Με κυπριακές δυνάμεις η Ασφάλεια της χώρας: Επικαιροποιημένη πρόταση του SEED
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Κώστα Βενιζέλου
Μια αναθεωρημένη και επικαιροποιημένη πρόταση για μια νέα Αρχιτεκτονική Ασφάλειας της Κύπρου παρουσίασε το Κέντρο Βιώσιμης Ειρήνης και Δημοκρατικής Ανάπτυξης (SEED). Η πρόταση αυτή είναι αποτέλεσμα έρευνας πεδίου, ομάδων εστίασης, καθώς και παρατηρήσεων και εισηγήσεων ειδικών σε θέματα ασφάλειας.
Η πρόταση παρουσιάστηκε ενώπιον όλων των εμπλεκόμενων πλευρών που συμμετέχουν στη Διάσκεψη. Στην πρόταση σημειώνονται τα εξής:
- Μια αρχιτεκτονική ασφάλειας πρέπει να αντιμετωπίζει πραγματιστικές ή/και αντιληπτές απειλές.
- Θα πρέπει να προσφέρει τόσο προληπτικές όσο και αντιδραστικές θεραπείες εκ των έσω.
- Ο απώτερος στόχος είναι η δημιουργία ενδογενούς ανθεκτικότητας των θεσμών και της κοινωνίας.
- Η Κύπρος θα πρέπει να λειτουργεί ως ένα κανονικό κράτος, που να μπορεί να αντιμετωπίζει εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις και απειλές ασφάλειας.
- Η πρόταση περιλαμβάνει και ιδέες και μεταβατικά στάδια στην εφαρμογή της συμφωνίας, που θα την επιβλέπουν οργανισμοί όπως ΟΗΕ, ΕΕ, ΟΑΣΕ.
- Γίνεται σύσταση για μια διεθνή δύναμη κάτω από το Συμβούλιο Ασφαλείας, που θα συμβάλει στην ενδυνάμωση ή/και στην οικοδόμηση εσωτερικών θεσμών που παρέχουν ασφάλεια σε διάφορα επίπεδα.
Γίνεται επίσης πρόταση για δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίες θα λειτουργούν κάτω από πολιτική επίβλεψη (υπουργείο Άμυνας). Οι δυνάμεις αυτές είναι: Α) Μια κυπριακή Ομόσπονδη Δύναμη Ταχείας Αντίδρασης, που θα είναι υπό ενιαία διοίκηση και θα επιλαμβάνεται ασύμμετρων απειλών και εσωτερικών εκάστων καταστάσεων, ενώ θα
- μετέχει σε διεθνείς αποστολές. Β) Μια Ομόσπονδη Υπηρεσία Αεράμυνας και Ναυτικού, η οποία θα στελεχώνεται από Κύπριους από όλες τις κοινότητες και θα αντιμετωπίζει περιφερειακά ζητήματα ασφάλειας, καθώς θα προστατεύει τον εναέριο χώρο και τις θαλάσσιες οικονομικές δραστηριότητες. Το ζήτημα που αφορά την ασφάλεια σε σχέση με την εφαρμογή της συμφωνίας αντιμετωπίζεται και στην αναθεωρημένη πρόταση. Στην πρόταση προτάσσεται η ανάγκη να υπάρξει σαφής καταγραφή υποχρεώσεων εκάστου μέρους, αλλά και ο τρόπος που θα τύχουν επιτήρησης και εφαρμογής οι σχετικές υποχρεώσεις. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας είτε με παράρτημα στην τελική συμφωνία είτε με ξεχωριστή συνθήκη. Δίνεται ιδιαίτερη προσοχή σε ζητήματα που αφορούν την ενδογενή ανθεκτικότητα του κράτους σε επίπεδο θεσμών και κοινωνίας, καθώς και στο κτίσιμο των απαραίτητων μέσων και δυνατοτήτων για την αντιμετώπιση εσωτερικών και εξωτερικών απειλών.
ΥΠΕΡ ΕΝΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΘΕΣΜΩΝ, ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΟΙ ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ
2. Με βάση την έρευνα, τόσο οι Ελληνοκύπριοι όσο και οι Τουρκοκύπριοι στηρίζουν ενοποιητικούς θεσμούς ασφάλειας. Έχουν, ωστόσο, διαφορετικές προσεγγίσεις σε ζητήματα που αφορούν τα παραδοσιακά ζητήματα του κεφαλαίου της ασφάλειας, δηλαδή τα ξένα στρατεύματα και τις εγγυήσεις.
3. Η Αρχιτεκτονική Ασφάλειας καλύπτει και προϋποθέσεις που απαιτούνται για τις ανάγκες εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας, σε ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας και συνεργασίας. Επίσης αναφέρεται σε ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια στη διακυβέρνηση και τη συνταγματική ασφάλεια.
4. Η έρευνα και η πρόταση παρουσιάσθηκαν αρχικά τον περασμένο Ιανουάριο ενόψει της πρώτης Πενταμερούς. Σε σχέση με την Αρχιτεκτονική Ασφάλειας του Ιανουαρίου, τόσο οι αρχές όσο και οι θεσμοί που ανταποκρίνονται στις ανάγκες ασφαλείας παραμένουν οι ίδιοι, αλλά εισάγονται δύο νέοι θεσμοί, το Ομόσπονδο Συμβούλιο Ασφαλείας και η Ομόσπονδη Υπηρεσία Πληροφοριών.
Οι Ελληνοκύπριοι απορρίπτουν την παρουσία στρατευμάτων, εγγυήσεων και θεωρούν πως η διατήρησή τους θα οδηγήσει σε αδιέξοδα. Η μεγαλύτερη ανησυχία των Ελληνοκυπρίων αφορά την εμπλοκή της Τουρκίας στο κράτος, καθώς και τη λειτουργικότητά του. Οι Τουρκοκύπριοι ανησυχούν κυρίως από τον κίνδυνο περιθωριοποίησής τους και «υποταγής τους στη βούληση των Ελληνοκυπρίων». Ζητούν να υπάρχουν κάποιου είδους εγγυήσεις, καθώς και αποτρεπτικά μέσα.