Επίσκεψη στην Βρετανική Πρεσβευτική Κατοικία, πρώην οικία Ελευθερίου Βενιζέλου
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
της Ελένης Ντάκουλα
Mία σπάνια εμπειρία έζησαν την Κυριακή 5/11/2017, 130 περίπου Αθηναίοι οι οποίοι επισκέφθηκαν και ξεναγήθηκαν στην Αγγλική Πρεσβευτική Κατοικία, πρώην οικία Ελευθερίου Βενιζέλου, όταν αυτή άνοιξε για πρώτη φορά τις πύλες της, χάρις στη πρωτοβουλία της Πρέσβεως της Μ. Βρετανίας στην Αθήνα, Μs Kate Smith.
Η θερμή και σε άψογα ελληνικά υποδοχή της Ms Kate Smith, μας έκανε ν’ αισθανθούμε αμέσως την φιλόξενη ατμόσφαιρα της πρεσβευτικής κατοικίας αλλά και την γοητεία που ασκεί το υπέροχο νεοκλασικό σε όσους μένουν ή να εργάζονται εκεί. Όπως μας είπε η Ms Kate Smith, νιώθει περήφανη που κατοικεί μέσα σ’ αυτό το πανέμορφο, ιστορικό σπίτι, πρώην κατοικία μίας από τις πλέον επιφανείς προσωπικότητες της Ελλάδας και αισθάνεται ιδιαίτερα τυχερή αλλά και προνομιούχα γι’ αυτό. Η επιθυμία της ήταν να το «συστήσει» στο αθηναϊκό κοινό και αυτή να μπορέσει να το δει μέσα από μία άλλη οπτική, παρατηρώντας τις εντυπώσεις που δημιουργούνται στον απλό επισκέπτη όταν αυτός περιηγείται στους καταπληκτικούς χώρους με την εκλεπτυσμένη επίπλωση και τα σπάνια έργα τέχνης.
Η άψογα οργανωμένη επίσκεψη, έδωσε στον κόσμο την ευκαιρία να περιπλανηθεί μέσα στους χώρους υποδοχής θαυμάζοντας τα έργα τέχνης, ν’ ανέβει σ’ ένα από τα δωμάτια του πρώτου ορόφου που χρησιμοποιούνται για την φιλοξενία υψηλών προσώπων, να βγει στον όμορφο κήπο, να μπει στην επιβλητική βιβλιοθήκη του Ελευθερίου Βενιζέλου κάνοντας ταυτόχρονα ένα νοερό ταξίδι στο χρόνο και την ιστορία με την συνοδεία ξεναγών, ιστορικών, ιστορικών τέχνης αλλά και του εξειδικευμένου και ευγενέστατου προσωπικού της πρεσβείας.
Το αρχοντικό αυτό, κτίστηκε σε σχέδια του Αντ. Μεταξά, εκφραστή του νεοελληνικού ρυθμού, σε οικόπεδο στη συμβολή Βασιλίσσης Σοφίας & Λουκιανού το οποίο είχε αγοράσει το 1928 από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος η δεύτερη σύζυγος του Ελ. Βενιζέλου, Έλενα- Σκυλίτση Βενιζέλου. Η Έλενα χρηματοδότησε την ανέγερσή του θέλοντας να το προσφέρει στον Ελ. Βενιζέλο, ο οποίος μέχρι τότε δεν διέθετε ιδιόκτητη κατοικία στην Αθήνα. Τα σχέδιά της όμως για ένα «ζεστό σπιτικό» που θα αποπνέει οικιακή θαλπωρή άλλαξαν στην πορεία, προκειμένου να προσαρμοστούν στις ανάγκες και υποχρεώσεις του μεγάλου πολιτικού (ήδη επτά φορές πρωθυπουργός) και έτσι το σπίτι κατέληξε με μεγάλους χώρους υποδοχής, αίθουσα χορού, σαλόνια, γραφεία κλπ., κάτι πολύ διαφορετικό απ’ αυτό που είχε φανταστεί στην αρχή. «Ήθελα το σπίτι να είναι μικρό, αλλά μου υπέδειξαν πως έπρεπε να είναι μεγάλο, ώστε να μπορούν να συγκεντρώνονται όλοι οι φίλοι και οπαδοί του προέδρου», αποκαλύπτει η Έλενα στα απομνημονεύματά της που έχουν τίτλο «Στη σκιά του Βενιζέλου» («A l’ ombre de Veniselos»).
Η όλη κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1932 και κόστισε 100.000 λίρες, ποσό υπέρογκο για την εποχή του.
Το ζεύγος Βενιζέλου δεν πρόλαβε να ζήσει πολύ καιρό εκεί και το σπίτι συνδυάστηκε και με αρνητικά για αυτούς γεγονότα. Το 1932 ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές, το 1933 έγινε η δολοφονική απόπειρα εναντίον του και μετά το αποτυχημένο κίνημα του 1935 αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι, όπου και πέθανε το 1936. Μετά τον θάνατό του, η σύζυγός του, η οποία διατηρούσε ισχυρούς δεσμούς με την Βρετανία, πούλησε το κτίριο στο βρετανικό κράτος έναντι 46.000 λιρών Αγγλίας. Εκεί, στεγάστηκε έως το 1967 και η Βρετανική Πρεσβεία, η οποία μέχρι τότε είχε αλλάξει τρεις φορές στέγη στην Αθήνα (οικία Νεγρεπόντη, στον Κεραμεικό, οικία στην Πλάκα, οικία Αμβροσίου Ράλλη στην πλατεία Κλαυθμώνος). Όταν η Πρεσβεία μεταφέρθηκε σε παρακείμενο σύγχρονο κτίριο, το αρχοντικό άρχισε να λειτουργεί μόνο ως πρεσβευτική κατοικία. Ο πρώτος ένοικος ήταν ο Βρετανός πρέσβης Σίντεϊ Ουάτερλο. Έχουν επίσης φιλοξενηθεί μέλη της βρετανικής βασιλικής οικογένειας καθώς και μεγάλες μορφές της Βρετανικής πολιτικής, όπως ο Οϋινστον Τσώρτσιλ και η Μάργκαρετ Θάτσερ.
Τα περισσότερα έπιπλα και άλλα αντικείμενα από όσα βλέπει ο επισκέπτης έχουν έλθει από την Βρετανία – όπως οι γαλάζιες καρέκλες της Βιβλιοθήκης του Βενιζέλου, τα πορσελάνινα σερβίτσια και τα μαχαιροπήρουνα με τα αρχικά ER (Elisabeth Regina). Στην τραπεζαρία, το επίσημο τραπέζι στρώθηκε ειδικά για… εμάς, ακριβώς όπως στρώνεται στις επίσημες εκδηλώσεις, οι οποίες κάθε χρόνο ξεπερνούν τις 300.
Αξιόλογα έργα τέχνης Ελλήνων και Βρετανών καλλιτεχνών συνυπάρχουν αρμονικά και τραβάνε το βλέμμα πάνω τους σαν μαγνήτης. Το διάσημο πορτραίτο του Λόρδου Βύρωνα, με την αρβανίτικη φορεσιά του, έργο του Τόμας Φίλιπς είναι κρεμασμένο σε περίοπτη θέση. Μία βυζαντινή εικόνα του 17ου αιώνα, της Παναγιάς της Γλυκοφιλούσας, ανωνύμου Κρητός, δώρο στην πρεσβεία από τον δήμαρχο της Αθήνας, τον Μάρτιο του 1941, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, ένας σπάνιος πίνακας του Χατζηκυριάκου – Γκίκα, το μπλέ «Δοχείο Λαδιού» του Τ. Κράξτον, οι ακουαρέλες του Εντουαρντ Λίαρ με ελληνικά τοπία, είναι μερικά από τα έργα που στολίζουν τους φωτεινούς, διακριτικά βαμμένους χώρους υποδοχής.
Βγαίνοντας στον εξωτικό κήπο, με την πλούσια βλάστηση και τον διαμορφωμένο σε αποικιακό στυλ, ο επισκέπτης αισθάνεται αμέσως την ιδιαίτερη ηρεμία και γαλήνη που επικρατεί και ξεχνάει ότι βρίσκεται μέσα στο κέντρο της πόλης και ότι πίσω από την ψηλή μάντρα είναι η Βασιλίσσης Σοφίας, ένας δρόμος μεγάλης κυκλοφορίας. Το περιστύλιο δεσπόζει στον κήπο και σ’ένα σημείο στο πλάϊ είναι χαραγμένο το όνομα του ταξιάρχου Stephen Sonders, θύμα της «17 Νοέμβρη», στις 8 Ιουνίου του 2000. Μία μικρή λίμνη καθώς και επτά φωλιές για πουλιά που τοποθετήθηκαν εκεί σε συνεργασία με την ορνιθολογική εταιρεία κάνουν αυτόν τον κήπο να φαντάζει σαν μία πραγματική όαση και ο επισκέπτης δεν μπορεί να μην σκεφθεί πόσο πιο όμορφη ήταν παλιά η Αθήνα, γεμάτη με τέτοια νεοκλασικά με κήπους ή αυλές.
Αποχαιρετώντας και ευχαριστώντας την Πρέσβη Ms Kate Smith καθώς και όλους όσοι ήταν εκεί μαζί μας και συνετέλεσαν στην επιτυχία αυτής της επίσκεψης, εκφράσαμε την επιθυμία μας να ακολουθήσουν κι άλλου τέτοιου τύπου εξωστρεφείς εκδηλώσεις ώστε περισσότερος κόσμος να έχει την ευκαιρία να δει αυτό το κόσμημα για το οποίο αξίζουν συγχαρητήρια τόσο στους Έλληνες όσο και στους Βρετανούς που το έχουν σεβαστεί και το έχουν διατηρήσει, δείγμα των ισχυρών σχέσεων φιλίας μεταξύ Βρετανίας και Ελλάδας.