Τον Μάρτιο του είπαν όχι… Τον Οκτώβριο μεγάλες τιμές και ραντεβού με τον Τραμπ στο Όβαλ Όφις
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Το ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ
‘Όταν τον περασμένο Μάρτιο έγινε η πρώτη κρούση, στον τότε Προσωπάρχη του Λευκού Οίκου, Ρέινς Πρίμπους, για να διευθετήσει μία συνάντηση του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, με το νέο ένοικο του Λευκού Οίκου, το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, η απάντηση ήταν αρνητική.
Βέβαια, ήταν η αρχή της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ, και προηγούνταν άλλοι ηγέτες, πιο σημαντικοί -και αυτό το αντιλαμβανόταν πλήρως η Αθήνα. Αλλά προβλημάτισε μία κουβέντα Ελληνοαμερικανού παράγοντα ότι ο κ. Τσίπρας «είναι κομμουνιστής». Όσο περνούσε ο καιρός, τόσο αργούσε η απάντηση και στο νέο αίτημα της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία χρησιμοποίησε και ελληνοαμερικανικά «κανάλια» που αποδείχθηκαν ανεπαρκή.
Τότε ανέλαβε το θέμα ο υπουργός Νίκος Παππάς, ο οποίος επεδίωξε συνεργασία και την είχε στον ανώτατο βαθμό, με τον πρέσβη της Αμερικής στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ. Ταυτόχρονα κινητοποιήθηκε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς, και ο Έλληνας πρέσβης στην Ουάσιγκτον, Χάρης Λαλάκος με τους ‘Ελληνες διπλωμάτες, οι οποίοι ανέλαβαν τις επί τόπου επαφές.
Το καλοκαίρι, ο Λευκός Οίκος απάντησε ότι θα μπορούσε να συναντήσει τον πρωθυπουργό, ο αντιπρόεδρος Μάικ Πένς, λόγω φόρτου εργασίας του Προέδρου Τράμπ. Η Αθήνα δεν δέχθηκε την αντιπρόταση και επέμενε να πραγματοποιηθεί η συνάντηση με τον Πλανητάρχη. Η ελληνική πλευρά είχε μία καλή δικαιολογία: ότι παραδοσιακά ο αντιπρόεδρος δέχεται τους προέδρους των Σκοπίων και της Αλβανίας, και ο πρόεδρος τον πρωθυπουργό της Ελλάδας. Και ότι η Ελλάδα είναι πλέον όαση σταθερότητας σε μία ταραγμένη περιοχή, με αυξημένο γεωστρατηγικό ρόλο. Οι εκθέσεις του Αμερικανού πρέσβη ήταν διθυραμβικές για το ρόλο που θα μπορούσε να παίξει η Ελλάδα, εάν είχε τη βοήθεια της Αμερικής. Ο ίδιος συνέχισε να κάνει δημόσιες ομιλίες και να τονίζει αυτόν τον νέο ρόλο της χώρας.
Απ’ εκεί και πέρα μέτρησε η εισήγηση του κ. Πάιατ και η επιμονή του Νίκου Παππά και του Έλληνα πρέσβη. Οι Αμερικανοί δίνουν το αρχικό «ΟΚ» (με ερωτηματικό) τον Αύγουστο. Ταυτόχρονα ο πρόεδρος της Ν.Δ. Κυριάκος Μητσοτάκης κάνει τη δική του προσπάθεια, να συναντήσει στο τέλος Σεπτεμβρίου τον αντιπρόεδρο Πενς. Η απάντηση ήταν αρνητική.
Στο μεταξύ, ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής έκανε ειδικό ταξίδι στην Ουάσιγκτον, τον Σεπτέμβριο, στη διάρκεια του οποίου «κλείδωσε» η 17η Οκτωβρίου ως ημερομηνία της συνάντησης του κ. Τσίπρα με τον Πρόεδρο της Αμερικής. Η προσφορά του αφορούσε επιπρόσθετα και την απόδοση στην Αμερική του τίτλου της τιμώμενης χώρας στη ΔΕΘ, καθώς οι αρμόδιοι αξιωματούχοι αντέδρασαν όταν προτιμήθηκε η Κίνα αντί των Ην. Πολιτειών.
Χωρίς αμφιβολία, η επίσκεψη στο Λευκό Οίκο δεν ήταν μία εύκολη υπόθεση. Ο Αμερικανός πρέσβης, που έχει αναδειχθεί σε «κινητή διαφήμιση» για την Ελλάδα, συνάντησε δυσκολίες καθώς προσπαθούσε να επιτύχει την έλευση στην Ουάσιγκτον του νεαρού Πρωθυπουργού της Ελλάδας με τις περίεργες αριστερές ιδέες, που όμως είδε το φως και είχε αλλάξει ριζικά τις ιδέες του για τις ΗΠΑ. Από την εκλογή του, τον Ιανουάριο του 2015, ως ο αρχηγός των «ατάκτων», μέχρι σήμερα είναι άλλος άνθρωπος. Ο πρέσβης πίστευε επίσης ότι η Ελλάδα πραγματικά αλλάζει, και είναι μία μεγάλη και φθηνή επενδυτική αγορά για τους Αμερικανούς.
Παράλληλα, και με αφορμή τα προβλήματα που δημιουργεί ο Ταγίπ Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, ξεκίνησε μία συζήτηση για την αναβάθμιση του γεωστρατηγικού ρόλου της Ελλάδας, η οποία χαρακτηρίζεται «φιλική χώρα που δεν δημιουργεί προβλήματα». Στο πλαίσιο αυτό τέθηκε το θέμα της Σούδας, που αφέθηκε να συζητηθεί σοβαρά στη συνέχεια, και η αναβάθμιση των F-16 που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας.
Αξιωματούχος στην Ουάσιγκτον επέμενε μιλώντας στο ΠΘ ότι οι Αμερικανοί συμφώνησαν για την επίσκεψη πριν ξεκινήσει -με ελληνική πρωτοβουλία, όπως τονίστηκε- οποιαδήποτε συζήτηση για τα F-16. Πρόσθεσε ότι και αυτή τη στιγμή το θέμα «δεν έχει κλείσει» και ότι εν πάση περιπτώσει ήταν το ελληνικό υπουργείο Άμυνας που ανακίνησε το ζήτημα λόγω της ανάγκης εκσυγχρονισμού 95 από αυτά τα αεροπλάνα. Οι Αμερικανοί επιμένουν ότι δεν έθεσαν καμία προϋπόθεση για το ζήτημα αυτό ή για τη Σούδα.
Από την πλευρά τους ελληνικές πηγές διευκρίνισαν ότι «δεν υπάρχει ακόμα συμφωνία». Οι Αμερικανοί, είπαν οι πηγές, «κατανόησαν πως δεν είναι ζήτημα οικονομικό, αλλά ευαίσθητο γεωπολιτικό, και ότι δεν πρέπει να διαταραχθούν οι ισορροπίες ισχύος στην περιοχή».
Όταν ετέθη το θέμα στη διευρυμένη συνάντηση, αυτό ακριβώς ειπώθηκε. Ότι η Ελλάδα έχει δικαίωμα να απαιτήσει σεβασμό (από τις ΗΠΑ) στις ισορροπίες με την Τουρκία, που ήταν πάντα εις βάρος της και υπέρ της Άγκυρας στη βάση του 90/10. Αυτός ήταν και ο λόγος, που κατατέθηκε το non paper με τις τουρκικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου, και τα ελληνικά δικαιολογημένα παράπονα ότι η Αμερική δεν λαμβάνει θέση για την πολεμική κατάσταση που συντηρεί η Τουρκία στο Αιγαίο.
Το κόστος της αναβάθμισης των F-16 είναι ένα σημαντικό ζήτημα καθώς καλείται η Ελλάδα, η οποία βρίσκεται σε παρατεταμένη κρίση, να πληρώσει βαρύ τίμημα.
Στη διευρυμένη συνάντηση, μίλησε ο ίδιος ο πρόεδρος Τραμπ για την υπόθεση των F-16. Απευθυνόμενος σε όλους, είπε ότι «αυτό, δεν είναι μία εμπορική συμφωνία. Η Ελλάδα είναι σύμμαχός μας» (this is not strictly business, Greece is our ally”). Και έδωσε την έγκριση για να συνεχιστούν οι συνομιλίες, οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Απρίλιο του επόμενου έτους.
Ο κ. Τσίπρας είπε στους συνομιλητές του ότι και αυτός με τη σειρά του έδωσε την έγκριση μετά από αναφορά που έλαβε από τους ειδικούς του υπουργείου Άμυνας, οι οποίοι πιστεύουν πως «είναι μια συμφωνία που είναι εξαιρετικά επωφελής για την ελληνική πλευρά και δεν έχει υπάρξει παρόμοια στο παρελθόν». Φοβούμενος τις αντιδράσεις για το κόστος αναβάθμισης των F-16, ο πρωθυπουργός υποστήριξε ότι η Ελλάδα δεν θα πληρώσει όλο το ποσό των 2,4 δις, αλλά το 1,1 δις, και αυτό σε βάθος δεκαετίας.
Επειδή το θέμα προκαλεί ζημία στην κυβέρνηση ο πρωθυπουργός αποφάσισε μεν να μην αναλάβει πρωτοβουλία για τη συζήτησή του στη Βουλή, αλλά εάν ζητηθεί από την αντιπολίτευση, θα ανταποκριθεί θετικά. Κυβερνητική πηγή υποστήριξε ότι “πρόκειται για απόρρητα θέματα» και θα μπορούσαν όσοι διαφωνούν να ζητήσουν ενημέρωση από τον ίδιο τον πρωθυπουργό».
«Είναι πολύ σοβαρά τα θέματα αυτά», τονίζουν. «Θα ήταν προτιμότερο να ρωτούν, να μαθαίνουν και μετά να εκδίδουν ανακοινώσεις και να προβαίνουν σε δημόσιες καταγγελίες, γιατί αναγκάζονται να οδηγούνται σε αυτοδιαψεύσεις». Οι πηγές άφησαν σαφέστατα να εννοηθεί ότι οι αντιδράσεις των δανειστών οφείλονται σε ελληνικές πηγές που τους τροφοδοτούν με «νέα» εναντίον της κυβέρνησης.
Η ανάλυση του ίδιου του πρωθυπουργού, που έγινε και ενώπιον των συνομιλητών του είναι ότι η υπόθεση των F-16 αποτελεί εθνικό θέμα, και είπε μάλιστα ότι δεν μπορεί να διανοηθεί ότι υπάρχει έστω και ένας πολιτικός που «θα αμφισβητήσει την αναγκαιότητα να εκσυγχρονιστεί ο στόλος των F-16, καθώς αν αυτό δεν συμβεί, πλέον με τα νέα δεδομένα, θα έχουμε έναν στόλο ο οποίος δεν θα μπορεί να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της Πολεμικής Αεροπορίας».
Αναφορικά με τη βάση της Σούδας, αμερικανική πηγή συμφωνεί ότι δεν έγινε σοβαρή συζήτηση, καθώς οι συνομιλίες συνεχίζονται και θα πάρουν χρόνο για να καταλήξουν. Ο κ. Τραμπ, αλλά και ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκαν «στην αξία της βάσης, στην σημασία της και στις πολύ ουσιαστικές διευκολύνσεις που προσφέρονται στις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις».
Οι δύο ηγέτες συμφώνησαν ότι η συνεργασία στη Σούδα θα συνεχίσει, αφού δεν υπάρχει καμία απολύτως πρόθεση από την Αθήνα να την τερματίσει. Η ελληνική πλευρά ευελπιστεί ότι οι Αμερικανοί θα βοηθήσουν και στην ανακαίνιση της βάσης του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, αλλά κάτι τέτοιο δεν συζητήθηκε.
Σε ότι αφορά την Τουρκία, ο κ. Τραμπ παραδέχθηκε ότι η σχέση της Ουάσιγκτον και της Άγκυρας είναι δύσκολη, αλλά -όπως τόνισε- διατηρεί ακόμα φιλία με τον πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν. Ο κ. Τσίπρας του απάντησε επαναφέροντας το θέμα των ισορροπιών και τόνισε ότι και η Ελλάδα επιθυμεί καλές σχέσεις αν και έχει να κάνει με ένα δύσκολο γείτονα. Έθεσε και το θέμα των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ
Η ελληνική αντιπροσωπεία έπεφτε από έκπληξη σε έκπληξη ακούγοντας τον πρόεδρο Τραμπ να εκθειάζει τα επιτεύγματα, όπως τα χαρακτήρισε, της Ελλάδας στα δύσκολα χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Στην εισαγωγική του ομιλία, είπε ότι η χώρα μας πέρασε δύσκολες στιγμές αλλά αρχίζει να αλλάζει σελίδα. «Να αναζητήσετε επενδύσεις» συμβούλευσε τον κ. Τσίπρα.
Ο ίδιος γνωρίζει καλά τα της ελληνικής οικονομίας, διότι προσπάθησε να επενδύσει και «βρέθηκε», όπως είπε, «ενώπιον μίας δύσκολης κατάστασης».
Σημειώνουμε ότι αυτός ήταν και ο λόγος που επέλεξε να επενδύσει στην Κωνσταντινούπολη, όπου οι Τούρκοι τον υποδέχθηκαν μετά βαϊων και κλάδων.
«Τα πράγματα έχουν αλλάξει», είπε στην ομιλία του ο κ. Τραμπ και πρόσθεσε ότι υπάρχει οικονομική ανάπτυξη, και το έδαφος είναι καλό για επενδύσεις. Τόνισε βεβαίως ξανά και ξανά την ανάγκη να συνεχιστούν οι μεταρρυθμίσεις. «Θα σας βοηθήσουμε», τόνισε. Υπογραμμίστηκε επίσης το ενδιαφέρον της Αμερικής «να είναι η Ελλάδα μία σταθερή χώρα μέσα στη γενική αστάθεια της περιοχής». Και συμβουλευτικά είπαν στην ελληνική αντιπροσωπεία να δώσει κίνητρα για να δελεάσει τους επενδυτές και να προχωρήσει σε αλλαγές στη φορολογία των επιχειρήσεων.
Ο κ. Τραμπ ευχαρίστησε τον πρωθυπουργό για την επιλογή της Αμερικής ως τιμώμενης χώρας στη ΔΕΘ, και στράφηκε προς τον παριστάμενο υπουργό Εμπορίου κ. Ρος και του είπε να αντιπροσωπεύσει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Αθήνα ευελπιστεί ότι ανάλογα με το πρόγραμμα τους θα μπορέσουν να παραστούν και άλλοι ανώτεροι αξιωματούχοι.
Στη διευρυμένη συνάντηση, ο υπουργός Οικονομικών Μνούτσιν, αποκάλυψε ότι είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τη γενική διευθύντρια του ΔΝΤ κ. Κριστίν Λαγκάρντ για το Ελληνικό Πρόγραμμα. Η κ. Λαγκάρντ τον ενημέρωσε ότι δεν είναι το Ταμείο που ευθύνεται για τα προβλήματα και τις καθυστερήσεις. Ο Αμερικανός υπουργός είπε ότι «ήθελα και εγώ να της μιλήσω για να ενημερώσω σωστά τον Πρόεδρο Τραμπ». Ο κ. Μνούτσιν πρόσθεσε απευθυνόμενος στον κ. Τσίπρα ότι υποστηρίζουμε τις προσπάθειες σας να εξέλθετε της κρίσης. Αλλά και αυτός έθεσε το θέμα των μεταρρυθμίσεων. Ο Έλληνας πρωθυπουργός απάντησε ότι έχουν γίνει πολλές και δεσμεύθηκε να υλοποιήσει και τα τελευταία προαπαιτούμενα, ώστε να λήξει η νέα αξιολόγηση, το ταχύτερο. Ως γνωστόν, οι εκπρόσωποι των Θεσμών θα βρίσκονται στην Αθήνα τη Δευτέρα.
Το συμπέρασμα που εξάγεται σε ότι αφορά τη στάση των Αμερικανών έναντι του ΔΝΤ είναι ότι δεν αλλάζει η πολιτική της κυβέρνησης Ομπάμα, και για την αναγκαιότητα της ελάφρυνσης του χρέους και για τις μεταρρυθμίσεις. Τούτη η κυβέρνηση δείχνει έντονο ενδιαφέρον και για τις επενδύσεις και είναι αποφασισμένη να στηρίξει όλες τις ιδιωτικές εταιρείες που θα το επιχειρήσουν. Σημειώνεται ότι για την επένδυση της εταιρείας του κ. Kalamos στην Εθνική Ασφαλιστική, ο υπουργός Εμπορίου κ. Ρος έστειλε επιστολές στον πρωθυπουργό, στον υπουργό Οικονομικών και στον επικεφαλής της Εθνικής Τράπεζας, ζητώντας με επιμονή να δοθεί σημασία στην αμερικανική επένδυση. «Δεν έπρεπε να πάρουν την Ασφαλιστική οι Κινέζοι», ήταν λίγο-πολύ το μήνυμα.
Ο κ. Τσίπρας παραδέχθηκε πως αρχικά είχε πιστέψει ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν θα ασχοληθεί με το θέμα και αυτό του προκάλεσε μεγάλη ανησυχία… Έτσι όταν άκουσε από τον κ. Μνούτσιν ότι επιμένει στις αρχές της ελάφρυνσης και των μεταρρυθμίσεων, ανακουφίστηκε
Ο Πρωθυπουργός ενημέρωσε τους συνεργάτες του ότι στην κατ’ ιδίαν συνάντηση, όπως και στη διευρυμένη, «ο Πρόεδρος Τραμπ ήταν εξαιρετικά εποικοδομητικός». Άλλωστε, δεν τον επηρεάζει σε τίποτα να συνεχίσει να υποστηρίζει την Ελλάδα, διότι ενώ δεν έχει οικονομικό κόστος, ικανοποιώντας τους Ελληνοαμερικανούς ευελπιστεί ότι θα κερδίσει και τις ψήφους τους.