταν λέμε Ιράν δε, αξίζει να σημειωθεί ότι δεν μιλάμε μόνο για τον μετριοπαθή πρόεδρο Χασάν Ροχανί. Μιλάμε, φυσικά, και για τον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη Αλί Χαμενεϊ καθώς και τους Φρουρούς της Επανάστασης.

  • ΣΥΡΙΑ

Αναλύοντας την κατάσταση στη Μέση Ανατολή ως προσκεκλημένος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), ο Αλούφ Μπεν υποστηρίζει ότι η μη-λύση της συριακής διένεξης λειτουργεί επί του παρόντος προς όφελος του Ισραήλ. «Ένας αδύναμος Άσαντ είναι καλύτερος από έναν ισχυρό Άσαντ που ενδεχομένως να διεκδικούσε πάλι την περιοχή του Γκολάν», υποστηρίζει χαρακτηριστικά. Η ενισχυμένη στρατιωτική παρουσία, ωστόσο, της Ρωσίας στα εδάφη της Συρίας αποτελεί αιτία προβληματισμού και δεν μπορεί να αγνοηθεί. Ως προς αυτό, ο διευθυντής της Haaretz υποστηρίζει ότι μέχρι στιγμής λειτουργεί κατά τρόπο αποτελεσματικό στη Συρία μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας («hotline») μεταξύ Ισραηλινών και Ρώσων, για την αποφυγή τυχόν ατυχημάτων ή αθέλητων συγκρούσεων.

  • ΤΟΥΡΚΙΑ

Προβληματισμός υπάρχει, ωστόσο, και για τις κινήσεις του Ερντογάν στην ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Παρά τις κόντρες του καθεστώτος στην Άγκυρα με την κυβέρνηση Νετανιάχου (για Μαβί Μαρμαρά, Ιερουσαλήμ, Παλαιστινιακό κ.α.) και τα συγκρουόμενα ισραηλινο-τουρκικά συμφέροντα σε πολλά μέτωπα, ο Αλούφ Μπεν εντούτοις εκτιμά ότι «το Ισραήλ δεν πρόκειται να στραφεί ανοιχτά ενάντια στην Τουρκία». Υπενθυμίζει, από το βήμα του ΕΛΙΑΜΕΠ, ότι το Ισραήλ δεν έχει καν αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων. Σημειώνει, επίσης, ότι ενώ το Ισραήλ έχει πολύ καλές σχέσεις με τους Κούρδους του Ιράκ, αντιθέτως επιλέγει να μην στηρίζει τους Κούρδους της Συρίας και της Τουρκίας.

  • ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ – ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΟ

Ωστόσο, το κορυφαίο ζήτημα αυτήν την περίοδο εντός του Ισραήλ δεν έχει να κάνει με τις εξελίξεις στο εξωτερικό αλλά με ενδεχόμενες πολιτικές ανατροπές εντός των συνόρων. Τα μεγάλα ερωτήματα είναι δύο και αλληλοσυνδεόμενα, όπως τα μεταφέρει ο διευθυντής της Haaretz: το πρώτο είναι εάν ο Νετανιάχου θα οδηγηθεί τελικώς σε δίκη με την κατηγορία της διαφθοράς (για παλαιότερες υποθέσεις χρηματισμού και απάτης) και το δεύτερο είναι εάν η χώρα θα πάει σε πρόωρες εκλογές μέσα στο 2018 (αντί για το Νοέμβριο του 2019 όπως είναι προγραμματισμένο). Επί της ουσίας, όλα περιστρέφονται γύρω από την τύχη του 68χρονου Νετανιάχου, πρωθυπουργού του Ισραήλ από το 2009, απέναντι στον οποίο δεν φαίνεται να υπάρχει ωστόσο προ το παρόν κανένας ικανός αντίπαλος-ανταγωνιστής.

  • Κατά τα λοιπά, Ιράν και Παλαιστινιακό βρίσκονται, πλέον, χαμηλά στις ανησυχίες της πλειονότητας των Ισραηλινών. Αντιθέτως, η κοινή γνώμη δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για θέματα όπως είναι το εάν θα απελαθούν ή όχι οι δεκάδες χιλιάδες Αφρικανοί μετανάστες που είχαν εισέλθει στη χώρα πριν το 2013 και ζουν εκεί έκτοτε.
  • Τα σχόλια που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα μας εκφράζουν απαραίτητα τους συγγραφείς. Η ιστοσελίδα μας δεν λογοκρίνει τις γνώμες των συνεργατών της. Επίσης απαγορεύεται δια νόμου η αναδημοσίευση των σχολίων χωρίς τη γραπτή έγκριση της ιστοσελίδας.

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: