Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ελλάδα και η Σούδα: Ο Δωδεκάλογος του εθνικού συμφέροντος




Του πρέσβη ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΜΑΛΛΙΑ

Με αφορμή την επίσκεψη του κυρίου Πρωθυπουργού. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ελλάδα και η Σούδα: Ο Δωδεκάλογος του εθνικού συμφέροντος.

1. Η αμυντική συνεργασία εδώ και αρκετές δεκαετίες είναι ο αληθινός στρατηγικής σημασίας πυλώνας των Ελληνο -Αμερικανικών σχέσεων. Προσδιορίζει και υπογραμμίζει τον στρατηγικό χαρακτήρα των σχέσεων. Παρότι ο όρος ‘’στρατηγικός’’ είναι πολύ-ταλαιπωρημένος στην Ελλάδα.

H Ελλάδα φιλοξενεί τις αμερικανικές διευκολύνσεις στην Σούδα η οποία αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα – κατά την επίσημη αμερικανική διατύπωση – για την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή την οποία προσδιορίζω από τα ανατολικά σύνορα του Αφγανιστάν μέχρι την Μεσόγειο. Η ακριβής ορολογία του Πενταγώνου έχει ως εξής : ‘’Souda Bay is a key enabler of U.S. strategic objectives in the region’’.

2. Δεν είναι πάντοτε ακριβές και ορθόν να προσδιορίζεται η αξία και σημασία της Ελλάδος για το ΝΑΤΟ και για την Ουάσιγκτων πάντοτε σε σχέση η σε σύγκριση με την Τουρκία .Ούτε η σημασία και η αξία της Σούδας με την αεροπορική βάση του Ιντσιρλίκ στη Τουρκία. Εκείνο όμως που πρέπει να υπογραμμίσω ότι οι εγκαταστάσεις στην Σούδα είναι ‘’αναντικατάστατες’’. Την στιγμή αυτή η Ελλάδα έχει συμφέρον και κυρίως υποχρέωση να αξιοποιήσει την συγκυριακή και ιστορική αυτή ευκαιρία που μας δίδεται για την προώθηση και ενίσχυση των δικών μας συμφερόντων. Κυρίως για την θωράκιση της εθνικής μας ασφάλειας.

Η Τουρκία έχει επιδοθεί σε μια άνευ προηγουμένου κούρσα εξοπλισμών, οι οποίοι δεν υπαγορεύονται από τις ανάγκες της της Συμμαχίας και δεν υπηρετούν τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ.

Οι επιλογές και οι ενέργειές της έχουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός αλαζονικού , ασταθούς και απρόβλεπτου εταίρου, γείτονα και ‘’συμμάχου’’ .Με την συμπεριφορά της αμφισβητεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων Συμμάχων της στο ΝΑΤΟ.

3. Η συμπεριφοά αυτή της Τουρκίας δεν αφορά συνεπώς μόνο στην Ελλάδα- προμαχώνα αξιών και συμφερόντων της Ευρωπαικής Ενωσης -του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ στην πλέον απρόβλεπτη, ρευστή και ευμετάβλητη περιοχή. Αφορά όμως κατ εξοχήν στην Ελλάδα , διότι ο υπέρ-εξοπλισμός της συνοδεύεται από την καθημερινή αμφισβήτηση με στρατιωτικά μέσα της κυριαρχίας και της εδαφικής της ακεραιότητα. Υπογραμμίζω τις λέξεις ‘’με στρατιωτικά μέσα’’.

Αν αναλύσουμε αριθμούς και δείκτες σε βάθος δεκαετίας θα παρατηρήσουμε μία ήδη επικίνδυνη διόγκωση της ανισορροπίας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας . Αντικειμενικά είναι πολύ ριψοκίνδυνο και μη ρεαλιστική επιλογή να επιλέξουμε να ακολουθήσουμε ανάλογη η αντίστοιχη πορεία, μία κούρσα εξοπλισμών.

Η Ελλάδα έχει στην ιστορική αυτή συγκυρία στο τρίγωνο Τουρκίας-Ελλάδος –ΝΑΤΟ/ΗΠΑ,την δυνατότητα να εξηγήσει στην αμερικανική Διοίκηση ότι η στήριξη της σταθερότητας, η ενίσχυση και η εγγύηση της Εθνικής Ασφάλειάς της θα έπρεπε να είναι στρατηγικός στόχος και μόνιμη επιδίωξη των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων Συμμάχων και Εταιρών της .Οχι απλά ένα διαχρονικό ‘’ελληνικό αίτημα’’. Διότι έτσι διασφαλίζει και τα Συμφέροντα Ασφάλειας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.

Αυτή ήταν ακριβώς η εισήγησή μου πριν την συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

4. Η Σούδα είναι το πολύτιμο πετράδι στο ‘’στέμμα’’ των διμερων μας αμυντικών αναμφίβολα στρατηγικού χαρακτήρα σχέσεων. Προτείνω λοιπόν να διαπραγματευθούμε την:
A. Eναντι σοβαρών διμερών αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας μας και όχι μόνο οικονομικό-εξοπλιστικών ανταλλαγμάτων παρά τις ανάγκες που έχουμε, την μεγαλύτερη ακόμη και της πενταετίας ανανέωση της συμφωνίας για τις αμερικανικές βάσεις (διευκολύνσεις ) στην Σούδα και έγκριση ανάπτυξης και επέκτασης ‘’νέων δραστηριοτήτων’’ και σε άλλα σημεία της Κρήτης και του Ελλαδικού χώρου.
Β. Είναι απόλυτα αναγκαίο και σημαντικό η νέα αυτή Συμφωνία ,η οποία θα αντικαταστήσει την τρέχουσα μεταβατική ενός έτους η οποία λήγει το καλοκαίρι του 2018 , να έλθει υποχρεωτικά προς κύρωση κύρωση από την Βουλή των Ελλήνων.

Ετσι θα δοθεί η δυνατότητα στην κυβέρνηση να πετύχει την εξασφάλιση για την Ελλάδα ουσιαστικών πολιτικών ανταλλαγμάτων ,της εγγύησης κυρίως και κατά προτεραιότητα της Εθνικής μας Ασφάλειας.

Αν το πετύχουμε , η αξία τους θα είναι πλέον ωφέλιμη ,ακόμη και από δημοσιονομικής πλευράς .

5. Τι σημαίνει ‘’Εγγυήσεις Ασφαλείας’’ ; Εχω προτείνει επανειλημμένα στο πλαίσιο της ανανέωσης μιάς πολυετούς ισχύος Ελληνο-Αμερικανικής Στρατηγικής Συμφωνία Στρατιωτικής Συνεργασίας και Ασφάλειας την ανάληψη εκ μέρους των ΗΠΑ διμερών ‘’εγγυήσεων αποφυγής και αποτροπής στρατιωτικής επιχείρησης κατά της Ελλάδος’’ από οποιαδήποτε χώρα . Με άλλα λόγια επιμένω στην σκοπιμότητα να αποσπάσουμε δεσμεύσεις ανάλογες εκείνων που υφίστανται για το Ισραήλ. Η Ελλάδα χρειάζεται , σε διμερές επίπεδο, εγγυήσεις και ρητές δεσμέυσεις οι οποίες θα βαίνουν πέραν του -περιορισμένης χρησιμότητας για την Ελλάδα υπό τις παρούσες συνθήκες – Αρθρου 5 του Χάρτου του ΝΑΤΟ.

Όσο σημαντικότερα είναι τα ανταλλάγματα τόσο μεγαλύτερη σε διάρκεια ας είναι η ισχύς της νέας συμφωνίας. Αυτή μπορεί να είναι μία λογική διαπραγματευτική θέση και γραμμή.

6.Για όσους απορούν ,το θεωρούν αδύνατον προβάλλοντας το επιχείρημα είμαστε αδύναμοι και ‘’αυτά δεν γίνονται’’, εξειδικεύω ότι:
Eπιβάλλεται να επιδιώξουμε ως δέσμευση από τις ΗΠΑ την επανάληψη της γραπτής δέσμευσης έναντι της Ελλάδος πού περιείχετο στην επιστολη του Υπουργού Εξωτερικών Χένρυ Κίσσιντζερ προς την ελληνική πλευρα ,στις 10 Απριλίου 1976 ,ως ακολoύθως:

‘’…Οι ΗΠΑ θα αντετάσσοντο ενεργώς και ανεπιφυλάκτως είς την αναζήτησιν υπό εκατέρας πλευράς ( ενν.Τουρκίας και Ελλάδος) στρατιωτικής επιλύσεως των διαφορών και θα καταβάλλουν μείζονα προσπάθεια δια να παρεμποδίσουν μιαν τοιαύτην εξέλιξιν των πραγμάτων’’.
Να σημειώσω ότι έχω επιβεβαιώσει από πρόσφατες συζητήσεις με τον αρχιτέκτονα της σύνταξης της επιστολής Κίσσιντζερ, ότι ήταν εξ ολοκλήρου γραμμένη από την πλευρά της Ελλάδος σε ανοιχτή γραμμή μεταξύ του ευρισκομένου τότε σε αποστοή στην Ουάσινγκτον ΥΠΕΞ Δημητρίου Μπίτσιου και του Γραφείου του Πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή.

7. Στο κείμενο της Διμερούς αυτής Ελληνό- Αμερικανικής Συμφωνίας η έστω στις δεσμευτικού περιεχομένου επιστολές που θα την συνοδεύσουν ως αναπόσπαστο μέρος , θα πρέπει η Ελλάδα να καταστήσει σαφές ότι :

Στην περίπτωση πού η Ελλάδα δεχθεί στρατιωτική επίθεση ( ενν. από την Τουρκία) διατηρεί το δικαίωμα άνευ διαβουλεύσεων αναστολής της χρήσης (λειτουργίας ) των υπόψη βάσεων για λόγους εθνικής ασφάλειας.

Για κάποιους που εξακολουθούν να θεωρούν ότι ‘’αυτά δεν γίνονται σήμερα’’ θυμίζω ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε επιβάλλει περιορισμούς στην λειτουργία της Σούδας ,ενώ είχαμε αποχωρήσει από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, πράγμα που είχε περιπλέξει ουσιωδώς τα πράγματα.

Η επιχειρηματολογία μας πρέπει σταθερά να αναδεικνύει χωρίς φόβο ή έπαρση-ότι οι εν εξελίξει καθημερινές επιχειρήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο απειλούν ευθέως το συμφέρον Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ.

8. Μόνο με μια ευρύτερη πολιτική συνεννόηση και συναίνεση αυτοί οι στόχοι μπορούν να γίνουν πραγματικότητα. Αυτονόητο επίσης είναι ότι προς αποφυγή πολυγλωσσίας ,όπως δυστυχώς έγκυροι συνομιλητές λέγουν ότι συνέβη στο πρώτο εξάμηνο του 2017. Ειδικά σε σχέση με την διάρκεια της τρέχουσας ετήσιας Συμφωνίας. Με αποτέλεσμα η αμερικανική πλευρά περίπου να θωρεί ή να ισχυρίζεται ότι δεν τηρήσαμε συνεπή στάση. Προσωπικές πολιτικές και προσωπικές επιδιώξεις δεν είναι θεμιτές.
Προέχει η συντεταγμένη και συντονισμένη προώθηση του εθνικού συμφέροντος.
Το Υπουργείο Εξωτερικών πρέπει να είναι ο κεντρικός φορέας της διαπραγμάτευσης και υλοποίησης των στόχων μας.

9. Όσο άδικο και άκαιρο είναι να μεμψιμοιρούν κάποιοι στην Αθήνα και να προσπαθούν να υποβιβάσουν την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στην Ουάσινγκτον, ειδικά την στιγμή αυτή, τόσο λάθος είναι κάποιοι άλλοι να σπεύδουν να της προσδώσουν χαρακτήρα η χρώμα επιλεκτικής πολιτικής στήριξης. Η αλήθεια είναι -σε αυτήν πρέπει να επιμείνουμε – ότι η Ελλάδα έχει ανάγκη βελτίωσης και διόρθωσης της δημόσιας εικόνας της στα οκτώ αυτά χρόνια της κρίσης και απαξίωσης.

Εκτιμώ ότι η εικόνα της Ελλάδος στον Λευκό Οίκο με οικοδεσπότη μάλιστα τον συγκεκριμένο μη συμβατικό Πρόεδρο ήταν θετική. Αυτή είναι η δική μου προσωπική αποτίμηση της επίσκεψης του κυρίου πρωθυπουργού.

10.Η επίσκεψη είχε αναμφίβολα ξεχωριστή σημασία για τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση. Με ενδιαφέρει όμως και δίδω μεγαλύτερη σημασία στην λαβωμένη εικόνα της Ελλάδος. Η σημειολογική ανάλυση των επισήμων ανακοινώσεων και δηλώσεων του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του Αντιπροέδρου Μάικ Πένς επιβεβαιώνει ότι: οι ΗΠΑ θεωρούν την Ελλάδα ως πυλώνα σταθερότητας ,ως χώρα κλειδί , σε μία ασταθή περιοχή που φλέγεται και πού παράγει ανατροπές και αβεβαιότητα.

Η Ελλάδα έτσι λοιπόν αξιολογείται λόγω κυρίως της γεω-στρατηγικής της θέσης Λόγω δηλαδή της μοναδικής και αναντικατάστατης γεωπολιτικής στρατηγικής θέσης της. Εν μέσω ριζικής μεταβολής ισορροπιών, συμμαχιών και δεδομένων.
Απρόβλεπτο, αόριστο και ρευστό παραμένει το αύριο, η Επόμενη Ημέρα, στην περιοχή που εκτείνεται από το Ιράν μέχρι το Αιγαίο.

11.Τέλος θέλω να σταθώ στην ειλικρινή τοποθέτηση του απερχομένου Υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας Βόλφανγκ Σώυμπλε στην συνέντευξη που έδωσε στον Αλέξη Παπαχελά. Διότι σε αυτό ακριβώς το κρίσιμο πεδίο υπάρχει εδώ και οκτώ χρόνια η θεμελιώδης διαφορά ουσιαστικής εκτίμησης και οπτικής γωνίας του ελληνικού ζητήματος μεταξυ των ΗΠΑ αφενός και της Ευρωπαικής Ενωσης , κυρίως της Ο.Δ.Γερμανίας αφ’ετέρου.

Ο κύριος Σώυμπλε ήταν σαφής: από Eυρωπαικής Ενωσης δεν υπολογίζεται ο γεωπολιτικός ρόλος και η θέση της Ελλάδος στις πολιτικές της Ευρωζώνης. Με άλλα λόγια, δεν μέτρησε στις Βρυξέλλες το γεγονός ότι το ελληνικό ζήτημα συνέπεσε με την έκρηξη των πολέμων και συγκρούσεων στην Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική . Επίσης ,την ρευστότητα και αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιλογές της Νέας Τουρκίας.

Αντιθέτως, επί Προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, η γεωπολιτική οπτική και προοπτική ήταν κυρίαρχη στην διαμόρφωση της αμερικανικής πολιτικής για στήριξη της Ελλάδος στην Ευρωπαική Ενωση. Για λόγους αναμφίβολα που υπαγορεύονται από την διαφύλαξη των αμερικανικών συμφερόντων σε ολόκληρη την περιοχή.

Σήμερα ,ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανανέωσε την στήριξή του προς την Ελλάδα .Για τους ίδιους ακριβώς λόγους.

Η διαφορά όμως αξιολόγησης της θέσης και του ρόλου της Ελλάδος μεταξυ Ουάσινγκτων και Βρυξελλών δεν έχει εκλείψει.-

12.Τέλος, τα όσα συζητήθηκαν στην Ουάσινγκτον και εν συνεχεία την επόμενη ημέρα έχουν ήδη μπει σε ένα χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, απαιτούν εδώ στην Ελλάδα ευρύτερη πολιτική συνεννόηση και συναίνεση η οποία δεν διαμορφώνεται αυτόματα, είναι δυνατή, αλλά όμως θα πρέπει να επιδιωχθεί και να διασφαλισθεί.

Η έγκαιρη ενημέρωση της αξιωματικής αντιπολίτευσης και των πολιτικών αρχηγών δίδει μεγαλύτερα διαπραγματευτικά περιθώρια στην εκάστοτε κυβέρνηση. Ταυτόχρονα όμως καθιστά την αντιπολίτευση πλέον υπεύθυνη.

  • Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Άμυνα και Διπλωματία«, τεύχος Νοεμβρίου 2017

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: