«Παρά να σου βγει το όνομα…!» Η φήμη μιας χώρας και η εικόνα της διεθνώς




Του Κώστα Βενιζέλου

«Καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα» λέγανε οι παλιοί και ξέρανε. Η εικόνα, η φήμη, η αξιοπιστία, είναι ό,τι πιο πολύτιμο για έναν άνθρωπο, για μία επιχείρηση για μία χώρα. Ποιες είναι όμως αυτές οι εικόνες; Πώς διαμορφώνονται; Ποιος τις διαμορφώνει, με ποια εργαλεία και ποιες λογικές;

Ποιος μπορεί να ελέγξει αυτές τις εικόνες και το κυριότερο, ποιοι είναι οι κίνδυνοι για όσους εκούσια ή ακούσια εκχωρούν τη διαχείριση της εικόνας τους στους άλλους; Όταν παρατηρούμε την εικόνα ενός ατόμου, μίας εταιρείας, μίας χώρας, τι μπορούμε να καταλάβουμε για τη θέση της, τη δύναμη της και την προοπτική της;

Σε αυτά τα κομβικά ερωτήματα έρχεται να συνεισφέρει το βιβλίο «Εγχειρίδιο Αναστοχασμών: Εικόνες Κρατών και Πολιτιστική Διπλωματία», του επίκουρου καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Αθανάσιου Ν. Σαμαρά. Το βιβλίο δεν δίνει έτοιμες απαντήσεις στον αναγνώστη και σίγουρα δεν τον περιορίζει στον ρόλο του παθητικού – δέκτη της αυθεντίας του συγγραφέα. Αντίθετα, του προσφέρει μία σειρά από αναλυτικά και συνθετικά εργαλεία και τον οδηγεί μέσα από 35 αναστοχασμούς και δράσεις εφαρμογής να αποκτήσει τον έλεγχο τους και να κατακτήσει μόνος του τις «αλήθειες του». Το «Εγχειρίδιο Αναστοχασμών» είναι ηλεκτρονικό βιβλίο και διατίθεται χωρίς κόστος για τον αναγνώστη. Κάθε αναστοχασμός υποστηρίζεται από βιβλιογραφία διαθέσιμη μέσω υπερσυνδέσεων καταγραφή των στόχων του και σαφή κριτήρια αξιολόγησης του.

Το «Εγχειρίδιο Αναστοχασμών» ακολουθεί μία απλή, λειτουργική και ταυτόχρονα πρωτότυπη δομή η οποία στηρίζεται στην ενεργοποίηση του αναγνώστη.  Η κλιμάκωση από την μία αναστοχαστική δράση στην άλλη γίνεται  μεθοδευμένα και συστηματικά. Ο συγγραφέας αρχικά εισάγει τον αναγνώστη σε θεωρητικές έννοιες, στην συνέχεια δείχνει τους τρόπους χρησιμοποίησης τους ως αναλυτικά εργαλεία και τέλος οδηγεί είτε σε μεγαλύτερη εμβάθυνση στο θεωρητικό πλαίσιο είτε στην συνδυαστική αξιοποίηση των νέων εννοιών με θεωρίες που έχουν ήδη εργαλειοποιηθεί σε προηγούμενους αναστοχασμούς. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η  ουσιαστική κατανόηση και η λειτουργική αξιοποίηση των όρων.

Ο Αθανάσιος Ν. Σαμαράς, έχει ενδιατρίψει  στη διαχείριση και κατασκευή της Εικόνας Κρατών. Ασχολήθηκε με την εικόνα της Ελλάδος, της Κύπρου όπως κι άλλων κρατών και ανέδειξε προβλήματα, προβληματισμούς αλλά και διεξόδους. Το «Εγχειρίδιο Αναστοχασμών» είναι το δεύτερο βιβλίο του στο πεδίο, έχει προηγηθεί το «Εικόνες Κρατών: Στρατηγική Επικοινωνία, Ήπια Ισχύς και Μέσα Ενημέρωσης» (Καστανιώτης, 2014). Ο στόχος και στα δύο βιβλία είναι κοινός: μέσα από την διεπιστημονική μελέτη του γνωστικού αντικειμένου «Εικόνες Κρατών: Διαμόρφωση και Διαχείριση» επιχειρείται να ανασυγκροτηθεί ένα κατακερματισμένος χώρος προβληματισμού και δράσης σε ενιαίο πεδίο προσφέροντας παράλληλα μία χρηστική εργαλειοθήκη εννοιών και τεχνικών.

Τα δύο βιβλία έχουν μια σειρά από κοινά στοιχεία: Πρώτον τον διεπιστημονικό χαρακτήρα αμφότερα αντλούν από πεδία  όπως η κοινωνική ψυχολογία, η στρατηγική επικοινωνία, η γνωστική ψυχολογία, η διεθνής επικοινωνία, η δημόσια διπλωματία, η πολιτιστική διπλωματία, το nation branding, η ανάλυση ειδήσεων, οι στρατηγικές σπουδές και οι διεθνείς σχέσεις. Δεύτερον, την επίγνωση του συγγραφέα ότι η φήμη, η αξιοπιστία, η διεθνής εικόνα κάθε κράτους αποτελεί τόσο παράγοντα ισχύος όσο και πηγή κινδύνου. Αυτή η επίγνωση παράγει στον συγγραφέα μία βαθιά αγωνία να προσφέρει τα μέσα για να προστατευθεί η εικόνα της χώρας και να ιαθούν τα τραύματα που της έχει προκαλέσει η οικονομική κρίση. Μία αγωνία η οποία καταφανώς αποτελεί την κινητήρια δύναμη και για τα δύο βιβλία. Τρίτον, και στα δύο βιβλία υπάρχει διάχυτος ένας βαθύτερος προβληματισμός κι ένα ουσιαστικό ενδιαφέρον για την Κύπρο. Τέταρτον, ο συγγραφέας ξέρει να λέει πικρές αλήθειες και το κάνει. Μας σηκώνει τον καθρέφτη και μας δείχνει τις πλευρές του συλλογικού μας εαυτού που μας πονάνε περισσότερο, προφανώς γνωρίζοντας  ότι η διαχείριση της εικόνας ενός κράτους, για να έχει νόημα, περνάει από τη συλλογική αυτογνωσία, αλλιώς είναι απλά επικοινωνιακά τερτίπια χωρίς ουσία. Κεφάλαια όπως το 18 και το 33 στο Εγχειρίδιο Αναστοχασμών καθιστούν τον αναγνώστη σοφότερο όσον αφορά την κρατική  (αυτό)εικόνα και ταυτόχρονα του αφήνουν μία πολύ πικρή γεύση.

Η διαφορά στα δύο βιβλία εγγυάται στο ότι στο «Εγχειρίδιο Αναστοχασμών» δεν ακολουθείται η συμβατική προσέγγιση ενός βιβλίου ή ενός συλλογικού τόμου. Στόχος του είναι η ανάπτυξη των απαραίτητων νοητικών και γνωστικών διαδικασιών ώστε να είναι σε θέση ο αναγνώστης να διεισδύσει σε νέες περιοχές γνώσης, να λειτουργήσει συνθετικά, να συνδυάσει τα αναλυτικά εργαλεία που έχει στην διάθεσή του από διαφορετικά επιστημονικά πεδία για να αντιμετωπίσει θεωρητικά ζητήματα και πρακτικά προβλήματα που αφορούν τις εικόνες των κρατών. Η φιλοσοφία του «Εγχειριδίου Αναστοχασμών» διέπεται και από την αρχή: «τίποτα δεν είναι τόσο πρακτικό όσο μία καλή θεωρία, η θεωρία πρέπει να προέρχεται από την πράξη και να προορίζεται για την πράξη».

Το «Εγχειρίδιο Αναστοχασμών» φιλοδοξεί να βοηθήσει όσους με τον έναν ή άλλο τρόπο ασχολούνται ή φιλοδοξούν να ασχοληθούν με την διαχείριση της εικόνας των κρατών και των τόπων. Αξιοποιεί την εκτεταμένη και πρωτοποριακή έρευνα στο πεδίο του Εργαστηρίου Στρατηγικής Επικοινωνίας και Μέσων Ενημέρωσης και αντλεί από την εμπειρία μίας καταφανώς απαιτητικής μαθησιακής διαδικασία του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Μένει να αξιοποιηθεί.

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

Τρεις βασικές έννοιες οριοθετούν τη φιλοσοφία του  πονήματος: Αναστοχάζομαι: Συλλογίζομαι βαθιά και εκ νέου προσωπικές εμπειρίες

Αναστοχαστική σκέψη: Η ικανότητά μας να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας να σκέφτεται. Η αναστοχαστική σκέψη σημαίνει ότι μπορούμε να σκεφτόμαστε για τους εαυτούς μας, για το ποιοι είμαστε, για το πώς θα θέλαμε να είμαστε και πώς θα θέλαμε να μας βλέπουν οι άλλοι

Διδακτικός Ειδολογισμός: Η ανάπτυξη της ικανότητας αξιο-ποίησης της γνώσης. Η ανάπτυξη από το άτομο συγκεκριμένων νοητικών και γνωστικών διαδικασιών, ώστε να είναι σε θέση να διεισδύσει σε περιοχές γνώσης. Προέχει το πώς μαθαίνουμε και όχι το τι μαθαίνουμε.

Στο παρόν εγχειρίδιο προωθείται η εκμάθηση με καθοδηγούμενη ανακάλυψη μέσα από την υποβολή ταξινομημένων ερωτημάτων, βημάτων και στόχων. Οι καθοδηγούμενες αναστοχαστικές διαδικασίες λειτουργούν ως εργαλείο για να επιτευχθεί ο διδακτικός ειδολογισμός.

(ΕΔΩ Ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ)

BIBLIO-SAMARAS-BENIZELOS01

 

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: