Το Akkuyu προχωράει με εντυπωσιακά αργούς ρυθμούς: Όχι, η Τουρκία δεν κατασκευάζει πυρηνικά όπλα
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ειδική αναφορά για το Κυπριακό στο προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής ΕΕ: Έμφαση στην ανάγκη επανέναρξης συνομιλιών* Υπόμνηση και προς Αγκυρα για σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο
Ο Μπλίνκεν “την είπε” στον Χακάν Φιντάν, συνομίλησε και με τον υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου: Σιδηρά η δέσμευση των ΗΠΑ για την ασφάλεια του Ισραήλ, του τόνισε…
Η πυρηνική ικανότητα μιας χώρας είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα , αλλά συγχρόνως αρκετά σύνθετο και ευαίσθητο. Τα χαρακτηριστικά αυτά αιτιολογούνται από την δυνητική σχέση μεταξύ της ειρηνικής πυρηνικής ικανότητας, κυρίως για παραγωγή ηλεκτρισμού και της στρατιωτικης, για κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Επειδή η ανωτέρω ώσμωση ικανότητας και στόχων είναι αναγνωρισμένη, αρμοδίως και μη, εχει αναπτυχθεί από την διεθνή κοινότητα, ειδικά μετά τον πόλεμο του Ιράκ το 2003, ένα διεθνές νομικό πλαίσιο που επιβάλλει διαρκή παρακολούθηση και αυστηρό έλεγχο όλων των πυρηνικών δραστηριοτήτων, δηλωμένων και πιθανόν καλυμμένων, των κρατών-μελών της συνθήκης για την μη διάδωση των πυρηνικών όπλων (ΝΡΤ) από έναν εξειδικευμένο οργανισμό, τον ΙΑΕΑ, και τους επιθεωρητές του.
Η Τουρκία είναι μέλος της ΝΡΤ και υπόκειται ανελλιπώς στον πυρηνικό έλεγχο του ΙΑΕΑ. Το δηλωμένο πυρηνικό πρόγραμμα της περιλαμβάνει:
Δύο ερευνητικούς αντιδραστήρες μικράς ισχύος, έναν σε λειτουργία και έναν ανενεργό σε σεισμική αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό, και
Δύο ‘’ενεργά’’ πυρηνικά projects που θα περιλαμβάνουν συνολικά οκτώ πυρηνικούς αντιδραστήρες ισχύος για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τέσσερις στο Akkuyu και ισάριθμους στην Sinop. ‘’Ενεργά’’ projects υπό την ένοια ότι έχουν αρχίσει οι διαδικασίες για την δημιουργία του απαιτούμενου νομικού και ρυθμιστικού πλαισίου κατασκευής και λειτουργίας τους.
Ο ενδελεχής και πολυετής διεθνής έλεγχος του πυρηνικού προγράμματος της Τουρκίας επιβεβαιώνει με υψηλή αξιοπιστία τόσο την ορθότητα όσο και την πληρότητα όλων των δηλώσεων των αρμόδιων Τουρκικών αρχών. Δηλαδή, δεν ανακαλύπτει ανεξήγητο έλειμμα ή πλεόνασμα πυρηνικών υλικών στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις, ούτε κάποιες παράνομες πυρηνικές δραστηριότητες ή εγκαταστάσεις.
Όσον αφορά στην εξέλιξη των δύο Τουρκικών πυρηνικών projects η τελευταία ενδελεχής διεθνής αξιολόγηση των εθνικών πυρηνικών προγραμμάτων τον Απρίλιο του 2017 στην Βιέννη κατέδειξε ότι:
Το Akkuyu project προχωράει με εντυπωσιακά αργούς ρυθμούς. Συγκεκριμένα, ενώ η επίσημη έναρξη του έγινε τον Νοέμβριο του 2007 και η σχετική συμφωνία για την κατασκευή, ιδιοκτησία και λειτουργία των τεσσάρων αντιδραστήρων υπεγράφη με την ρωσική Rosatom τον Μάϊο 2010, η τελική έγκριση της άδειας τοποθεσίας δόθηκε από την αρμόδια τουρκική ρυθμιστική αρχή ατομικής ενέργειας (TAEK) στον κατασκευαστή τον Φεβρουάριο του 2017(!). Η αίτηση για άδεια κατασκευής υπεβλήθη τον Μάρτιο του 2017 και μόλις τον προηγούμενο μήνα, Οκτώβριο του 2017, εκδόθηκε μία περιορισμένη άδεια κατασκευής (limited construction permit) για κτίρια και δομές που δεν θα έχουν σχέση με την πυρηνική ασφάλεια (nuclear safety) των πυρηνικών αντιδραστήρων. Εκκρεμεί δηλαδή ακόμη η έκδοση τελικής άδειας κατασκευής (construction license) του πυρηνικού project.
Επιπλέον, τον Ιούνιο του 2017 μια κοινοπραξία Τουρκικών εταιρειών υπέγραψε με την Ρωσία (Rosatom) πρωτόκολλο προϋποθέσεων που θα επιτρέπουν την απόκτηση από τουρκικές εταιρείες μέχρι και του 49% των μετοχών του project, ενώ η απόλυτη πλειοψηφία τους θα παραμένει στην Rosatom, δηλαδή τη Ρωσία. Η τελευταία αυτή εξελιξη είναι προφανές ότι προσθέτει επιπλέον καθυστέρηση στον χρόνο πραγματοποίησης του όλου έργου.
Εκτιμάται ότι η γενικότερη αστάθεια στις ισορροπίες δυνάμεων της ευρύτερης περιοχής και ειδικότερα μεταξύ των άμεσα ενδιαφερομένων, Ρωσίας και Τουρκίας, είναι καθοριστικός παράγοντας στις καθυστερήσεις, ίσως τελικά και στην θετική ή αρνητική έκβαση του Akkuyu project.
Το Sinop project ουσιαστικά δεν έχει ακόμη αρχίσει. Από τον Μαίο του 2013 που υπεγράφει η σχετική συμφωνία συνεργασίας Τουρκίας και Ιαπωνίας μέχρι την διεθνή αξιολόγηση του τουρκικού πυρηνικού προγράμματος τον παρελθόντα Απρίλιο, δεν είχε υποβληθέι αίτηση για έγκριση τοποθεσίας (!).
Εν κατακλείδι θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στην Τουρκία σήμερα επίσημα:
1. Δεν υπάρχει κανένας πυρηνικός αντιδραστήρας ισχύος (Nuclear Power Plant) σε λειτουργία ή υπό κατασκευή, και επίσης
2. Δεν υπάρχουν μη δηλωμένα πυρηνικά υλικά, εγκαταστάσεις και δραστηριότητες που σχετίζονται με οποιαδήποτε παράνομη δυνατότητα χρήσης.
Είναι βέβαιο ότι οι εμπλεκόμενες διεθνείς υπηρεσίες προβαίνουν σε συνεχή και αντικειμενική αξιολόγηση όλων των σχετικών πυρηνικών γεγονότων. Ευκταίον όμως είναι όπως και τα ενδιαφερόμενα κράτη επιδεικνύουν την επιβαλόμενη επαγρύπνηση και με προσήκουσα νηφαλιότητα καταλήγουν σε ορθές εκτιμήσεις.
Σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να δημιουργείται λανθασμένα στο ευρύ κοινό και προπαντός στους διαμορφωτές πολιτικής η πεποίθηση ότι η ‘’νευρική’’ γείτων χώρα βαδίζει προς την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Διότι τότε δεν θα χρειαζόταν καν να το επιχειρήσει.
Όπως έχει ξαναγραφεί, η ισχύς του πυρηνικού όπλου δεν εκπορεύεται μόνο από την έκρηξή του αλλά και από την πεποίθηση των άλλων ότι το κατέχεις ή ότι έχεις την ικανότητα να το αποκτήσεις.
- Ο Δρ. Παντελής Οικονόμου είναι πρώην επιθεωρητής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) για την μη-διασπορά των πυρηνικών όπλων.