Η πρώτη επέμβαση της κατοχικής δύναμης Τουρκίας στην Κύπρο με το βομβαρδισμό της ιερής γης
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Γιαννάκη Λ. Ομήρου
Πενήντα τρία χρόνια από τότε που η τουρκική αεροπορία βομβάρδιζε την ιερή γη της Τυλληρίας σκορπώντας τον όλεθρο ανάμεσα στα χωριά και τους αμάχους. Στις 7,8,9 Αυγούστου του 1964 η Τουρκία πραγματοποιεί την πρώτη στρατιωτική επέμβαση στην Κύπρο.
Πενήντα τρία χρόνια από τότε. Και η ιστορική αποτίμηση και αξιολόγηση σε όλη της τη διάσταση δεν έχει ακόμα κατατεθεί.
Με τις ηρωικές μάχες της Τυλληρίας στην ουσία ματαιώθηκε η πρώτη απόπειρα της Τουρκίας να εισβάλει στην Κύπρο. Τουρκοκύπριοι ένοπλοι δημιούργησαν στην περιοχή των Κοκκίνων – Μανσούρας στρατιωτικό προγεφύρωμα στο οποίο αποβίβαζαν στρατιωτικές δυνάμεις από την Τουρκία και μεγάλες ποσότητες οπλισμού. Πολιτικός στόχος ήταν, αφού ενωθούν με το θύλακα της Λεύκας να δημιουργηθεί μεγάλο καντόνιο το οποίο θα ενωνόταν αργότερα με εκείνο της Λευκωσίας – Κιόνελι για την επιβολή της διχοτόμησης.
Η κατάληψη από Τούρκους ενόπλους, στρατηγικής σημασίας υψωμάτων γύρω από το προγεφύρωμα των Κοκκίνων προκάλεσε την αντεπίθεση των δυνάμεων της Δημοκρατίας για περιορισμό του προγεφυρώματος. Τα στρατευμένα παιδιά της νεοσύστατης τότε εθνοφρουράς πολέμησαν με απαράμιλλο θάρρος και ηρωισμό. Νεοσύλλεκτοι στρατιώτες μόλις 20 – 30 ημερών πολέμησαν με ορμή, αυτοθυσία και γενναιότητα. Κάτω από φοβερά αντίξοες συνθήκες, νηστικοί και διψασμένοι, καταλάμβαναν ισχυρότατες στρατιωτικές θέσεις τις οποίες διατηρούσαν και μετά τις επιθέσεις της τουρκικής αεροπορίας.
Στις 8 Αυγούστου 1964, περισσότερα από 60 τουρκικά αεροπλάνα εξόρμησαν εναντίον των βορείων ακτών μας από την Πόλη Χρυσοχούς ως τη Μόρφου και βομβάρδισαν με αμερικανικές βόμβες ναπάλμ χωριά και άμαχο πληθυσμό. Κατέκαψαν την ιερή γη της Τυλληρίας, σκόρπισαν φωτιά και θάνατο αλλά ο πολιτικός και στρατιωτικός στόχος της Τουρκίας για εισβολή και διχοτόμηση ματαιώθηκε.
Απλοί άνθρωποι του μόχθου και του βιοπορισμού μετατράπηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη σε φύλακες κάποιων νέων Θερμοπυλών για να μην περάσει ο νέος επιδρομέας. Άντρες, γυναίκες ακόμα και παιδιά έτρεξαν τότε να συνδράμουν τα στρατευμένα νιάτα μας που δρασκελούσαν νικηφόρα τα υψώματα στο Λωρόβουνο, τη Μανσούρα, το Ακόνι, το Μοσφίλι.
Το φρόνημα έμεινε όρθιο και όταν ακόμα η τουρκική αεροπορία κτύπησε με πρωτοφανή βαρβαρότητα τα χωριά και τον άμαχο πληθυσμό της Τυλληρίας με ρουκέτες, πολυβόλα και εμπρηστικές βόμβες. Μπορεί η γη της Τυλληρίας να κατακάηκε αλλά ο επίδοξος εισβολέας δεν πέρασε.
Αντικρίζοντας τις διακοινοτικές ταραχές του 1963-64 από την ιστορική απόσταση πέντε και πλέον δεκαετιών, δεν υπάρχει πλέον καμιά αμφιβολία ότι υποδαυλίστηκαν και οργανώθηκαν από την Τουρκία για να προωθήσει τον παλιό στόχο της διχοτόμησης. Μέσω της κατάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και του εθνοτικού διαχωρισμού σε γεωγραφική βάση. Αιχμή του δόρατος της μακρόχρονης πολιτικής της Τουρκίας για προσάρτηση της Κύπρου ήταν αναμφίβολα η τουρκική τρομοκρατική οργάνωση ΤΜΤ, η οποία ιδρύθηκε στην Άγκυρα από πρώην αξιωματικούς του τουρκικού στρατού. Με δολοφονίες προοδευτικών Τουρκοκυπρίων που επιθυμούσαν συνεργασία με τους Ελληνοκύπριους, προβοκάτσιες και άλλες τρομοκρατικές ενέργειες, η ΤΜΤ προσπαθούσε να σκορπίσει το μίσος ανάμεσα στις δύο κοινότητες, εκτελώντας τις επιταγές της Άγκυρας. Τόσο εξοργιστική ήταν η διχοτομική πολιτική της Άγκυρας που προκάλεσε την αντίδραση των εντίμων Τούρκων, όπως του πρώτου Πρέσβη της Τουρκίας στην Κύπρο Ντιρβάνα ο οποίος παραιτήθηκε καταγγέλλοντας τα διαμελιστικά σχέδια της Τουρκίας.
Αλλά και ο μεσολαβητής των Ηνωμένων Εθνών Δρ. Γκάλο Πλάζα στην έκθεση προς το Συμβούλιο Ασφαλείας αντιτάχθηκε στην τουρκική αντίληψη ότι οι δύο κοινότητες δεν θα μπορούσαν να συμβιώσουν ειρηνικά. Ο ίδιος μεσολαβητής αντέδρασε και στην ιδέα του γεωγραφικού διαχωρισμού των δύο κοινοτήτων που προτάθηκε τότε για πρώτη φορά από την τουρκική πλευρά, τονίζοντας ότι αυτή προσκρούει σε οικονομικούς, κοινωνικούς και ηθικούς λόγους. Η αναγκαστική μετακίνηση πληθυσμών που θα συνεπαγόταν, είπε ο Γκάλο Πλάζα, είναι αντίθετη με όλες τις σύγχρονες αρχές καθώς και στην Παγκόσμια Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Στο βιβλίο του «Το Κυπριακό και οι συνωμότες του «εκδόσεις Θεμέλιο», ένα από τα καλύτερα βιβλία που γράφτηκαν για το Κυπριακό, ο Ε.Ν. Τζελέπης γράφει για το προμελετημένο της τουρκικής αεροπορικής επίθεσης εναντίον της Κύπρου ότι, «καμμιά σχέση δεν είχε με τις επιχειρήσεις στη Μανσούρα ή τα Κόκκινα».
«Η αεροπορική επίθεση είχε ήδη προαναγγελθεί από τις 20 Ιουλίου από τον Πρόεδρο της Τουρκίας στρατηγό Γκιουρσέλ. Μιλώντας για την Κύπρο σε μια press –conference, ο στρατηγός Γκιουρσέλ έλεγε: « Κανείς δεν μπορεί να μας εμποδίσει να πραγματοποιήσουμε την απόβαση». Και πρόσθετε: «Ίσως όμως, η απόβαση να μην είναι, κατά βάθος, απαραίτητη. Αν παραστεί ανάγκη, οι βόμβες θα είναι εκείνες που θα κάνουν ότι πρέπει».
Και προσθέτει ο Τζελέπης: « Στόχος όλων αυτών των ενεργειών ήταν να καταλάβουν οι υπεύθυνοι στην Αθήνα, ότι η Τουρκία ήταν αποφασισμένη να φτάσει στα άκρα, και ότι, επομένως, έπρεπε να βρεθεί γρήγορα μια «συμπεφωνημένη λύσις» για το Κυπριακό. Ένας Τούρκος δημοσιογράφος μιλώντας στις 12 Αυγούστου στην Άγκυρα στον ανταποκριτή της Βελγικής Ραδιοφωνίας, συνόψιζε ως εξής τις ιδέες που επικρατούσαν στην τουρκική πρωτεύουσα μετά τις αεροπορικές επιθέσεις: Υπάρχει, έλεγε, τώρα πια η ελπίδα ότι «μετριοπαθέστεροι» άνδρες θα αντικαταστήσουν στη Λευκωσία τον Πρόεδρο Μακάριο και στην Αθήνα τον Πρωθυπουργό κ. Παπανδρέου, αυτούς τους «εξτρεμιστές» που «φέρουν την ευθύνη για την επιδείνωση της κατάστασης» και που εμποδίζουν με τη στάση τους μια «λογική» ρύθμιση της Κυπριακής κρίσης.
* Τέως Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων