Η σύγκρουση των ΗΠΑ και της Κίνας για το νέο δρόμο του μεταξιού: Έρχεται το Quad!
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Η Αυστραλία, η Ινδία, η Ιαπωνία, και οι Ηνωμένες Πολιτείες, εξετάζουν τη δημιουργία συμμαχίας, για να αντιμετωπίσουν την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας, ειδικά του σχεδίου του Πεκίνου, γνωστού με το όνομα, “One Belt, One Road, αλλά και το ”New Silk Road”, που φιλοδοξούν να δημιουργήσουν ξανά τους θρυλικούς εμπορικούς δρόμους κατά μήκος της Άπω και Εγγύς Ανατολής.
Το σχέδιο αυτό (Belt and Road) αποτελεί πηγή μεγάλης επιρροής για την Κίνα, διότι προβλέπει την διάθεση τεράστιων κονδυλίων για υποδομές, παροχή δανείων σε μικρότερες χώρες κατά μήκος της διαδρομής, και υποσχέσεις για μεγάλες οικονομικές απολαβές.
Η διακίνηση πληροφοριών, είναι βασικό κομμάτι της δημιουργίας του “Δρόμου του Μεταξιού”, του 21ου Αιώνα, με αποτέλεσμα να εγείρονται ανησυχίες για την επιρροή της Κίνας, και την λογοκρισία που επιβάλλει στο διαδίκτυο.
Το σχέδιο “Belt and Road”, μπορεί να συμπεριλάβει μέχρι και 65 χώρες, οι οποίες μαζί συγκεντρώνουν, περίπου το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ, και το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Η πρώτη ενέργεια αντιμετώπισης αυτής της κίνησης από την Κίνα, έρχεται από τις ΗΠΑ, και την κίνηση της Ουάσιγκτον, για σύσφιξη των σχέσεων με την Ινδία, στους τομείς της οικονομίας και ασφάλειας. Την ίδια στιγμή οι ίδιες κινήσεις γίνονται από τις ΗΠΑ για στενότερο συντονισμό στον τομέα της ασφάλειας, με την Ιαπωνία και την Αυστραλία. Η πρώτη συνάντηση των τεσσάρων χωρών, έγινε στη Σύνοδο του ASEAN και της Ανατολικής Ασίας το Νοέμβριο.
Οι συνομιλίες αυτές έχουν προχωρήσει πολύ τους τελευταίους μήνες, αλλά όπως όλα δείχνουν, δεν θα έχουν κλείσει όλες οι λεπτομέρειες, έτσι ώστε να υπάρχει επίσημη ανακοίνωση της συμμαχίας, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Πρωθυπουργού της Αυστραλίας, Μάλκομ Τερνμπούλ, στην Ουάσιγκτον, αυτή την εβδομάδα.
Δηλώσεις της Υπουργού Εξωτερικών της Αυστραλίας, Τζούλι Μπίσοπ, σε συνέντευξη της στην εφημερίδα, Japan Times, επιβεβαιώνουν, ότι οι τέσσερεις χώρες συζητούν ένα κοινό σχέδιο υποδομών, επισημαίνοντας την μεγάλη ανάγκη υποδομών, στην περιοχή. Τόσο η ΥΠΕΞ της Αυστραλίας, όσο και αμερικανικές πηγές, τόνισαν ότι το σχέδιο αυτό αποτελεί εναλλακτική λύση σε αυτό της Κίνας και όχι αντίπαλο σχέδιο. Το ίδιο είπε και γιαπωνέζος Υπουργός, σε συνέδριο την περασμένη Δευτέρα, τονίζοντας ότι δεν πρόκειται για αντίπαλο σχέδιο στο “Belt and Road” της Κίνας.
Παρά τις εν λόγω δηλώσεις, η Ιαπωνία έχει ήδη διαμορφώσει σχέδια, για μια “Free and Open Indo – Pacific Strategy”, η οποία μπορεί να ενσωματωθεί στην στρατηγική των τεσσάρων χωρών.
Η Ινδία είναι, η χώρα η οποία έχει αντιδράσει πολύ δυναμικά στο σχέδιο, “Belt and Road”, της Κίνας, και δεν έκρυψε την ικανοποίησή της, όταν τον Οκτώβριο ο Υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Τζέημς Μάτις, δήλωσε ότι το Πεκίνο, δεν έχει κανένα δικαίωμα να επιβάλλει ζώνες και δρόμους, σε κανέναν.
Η διαφορά, μεταξύ αντίπαλου και εναλλακτικού σχεδίου, μπορεί να φαίνεται ασήμαντη λεπτομέρεια, αλλά το σχέδιο των τεσσάρων χωρών, σύμφωνα με αμερικανικές πηγές, δεν στοχεύει στο να αποτρέψει το σχέδιο του Πεκίνου. Μάλιστα η Ουάσιγκτον, προσπαθεί να περάσει την άποψη ότι πρόκειται για ένα σχέδιο, το οποίο μπορεί να συνεργαστεί με αυτό της Κίνας.
Το σχέδιο των τεσσάρων χωρών, παρόλα αυτά, κουμπώνει απόλυτα στην Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που δημοσιοποίησε η κυβέρνηση Τράμπ, την εκφρασμένη πρόθεση του Αμερικανού Προέδρου, να αναχαιτίσει την επιρροή της Κίνας και της Ρωσίας, αλλά και την αποχώρηση των ΗΠΑ, από την εμπορική συμφωνία, Trans – Pacific Partnership. Ο Πρόεδρος Τράμπ, προτιμά τις διμερείς συμφωνίες, και διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε μικρότερα γκρουπ.
Το σχέδιο που θα συζητήσει στο Λευκό Οίκο με τον Πρωθυπουργό της Αυστραλίας, ο Αμερικανός Πρόεδρος, έχει ως στόχο την αναδιάρθρωση της συμμαχίας ασφάλειας μεταξύ των τεσσάρων χωρών, σε νέο πλαίσιο που θα περιλαμβάνει όρους οικονομικούς και υποδομών.
Ανοικτό είναι το ερώτημα εάν η κυβέρνηση Τράμπ, είναι έτοιμη, να σηκώσει το διπλωματικό βάρος που απαιτείται, έτσι ώστε να πετύχει αυτή η συμμαχία.
Το όνομα που ακούγεται για αυτή τη συμμαχία είναι “Quad”.
Μπορεί το “Quad”, να φιλοδοξεί να αποτελέσει εναλλακτική, στο “Belt and Road”, της Κίνας, αλλά θα πρέπει να καλύψει ένα χάσμα πέντε ετών σε σχέση με το Πεκίνο που έχει αρχίσει από το 2013. Η Κίνα έχει δημιουργήσει την Asian Infrastructure Investment Bank το 2016, για τη χρηματοδότηση του δικού της σχεδίου, και η τράπεζα έχει ήδη εγκρίνει 24 έργα υποδομών.
Το σχέδιο έχει ήδη περάσει στο Σύνταγμα της Κίνας, με χρηματοδότηση 124 δις. δολαρίων. Έχει μάλιστα μεγαλώσει τόσο πολύ που το Πεκίνο πρόσφατα άρχισε να συζητά να λειτουργεί μέρος του, από το Βόρειο Πόλο.
Παρόλα αυτά, θα είναι λάθος για κάποιους να υποτιμήσουν το “Quad”, εάν αναλογιστεί τη δύναμη των τεσσάρων χωρών που το αποτελούν. Άλλωστε, το σχέδιο της Κίνας, δεν είναι και χωρίς προβλήματα. Το σχέδιο “Belt and Road” κυριαρχείται από πολιτικές σκοπιμότητες, και έτσι όπως βαδίζει δεν είναι βιώσιμο. Η Κίνα θα πρέπει να ακολουθήσει τους διεθνείς κανόνες, και υπάρχουν πολλά σημεία που οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι τους μπορούν να εκμεταλλευτούν.
Ένα είναι ξεκάθαρο. Το ντέρμπι Ηνωμένων Πολιτειών – Κίνας έχει αρχίσει και σε αντίθεση με το παρελθόν, η σύγκρουση δεν θα είναι παραδοσική, στο χώρο της αμυνας – ασφάλειας, διότι πλέον ο κυρίαρχος πόλος στην εθνική ασφάλεια είναι οικονομικός. Εκεί θα γίνει η σύγκρουση και θα είναι σκληρή. Το έδειξε άλλωστε η στρατηγική εθνικής ααφάλειας της κυβέρνησης Τράμπ.
Quad vs Belt and Road / New Silk Road: Let the games begin!
- Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, και μέλος του The International Institute of Strategic Studies