Οι σκηνές της φρίκης του 1922: Κείτονταν δεκάδες χιλιάδες πτώματων βιασμένων και καμένων Ελληνίδων
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Γιάννη Σπανού
Η αυλαία της Μικρασιατικής Καταστροφής άνοιξε μέρα Σάββατο της 27ης Αυγούστου 1922 και το προοίμιο του ανηκούστου δράματος γράφτηκε την 31η Αυγούστου στην προκυμαία της Σμύρνης, όπου κείτονταν δεκάδες χιλιάδες πτωμάτων βιασμένων και καμένων Ελληνίδων που τα νεκρά μάτια του επιθανάτιου τρόμου τους ήταν καθηλωμένα στην πόλη που καιγόταν στις αδηφάγες φλόγες που άναψε το κτηνώδες τουρκικό μίσος, ενώ «τουμπανιασμένα πτώματα» κακοποιημένων θυμάτων επέπλεαν στα κύματα και περικύκλωναν τα 21 πολεμικά πλοία των ξένων που τα πληρώματά τους εθεώντο ψυχρά, με απάνθρωπα συναισθήματα, το στυγερότερο συντελούμενο μαζικό έγλημα της ιστορίας του πολιτισμού.
Στο μακάβριο σκηνικό όπου ζούσαν 150 χιλιάδες Έλληνες, 80 χιλιάδες Τούρκοι, 10 χιλιάδες Αρμένιοι και μερικές χιλιάδες άλλοι, συνέρρεαν καθημερινά 30 χιλιάδες πανικόβλητων ανθρώπων και τρικύμιζαν τις λαοθάλασσες της προκυμαίας του «Και», με απλωμένα χέρια, σαν πλασμάτων που «περπατούν στον ύπνο τους» κατά τον Τζώρτζ Χόρτον («The blight of Asia» N.Y.1926), με πρόσωπα διαλαλούμενου τρόμου και απόλυτης αγωνίας. (Περιγραφές Μανσιέ, Σαρτιώ, Ντατριά, Έρνεστ Χέμινγουέη, Φωτιάδη, Πετσάλη, Βενέζη, Αγγελομάτη, Πολίτη, Λοβέρδου, Σωτηρίου, Σολωμονίδη, Ροδά, Χοαουσμπιάν, “Times N.Y”: «Παραβιάζονταν οι πόρτες, ατιμάζονταν οι γυναίκες, οι άντρες σφάζονταν, τα σπίτια λεηλατούνταν. Οι δρόμοι στρωμένοι από πτώματα φρικτά παραμορφωμένα». “le Temps” (Αποκαλύψεις των διαταγών Ταλαάτ: «σκοτώστε χωρίς οίκτο»). («Φιλελεύθερος» 24/8/14 και 1915). «Τα πλήθη ήσαν τόσο πυκνά που «τους νεκρούς τους έβλεπες να στέκονται». «Οι στρατιώτες βίαζαν τις γυναίκες κι ύστερα τις έλουζαν με βενζίνη και τους έβαζαν φωτιά».
Οι ξένοι ήδη σχεδίαζαν τη συνέργειά τους στο αποτρόπαιο κακούργημα του Κεμάλ. Στο λιμάνι της Σμύρνης επέπλεαν 21 πολεμικά με ναυάρχους και πλοιάρχους ασυγκίνητους στο συντελούμενο εθνικό ξεκαθάρισμα, κατά τον Τούρκο καθηγητή Μπιλγκί Αϊχάν στην εφημερίδα «Ταράφ». Περαιτέρω ονόματα Τούρκων στα προηγούμενα (Νταμάντ Φερίντ πασάς, Χαλιδέ-Εδίπ Χανέμ στη «Βακίτ»: «Μια εγκληματική τραγωδία», και «Ακσάμ»: «Η κυβέρνηση διέπραξε ακατονόμαστα εγκλήματα και οφείλει να απολογηθεί». «Torondo Star» (Χέμινγουη).
Την κόλαση από το Σάββατο 27 Αυγούστου, κυβερνούσε με εωσφορική μανία ο Νουρεττίν με σύμβουλο τον Σάντερς. Παρέδωσε στον όχλο τον μαρτυρικό ιεράρχη. Τον διαπόμπευαν στην πόλη, του έκοψαν τα αυτιά, τη μύτη, του έβγαλαν τα μάτια, του ξερίζωσαν τα γένια, τον κατακρεούργησαν ζωντανό, τον λοιδορούσαν και τον καθύβριζαν, ενώ γύρω του οργίαζαν με τις ατιμίες και την πυρπόληση των ζωντανών θυμάτων τους. Ένας Τούρκος τον λυπήθηκε και τον γλύτωσε από το μαρτύριο πυροβολώντας τον.
Τις σφαγές, τους βιασμούς, την πυρπόληση, διέταξε ο Νουρεττίν. Οι πύρινες γλώσσες αγκάλιασαν τις συνοικίες Αγίου Δημητρίου, Αγίου Κωνσταντίνου, Αγίου Νικολάου. Εμπρηστές οι Τσέτες που επέδραμαν στα προάστια της Αγίας Τριάδας, των Πετρωτών…
Ήξεραν τον απογευματινό άνεμο και εκμεταλλεύτηκαν την αύρα του. Κατά Χρ. Σολομωνίδη έκαψαν 43 χιλιάδες ελληνικά σπίτια, 10 χιλιάδες αρμενικά, 2 χιλ. ξένων, 5 χιλ. καταστήματα. Αποτεφρώθηκαν περιοχές όπου κατοικούσαν 180 χιλιάδες άνθρωποι…
Στο μεταξύ οι Έλληνες αλληλομισούνταν με τον διχασμό. Αγανακτισμένος για την αχαριστία ο Βενιζέλος αυτοεξορίστηκε στο Παρίσι με το πλοιάριο «Νάρκισος». Τον Αύγουστο, δυο μέρες μετά τη μεγαλειώδη συμφωνία, αποπειράθηκαν να τον δολοφονήσουν στον σταθμό της Λυών, στο Παρίσι, οι απότακτοι βασιλικοί αξιωματικοί Τσερέπης και Κυριάκης. Οι Πειραιείς άπλωναν τα ρούχα τους να περάσει ο εθνάρχης σε ατμόσφαιρα αποθέωσης, οι Αθηναίοι τον δόξαζαν «φως» του Έθνους» και αρχιτέκτονα της Μεγάλης Ελλάδος», αλλά την 1η Νοεμβρίου οι Έλληνες δεν τον έβγαλαν ούτε βουλευτή και επανέφεραν τον Κωνσταντίνο! Όσο για την εκκλησία, ο τότε αρχιεπίσκοπος Θεόκλητος, βασιλικός, έκανε συλλαλητήριο στο Πεδίο του Άρεως και αναθεμάτισε τον Ελευθέριο Βενιζέλο! (Καθηγητής Κ. Μπέης, σελ: 408 και 558).
Κι ο βασιλιάς απεφάσισε την προέλαση, 1/8/1922, ενώ ο αδελφός του Ανδρέας διέταξε αποχώρηση του στρατού απέναντι από τον Σαγγάριο, για «ν’ αναπαυθούν οι στρατιώτες»! (17.8.’22). Παράλληλα: Ο Δημήτριος Γούναρης (ΥΠ. Στρατιωτικών) περιπλανιόταν, με τον πρωθυπουργό Καλογερόπουλο, σαν τραγικός ικέτης βοήθειας στο Λονδίνο. Στην αγγλική πρωτεύουσα βρισκόταν κι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Μελέτιος Μεταξάκης, πρώην Μητροπολίτης Κιτίου. Ο Πατριάρχης συναντήθηκε με τον Λόυδ Τζώρτζ που τον προειδοποίησε ότι αν ο Κωνσταντίνος δεν αλλάξει πολιτική (φιλογερμανική) οι συνέπειες θα είναι χειρότερες από εκείνες της αλώσεως του 1453. Ο Μεταξάκης διεμήνυσε στον Γούναρη να συναντηθούν αλλά εκείνος τον απέφυγε ως προσκείμενο στον Βενιζέλο!…
Με τη Συνθήκη των Σεβρών αναπτύσσονταν και τα μεγάλα συμφέροντα.: Συνθήκη Αγίου Ιωάννου της Μωριέννης: Η Αγγλία κατελάμβανε Συρία-Μοσούλη, Γαλλία: Λίβανο- Κιλικία, Ρωσία: Κωνσταντινούπολη, Δαρδανέλια, Πόντο, Αρμενία, Ιταλία: Νότια Μικρασία και Δωδεκάνησα. Η Ελλάδα: Σμύρνη- Αϊβαλί- Μαγνησία-Θείρα, Αϊδίνιο.
Με την ήττα του Βενιζέλου και την απομάκρυσή του, η διεθνής πολιτική άλλαξε πρόσωπο και ενδιαφέροντα. Οι Γάλλοι, οι Ιταλοί και οι Ρώσοι εξόπλισαν τον Κεμάλ. Αυστριακοί και Ιταλοί τάχθηκαν με την Αλβανία. Άγγλοι και Αμερικανοί ενδιαφέρθηκαν για την ανοικοδόμηση της Τουρκίας. Ήδη ο Άγγλος βουλευτής Ασμέτ Μπάρτλετ κι ο γιος του ανέλαβαν από 1899 τον ηλεκτροφωτισμό της Τουρκίας και άλλοι τους σιδηροδρόμους.
Και στην ατμόσφαιρα της φρίκης αντιλαλούσε προς σωφρονισμό ο αφορισμός του Λόυδ Τζώρτζ από τον Ιούνιο του 1920: «Ο Τούρκος υπήρξε πράγματι ο χειρότερος εγκληματίας απ’ όλους τους εχθρούς μας»…
- (www.giannisspanos.com)