Μετεξεταστέοι οι Ισπανοί ηγέτες στο μάθημα της Ιστορίας… Στις Δημοκρατίες τα πολιτικά ζητήματα λύνονται με πολιτικά μέσα
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Έκανα το ερώτημα, σε τι διαφέρει ο Άσαντ της 15ης Μαρτίου του 2011 στη Daraa της Συρίας από τον Ραχόι της 1ης Οκτωβρίου 2017 στη Καταλονία της Ισπανίας.
Δυστυχώς, μόνο λίγοι κατάλαβαν τι ήθελα να πω και τι ήθελα να αναδείξω. Πήρα απαντήσεις περί Δημοκρατικών και Δικτατορικών καθεστώτων, περί Συνταγματικότητας ή όχι του Δημοψηφίσματος, περί Ανεξαρτησιών, Αυτονομιών, περί Ευρωπαϊκής Ένωσης, και δυστυχώς πήρα και απαντήσεις – ορισμένες προβοκατόρικες – που ακουμπούσαν και δικά μας ευαίσθητα θέματα. Αυτό το τελευταίο στοιχείο, αν θέλετε, είναι που με παρακίνησε να θέσω το ερώτημα, διότι ήμουν σχεδόν βέβαιος ότι το μυαλό των περισσότερων συμπολιτών μου κινείται προς μια περίεργη κατεύθυνση.
Πράγματι, το καθεστώς στη Συρία και η κυβέρνηση στην Ισπανία, φυσικά και δεν είναι ίδια. Τεράστιες οι διαφορές! Όμως σε δύο συγκεκριμένα γεγονότα, αντέδρασαν σχεδόν με τον ίδιο τρόπο. Αστυνομική βία και καταστολή. Δράση που παραπέμπει σε συγκεκριμένη αντίδραση και κλιμακώνει αντί να ηρεμεί τα πράγματα.
Γιατί μία καθόλα Δημοκρατική κυβέρνηση να αντιδράσει με τον ίδιο τρόπο που αντέδρασε μία Δικτατορία; (ας μην αναλύσουμε καλύτερα το ζήτημα της πολιτικής νομιμοποίησης στις δύο περιπτώσεις… είναι όντως τεράστιες οι διαφορές)
Ηγέτες;
Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι ότι κανείς δεν σκέφτηκε τον παράγοντα Ηγέτης!
Ποια είναι η προσωπικότητα, η ιδιοσυγκρασία, η πολιτική θεώρηση και κουλτούρα του ηγέτη που καλείται να αντιμετωπίσει ένα τέτοιο ζήτημα στη χώρα του. Ποιος είναι ο ηγέτης πίσω από το μηχανισμό εξουσίας που όφειλε να έχει προλάβει τέτοιες καταστάσεις πριν εκδηλωθούν.
Την στιγμή εκδήλωσης μιας κρίσης – συνήθως αυτό μας διδάσκει η Ιστορία – ο ηγέτης λειτουργεί καταλυτικά στις αποφάσεις. Τις πρώτες ώρες, τις πρώτες στιγμές μιας κρίσης, η κατάσταση είναι στα χέρια του ηγέτη, όσο ισχυρό και αν είναι το σύστημα εξουσίας, όσο Δημοκρατικό ή Δικτατορικό είναι, οι πρώτες αντιδράσεις του ηγέτη καθορίζουν και τις πρώτες αντιδράσεις του συστήματος.
Το σύστημα, δηλαδή αν η χώρα είναι οργανωμένη και Δημοκρατικά δομημένη ή είναι μία εύθραυστη Δικτατορία, κάνει τη διαφορά μετά τις πρώτες ώρες εκδήλωσης της κρίσης νομιμοποίησης. Τότε είναι που παρεμβάλλεται το σύστημα και ανάλογα με τη φύση του δίνει λύσεις ή χειροτερεύει τα πράγματα. Στη Συρία η κατάσταση ξέφυγε πολύ γρήγορα διότι οι δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος λειτούργησαν ως βασιλικότεροι του βασιλέως με περισσότερη βία. Αντίθετα, στην Ισπανία, μετά την τραγική αντιμετώπιση του ζητήματος την Κυριακή της 1ης Οκτωβρίου, το σύστημα άρχισε να αντιδρά, να λειτουργούν τα Δημοκρατικά αντανακλαστικά, να χαμηλώνουν οι τόνοι, να αφήσουν τον κόσμο της Καταλονίας να εκτονωθεί, και να χειριστούν (να μαζέψουν την «πατάτα» της Κυριακής) την κατάσταση όσο πιο ομαλά γίνεται.
Είναι σαν το αεροπλάνο που πετά με τον αυτόματο πιλότο (διότι σήμερα κράτη και αεροπλάνα λίγο-πολύ με τον αυτόματο πιλότο πορεύονται, μην έχετε αμφιβολία γι’ αυτό…) και ξαφνικά τον χάνει. Εκείνα που έχουν καλό πιλότο και είναι γερά σκαριά, θα τα καταφέρουν.
Και εκεί που πίστευα ότι η κατάσταση θα τύχει της δέουσας πολιτικής λύσης, εμφανίζεται ο Εξοχότατος Βασιλιάς της Ισπανίας και με το διάγγελμά του, προσωπικά εκτιμώ ότι έκανε μεγαλύτερη ζημιά από εκείνη της κυβέρνησής του την περασμένη Κυριακή. Διότι αντί να μιλήσει στον Ισπανικό λαό, και φυσικά και στους Καταλανούς, για όλα εκείνα τα στοιχεία που τους ενώνουν, για τους κοινούς αγώνες και το κοινό μέλλον, όπως θα έκανε κάθε μεγάλος Ηγέτης, επικεντρώθηκε στην αντι-Συνταγματικότητα του Δημοψηφίσματος, στη νομιμότητα και άλλα επιχειρήματα που θα μεταχειριζόταν ένας δικαστής επαρχιακού Ειρηνοδικείου.
Τα Πολιτικά ζητήματα λύνονται με Πολιτικά μέσα
Τα πολιτικά ζητήματα λύνονται με πολιτικά μέσα στις Δημοκρατίες. Δεν λύνονται ούτε με νομικά επιχειρήματα, ούτε με αστυνομική βία. Και το γεγονός ότι η ηγεσία της Ισπανίας δείχνει αυτό το βασικό στοιχείο να το αγνοεί, σημαίνει ότι μάλλον στη χώρα υπάρχει σοβαρό πρόβλημα (όπως και σε άλλες χώρες που τα Κοινοβούλια έχουν καταντήσει φαστφουντάδικα νομοσχεδίων).
Το ζήτημα της Καταλονίας, για ένα μέσο Άγγλο πολιτικό, θα ήταν ζήτημα ενός απογεύματος να το λύσει με φιλικό διακανονισμό. Έτσι, διαχειρίζονται το ζήτημα με τη Σκωτία εδώ και δεκαετίες. Και έτσι διαχειρίζονται το ζήτημα με τη Βόρεια Ιρλανδία μετά το 1995, αφού είδαν ότι η βία δεν φέρνει αποτελέσματα. Και το Βρετανικό Στέμμα λειτουργεί για αιώνες ενωτικά – και καταλυτικά στις κρίσεις – χωρίς καν γραπτό Σύνταγμα.
Έχουν ακόμη να μάθουν πολλά οι Ισπανοί ηγέτες από τους Άγγλους συναδέλφους τους… και να διαβάσουν και λίγη Ιστορία, διότι αντίθετα από το Πανεπιστήμιο, στην Πολιτική είναι συνήθως ελάχιστες οι ευκαιρίες για διορθωτικές κινήσεις.
- Ο κ. Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής