Κρατάει αιώνες αυτή η διαμάχη και η αντιπαλότητα: Η Αγγλία εναντίον της Γαλλίας
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
«Ηθικό χρέος» που αποτιμάται σε 500 δισ. δολάρια έχουν οι πλούσιες χώρες έναντι των φτωχών: «Κατηγορώ» της νομπελίστριας Εστέρ Ντιφλό για την υπερθέρμανση του πλανήτη
Μπήκε η τρόπιδα στην πλήρως ψηφιακή Belh@rra «Φορμίων» στη Γαλλία: Η πιό βαριά οπλισμένη με UAV, πυραύλους Aster, Exocet, Ram, τορπίλες και ειδικά αντίμετρα
Του Γεώργιου Οικονόμου
Ο Γάλλος διαπραγματευτής της Ε.Ε. και ο Άγγλος διαπραγματευτής για το Brexit έχουν καθιερώσει ένα διάλογο κωφών κατοικούντων σε παράλληλους αστερισμούς. Αυτό οφείλεται στους διαφορετικούς πολιτισμούς και νοοτροπίες των δύο χωρών.
Οι Άγγλοι χρησιμοποιούν την γλώσσα του πάρε – δώσε, οι Γάλλοι όχι. Το πρόβλημα δεν είναι πρόσφατο. Το 1802 επί Ναπολέοντος με Υπουργό Εξωτερικών τον Ταλλεϋράνδο, υπεγράφη η Συνθήκη της Amien.
Η συνθήκη αυτή προσέφερε στην Ευρώπη ειρήνη. Όμως μερικούς μήνες αργότερα οι σχέσεις διεκόπησαν και ακολούθησαν 13 χρόνια αιμοσταγούς και καταστροφικής διαμάχης. Ο Ναπολέον απαγόρευσε τις εμπορικές σχέσεις της Βρεττανίας με την Ευρώπη. Η Βρεττανία αντέδρασε. Η ιστορία ετελείωσε στο Βατερλώ και ο Ναπολέον κατηγόρησε την Βρεττανία ως υπεύθυνη όλων των πολέμων που διεξήγαγε.
Τα γεγονότα ήσαν αποτέλεσμα της διαφορετικής ερμηνείας της Συνθήκης. Οι μεν Βρεττανοί επίστευαν ότι ήταν ένα πρώτο βήμα προς μια αποδεκτή συνύπαρξη υπονοώντας και μελλοντικές υποχωρήσεις καθώς και μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης από αμφότερες τις πλευρές. Οι δε Γάλλοι εξέλαβαν την Συνθήκη ως ένα άκαμπτο κείμενο που πρέπει να τηρηθεί στο ακέραιο.
Όταν οι Βρεττανοί αντέδρασαν σε στρατιωτικές κινήσεις των Γάλλων, ο Ταλλεϋράνδος επέμεινε ότι οι διαφορές αυτές δεν καλύπτονταν από την Συνθήκη.
Οι Άγγλοι απεφάσισαν ότι η μη συμφωνία είναι καλύτερη από μια κακή συμφωνία, έδωσαν στη Γαλλία τελεσίγραφο και εκήρυξαν τον πόλεμο.
Οι παρεξηγήσεις συνεχίσθηκαν για γενεές, ακόμη και όταν οι δύο χώρες είχαν καλές σχέσεις. Οι Βρεττανοί επιθυμούσαν μια σχέση βασισμένη σε πρακτική συνεργασία. Οι Γάλλοι ήθελαν δεσμευτικές, γραπτές συμφωνίες βασισμένες σε συγκεκριμένες αρχές.
Οι διαφορές έχουν βαθιές ρίζες: Το Ρωμαϊκό Δίκαιο και η μοντέρνα του έκδοση, ο Ναπολεόντειος Κώδικας, επιβάλλει γενικές αρχές που δεν υπόκεινται σε αλλαγές. Το κοινοδίκαιο αναζητεί πρακτικές λύσεις. Οι δικαστές στην πραγματικότητα αρχίζουν από την λύση και μετά αναζητούν τις νομικές αρχές για να την βασίσουν.
Όπως πολύ παραστατικά το εξέφρασε ο Αμερικανός νομικός Oliver Wendell Holmes «το Κοινοδίκαιο δεν είναι λογική – είναι εμπειρία».
Ο Βρεττανικός τρόπος σκέψης έχει επηρεαστεί από τον εμπειρισμό του Francis Bacon, ενός από τους πρωτοπόρους της μοντέρνας επιστημονικής μεθόδου.
Στην Γαλλία υπάρχει η αντίθετη επιρροή του Καρτέσιου. Για τους οπαδούς του που περιλαμβάνει τους μορφωμένους Γάλλους, η αντίληψη ξεκινά με τις ιδέες. Πρώτα έρχεται η θεωρία και μετά οι εφαρμογές.
Οι βασικές αυτές διαφορές είναι βαθειά ριζωμένες στο Βρεττανικό και στο Γαλλικό εκπαιδευτικό σύστημα από το δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο. Οι Βρεττανοί ενθαρρύνονται να ανευρίσκουν τις απαντήσεις οι ίδιοι, να είναι πρωτότυποι ακόμη και αν κάνουν λάθη. Οι Γάλλοι, από νήπια, αντιγράφουν από τους δασκάλους τους μέχρι τους διάσημους συγγραφείς, και απαιτείται να εφαρμόζουν τα σωστά μοντέλα και ιδέες. Οι προτάσεις πρέπει να εκφράζονται με ένα καθορισμένο τρόπο. Αν οι ιδέες είναι καλές αλλά δεν εκφράζονται σωστά, απορρίπτονται. Όλοι οι επιτυχημένοι Γάλλοι έχουν υποστεί την πιο αυστηρή εκπαίδευση η οποία απορρίπτει τους μη επιτυχόντας. Στους επιτυχημένους, τους επονομαζόμενους “bêtes à concours” (ζώα εξετάσεων), το σύστημα έχει γίνει δεύτερη φύση.
Όλα αυτά καθιστούν την αντιμετώπιση των διαπραγματεύσεων από τους Βρεττανούς και τους Γάλλους πολύ διαφορετική. Για τους Βρεττανούς η διαπραγμάτευση είναι μιά διαδικασία για μια αποδεκτή συμφωνία. Όπως το περιέγραψε ανώτερος Βρεττανός αξιωματούχος «Οι Βρεττανοί βάζουν τους εαυτούς στους στη θέση του προσώπου με τον οποίο διαπραγματεύονται … οι Γάλλοι δεν ενδιαφέρονται στο να μπουν στην σκέψη των άλλων». Αντ’αυτού, υιοθετούν μια λογική σειρά αρχών και τις υπερασπίζονται με αυστηρότητα – «Όταν έχεις δίκαιο, δεν συμβιβάζεσαι».
Οι Βρεττανοί βρίσκουν την μέθοδο αυτή άκαμπτη και αλαζονική, αν όχι εκ προθέσεως παρεμποδιστική.
Οι Γάλλοι θεωρούν την Βρεττανική απροθυμία να ορίσουν τις αρχές ως απόδειξη μη προπαρασκευής ή, ακόμα χειρότερο, προσπάθεια εξαπάτησης. Η κατάσταση δεν βοηθάται με περαιτέρω πολιτιστικές διαφορές: οι Βρεττανοί προσπαθούν να είναι “cool” και φιλικοί και να ελαφρύνουν την ατμόσφαιρα. Οι Γάλλοι είναι πολύ πιο τυπικοί και πολλές φορές θεωρούν την οικειότητα ως σημάδι ρηχότητας. Επίσης είναι έτοιμοι να «θυμώσουν», να είναι αντιμετωπικοί και να υπερβάλλουν ως επίδειξη πίστης στην γραμμή τους. Όπως έλεγε ο de Gaulle στους υποτελείς του, όταν έχεις απέναντί σου Βρεττανούς «να κτυπάτε το τραπέζι και τότε υποχωρούν».
Το επιστέγασμα είναι ότι «οι Βρεττανοί είναι οπαδοί του “win-win” και θα υποχωρήσουν σε μια προσπάθεια να κτίσουν μακροχρόνιες σχέσεις προς το συμφέρον αμφοτέρων, οι Γάλλοι είναι οπαδοί του «εγώ κερδίζω – εσύ χάνεις» «I win – you lose” και δεν ενδιαφέρονται αν αυτό ρισκάρει την σχέση.
Βέβαια, αν αντιληφθούν ότι οι αντίπαλοί τους αρνούνται να δεχθούν την λογική τους, οι Γάλλοι, χρησιμοποιώντας άλλη λογική, συχνά θα κοιτάξουν να φθάσουν σε συμφωνία!!