Οι αδιάντροπος Μεβλούτ, οι συνετοί Κοτζιάς και Αναστασιάδης: Μια μάχη με το κεφάλι ψηλά
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Της Σοφίας Αραβοπούλου*
Δυστυχώς δεν υπήρξε αποτέλεσμα. Αυτή η φράση ακούστηκε από όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές και δικαίως, μετά από ένα μαραθώνιο δέκα ημερών και την αυλαία της Ελβετίας να πέφτει άδοξα στην τελευταία πράξη, της τελευταίας παράστασης, του τελευταίου έργου για το Κυπριακό. Τελευταίου, τουλάχιστον επί του παρόντος, σε αυτόν τον διαπραγματευτικό δρόμο που άνοιξε ως “μετασχέδιο Ανάν” και απέτυχε ως σχέδιο ‘Αιντε.
Αν υπάρχει μία επιτυχία, και σαφώς δεν είναι μόνο μία, αυτή είναι η αποτυχία του σχεδίου του ‘Αιντε. Του “φοβερού” μεσολαβητή που σε όλη τη διαδρομή, και βεβαίως με αποκορύφωμα αυτό το δεκαήμερο στο Κραν Μοντανά, δεν έκανε τίποτα άλλο από το να βάζει “τρικλοποδιές” στη δική μας πλευρά, την ελληνο-κυπριακή. “Αφιερωμένος” ψυχή τε και σώματι ήταν στην Τουρκία: πώς θα τη στηρίξει, πώς θα γονατίσει με κάθε τρόπο την άλλη πλευρά- δηλαδή εμάς- προκειμένου να μας προσφέρει ως λάφυρο στο βωμό της επιθυμητής λύσης.
Με “κορυφαίο” το να πει ξεδιάντροπα στη συνεδρίαση της Διάσκεψης- παρουσία του Νίκου Κοτζιά ο οποίος απέδειξε το αντίθετο, αμέσως με ένα τηλεφώνημα- ό,τι είχε μιλήσει με τον Αλέξη Τσίπρα ο οποίος δήθεν είχε συμφωνήσει να έρθει στο Κραν Μοντανά, όταν επιχειρούσε την έλευση των πρωθυπουργών σε μία προσπάθεια να φέρει εκβιαστικά προ τετελεσμένων την ελληνική πλευρά για τη λύση που αυτός ήθελε.
Δεν τα κατάφερε ο κύριος ‘Αιντε και αυτή είναι η μεγάλη νίκη μας στη Διάσκεψη για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά. Δεν ενδώσαμε, δεν αφήσαμε να μας λυγίσουν με εκφοβισμούς και εκβιασμούς. Δεν επιστρέψαμε με την ουρά στα σκέλια, ταπεινωμένοι ή μαστιγωμένοι. Επιστρέψαμε περήφανοι, για μία μάχη που δώσαμε, με ψηλά το κεφάλι, χωρίς να καμφθεί το ηθικό μας, μέχρι την τελευταία στιγμή. Με αξιοπρέπεια και σθένος που τα στήριζαν προτάσεις και σοβαρά επιχειρήματα. Και κανείς δεν μπορεί να μας προσάψει την ευθύνη της αποτυχίας, να μας καταλογίσει αδιαλλαξία. Αντιθέτως! Όσα κι αν ισχυριστεί- με τη γνωστή τακτική της- η ‘Αγκυρα.
Πήγαμε Κύριοι και επιστρέψαμε Κύριοι. Με τον Νίκο Κοτζιά, ως τον κατάλληλο άνθρωπο, στην κατάλληλη θέση, την κατάλληλη στιγμή. ‘Αποψη που δεν κυριάρχησε μόνο στην ελληνική πλευρά αλλά και στην κυπριακή. Και θα μπορούσε κανείς να διακρίνει και στην τουρκική, από την αντίθετη άποψη, αν λάβει υπόψη το μένος που έβγαζε συχνά ο κ. Τσαβούσογλου για την ακαδημαϊκή ιδιότητα και το εύρος των γνώσεων του Έλληνα υπουργού, όταν τον στρίμωχνε στον τοίχο με τα ελληνικά επιχειρήματα και τη τεκμηρίωση επί των επιχειρημάτων του. Μένος που, όπως βλέπουμε, άρχισε να εκτοξεύεται εναντίον του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών από την Τουρκία και τώρα σε μία προσπάθεια να θολώσει τα νερά καμουφλάροντας την ευθύνη που της καταλογίστηκε για το ναυάγιο της Διάσκεψης.
Σαφώς, και δικαίως, πολλοί απογοητεύτηκαν από τη μη κατάληξη σε μία λύση που θα γκρέμιζε το τείχος της διχοτόμησης, με ό,τι αυτό εμπεριέχει και συνεπάγεται πρακτικά και συναισθηματικά. Αλλά ποιός θα μπορούσε να δεχθεί εν τέλει τη μόνιμη παραμονή των Τούρκων στρατιωτών για άλλα 15 χρόνια με την προϋπόθεση να ξαναρχίσουν διαπραγματεύσεις για την τελική αποχώρησή τους μετά, και την Τουρκία να διατηρεί το δικαίωμα παρέμβασης; Διότι ο Ν. Κοτζιάς, τον ρώτησε τον κύριο Τσαβούσογλου, επισήμως μέσα στη Διάσκεψη: “τι το θέλετε το δικαίωμα επέμβασης; Θα το χρησιμοποιήσετε; Και η απάντηση ήταν “ναι” με αποτέλεσμα να “παγώσει” η αίθουσα, και να αναγκαστεί να “διορθώσει” τη φράση του ο Τούρκος ΥΠΕΞ προσθέτοντας το “αν χρειαστεί”, αντιλαμβανόμενος ότι δεν ήταν μία στιχομυθία ανάμεσα στους δύο, είχε και διεθνή “αυτιά” εκεί, όπως και το πλαίσιο μίας κρίσιμης διαπραγμάτευσης.
Βέβαια μέσα σε αυτό το παιχνίδι για γερά νεύρα που εκτιλύχθηκε, μέρα με τη μέρα, στο Κραν Μοντανά, κι άλλοι, εκτός από τον κ. ‘Αιντε έβαλαν το δαχτυλάκι τους για λύση εξπρές υπέρ της Τουρκίας, κρίνοντας ότι ευκολότερος μοχλός πίεσης θα ήταν η συμμετοχή των πρωθυπουργών των τριών εγγυητριών δυνάμεων. Ήταν οι φίλοι μας οι Βρετανοί, οι “αμερόληπτοι”.
Τη στιγμή που οι πιέσεις του ‘Αιντε προς τον Νίκο Κοτζιά να δώσει το πράσινο φως για την παρουσία του Αλέξη Τσίπρα στο Κραν Μοντανά δεν απέδιδαν- με ελληνικό επιχείρημα ότι χωρίς απτά αποτελέσματα στη διαπραγμάτευση δεν έχει κανένα λόγο η παρουσία των πρωθυπουργών- ως νέοι παίχτες συντάχτηκαν στη γραμμή του ‘Αιντε οι Βρετανοί. Έτσι κατέφθασε επειγόντως, εν όψει της επιστροφής του ΓΓ του ΟΗΕ, ο υφυπουργός Εξωτερικών για Ευρωπαϊκά θέματα, ‘Αλαν Ντάνκαν. Ο Σερ Ντάνκαν επέστρεψε μετά από μεγάλη απουσία- ήταν μόνο 2 μέρες στις 9- στη Διάσκεψη, και παίρνοντας τα ηνία της βρετανικής πλευράς, άσκησε έντονες πιέσεις στον Έλληνα ΥΠΕΞ με το επιχείρημα ότι ήταν μία καλή στιγμή για την θετική έκβαση των διαπραγματεύσεων η παρουσία των πρωθυπουργών καθώς η Τουρκία είχε αρχίσει να δίνει …δείγματα ευλυγισίας.
Στο στημένο παιχνίδι του ‘Αιντε ο στόχος, όπως διαφάνηκε με σαφήνεια, ήταν περισσότερες παραχωρήσεις υπέρ της τουρκικής πλευράς στο τραπέζι 2, για τις εσωτερικές πτυχές της λύσης του Κυπριακού, σε συνδυασμό με το τραπέζι 1 των συνομιλιών, για το κεφάλαιο των εγγυήσεων και της ασφάλειας: την λεγόμενη “πακετοποίηση”. Ενδεικτικό των δυσκολιών στις οποίες προσέκρουαν οι προσπάθειες του Ν. Κοτζιά, αλλά και του Ν. Αναστασιάδη, για εποικοδομητικές τεκμηριωμένες προτάσεις ήταν η κωλυσιεργία που σημειώθηκε με αποτέλεσμα να γίνουν 7 μόνο ώρες διαπραγμάτευσης σε σύνολο 9 ημερών διάσκεψης. Παρόλα αυτά η ελληνική πλευρά κατάφερε να σώσει τις διαπραγματεύσεις από βαριά κατάρρευση τρεις φορές, ενώ άλλες τρεις φορές παρενέβη ο Έλληνας ΥΠΕΞ στριμώχνοντας με εμπεριστατωμένα ερωτήματα τον Τούρκο ομόλογό του με στόχο να αναδείξει τις αντιφάσεις που υπήρχαν σε πολλά σημεία των τουρκικών προτάσεων ως προς τις Συνθήκες Ασφάλειας και Συμμαχίας.
Σαφής βέβαια, υπήρξε η στάση της ελληνικής πλευράς να μην αναμειχθεί καθόλου στις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού, στάση που κατέστη εξαρχής σαφής από τον Νίκο Κοτζιά. Ο τελευταίος ήταν αποφασισμένος να μη φύγει σε καμία περίπτωση πρώτος από τη διαπραγμάτευση, προβλέποντας, μετά την εμπειρία της Διάσκεψης της Γενεύης, το παιχνίδι που θα μπορούσε να παιχθεί επ’ αυτού. Ένα παιχνίδι επίρριψης ευθυνών που επιχείρησαν να παίξουν τελικά, αλλά μάταια, οι Τούρκοι, εις βάρος του προέδρου Νίκου Αναστασιάδη με μία μιντιακή επίθεση τουρκικών και τουρκοκυπριακών ΜΜΕ, περί κατάρρευσης των συνομιλιών λόγω της προγραμματισμένης αναχώρησής του, το πρωί της Παρασκευής.
Ο πόλεμος δια του τύπου με τα κατασκευασμένα δημοσιεύματα κηρύχθηκε την ώρα του επίμαχου τελευταίου δείπνου εργασίας των επικεφαλής της πενταμερούς Διάσκεψης που παρέθεσε ο ΓΓ του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, λίγο πριν από τα μεσάνυχτα και μάλιστα όταν η τουρκική πλευρά είχε ήδη προγραμματίσει την αποχώρησή της. Τα διαστρεβλωμένα δημοσιεύματα έφεραν τον Νίκο Αναστασιάδη, να λέει κατά τη διάρκεια του δείπνου με το ΓΓ ότι “δεν μπορεί να διαπραγματευτεί άλλο και θα φύγει”. Αλλά με μία φωτογραφία από το πρόγραμμα του ελικοδρομίου του Κραν Μοντανά, στο twitter ο αναπληρωτής κυβερνητικός εκπρόσωπος της Κύπρου, Βίκτωρας Παπαδόπουλος, έβαλε τα πράγματα στη θέση τους, αποδεικνύοντας ότι ο κ. Τσαβούσογλου και η αντιπροσωπεία του ήταν αυτοί που είχαν προγραμματίσει την αναχώρησή τους από το ελβετικό θέρετρο την επομένη στις 7:15 το πρωί με προορισμό το αεροδρόμιο της Γενεύης, ενώ δεν υπήρχε στο πρόγραμμα καμία αναφορά για αναχώρηση του κ. Αναστασιάδη, ο οποίος επίσης είχε έρθει στο Κραν Μοντανά, όπως και ο ΓΓ του ΟΗΕ από τη Γενεύη με ελικόπτερο.
Πέρα όμως από τα παραπάνω “ευτράπελα” που παίζονταν εξωτερικά μαζί με πολλά άλλα, στο πεδίο του δείπνου εργασίας στην πιο καθοριστική καμπή της Διάσκεψης ο κ. Τσαβούσογλου έδινε το δικό του “ρεσιτάλ ευλυγισίας”. Έχοντας πείσει τον Α. Γκουτέρες, στις απογευματινές διμερείς επαφές μαζί του, ότι είναι “very flexible” σε όλα τα θέματα και κυρίως στο κεφάλαιο των Εγγυήσεων και της Ασφάλειας, το δείπνο έδειχνε να ξεκινά με καλούς οιωνούς. Και διάχυτη την εντύπωση ότι η Τουρκία θα “ξέχναγε” τα παρεμβατικά της δικαιώματα και ότι ήταν συζητήσιμη στο θέμα της αποχώρησης των στρατευμάτων της.
Οι δηλώσεις του κ. Τσαβούσογλου ότι η χώρα του είναι very flexible στο μεγαλύτερο μέρος του δείπνου, οδήγησαν μάλιστα, στο σημείο να συζητείται σοβαρά το ενδεχόμενο έλευσης των πρωθυπουργών για το τελευταίο μέρος της διαπραγμάτευσης. Ένα σενάριο που παίχτηκε αρκετά, μέχρις ότου ο Ν. Κοτζιάς πει στον Τσαβούσογλου: “Ο Τσίπρας θέλει γραπτώς τα κείμενα για να έρθει”.
Εκεί άρχισε να γράφεται ο επίλογος του έργου. Διότι, σε αντίθεση με τους κ. Κοτζιά και Αναστασιάδη που είχαν καταθέσει στον ΓΓ γραπτώς τις προτάσεις τους- και μάλιστα προ του δείπνου ο Ν. Αναστασιάδης προσήλθε και με μία επιπλέον γραπτή πρόταση σε ένδειξη καλής θελήσεως- ο Τούρκος ΥΠΕΞ επέμενε στο προφορικό! Όλα, και κυρίως η πολύ “μεγάλη ευλυγισία” του για διαπραγμάτευση, ήταν …προφορικά.
Έτσι με την “πρόσκληση” Κοτζιά για γραπτή αναφορά των τουρκικών θέσεων, και το καυστικό σχόλιο του Ν. Αναστασιάδη “τότε να γράψω και εγώ σε όλα very flexible” η μάσκα του Μεβλούτ άρχισε να …λιώνει και να αποκαλύπτονται, στα μάτια όλων και κυρίως του εξαπατηθέντος Α. Γκουτέρες, οι πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας: ότι δεν είχε καμμία πρόθεση να διαπραγματευθεί αλλά να τα πάρει όλα δια της πλαγίας οδού, σε ένα παιχνίδι για όποιον αντέξει. Και η πρόταση του ΓΓ για γραπτή καταγραφή εκ μέρους του των εν δυνάμει συμβιβασμών στον Μ. Τσαβούσογλου που ακολούθησε σήμανε το τέλος όταν ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών δήλωσε ότι η Τουρκία δεν ήταν διατεθειμένη να αφήσει να καταγραφεί η θέση της γραπτώς και όταν δήλωσε ότι δεν συζητούσε κατάργηση των παρεμβατικών της “δικαιωμάτων”. “Θα διαρκέσουν για τουλάχιστον 15 χρόνια και μετά αν είστε καλά παιδιά να τα δούμε”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών. Ήταν 2.30 τα ξημερώματα, όταν μετά από αυτή τη δήλωση χάθηκε και η τελευταία ελπίδα και έπεσαν οι τίτλοι του τέλους.
Αλλά μπορεί ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου να αρνιόταν τη “γραφή”, όμως σε αυτό το “σχέδιο ‘Αιντε” που μόλις ναυάγησε- και ενδεχομένως θα είναι το σκαλοπάτι για το παρακάτω- έχει γραφτεί στο Κραν Μοντανά, με δυνατό μελάνι ότι λύση για ένα νέο φυσιολογικό κράτος στην Κύπρο δεν μπορεί να υπάρξει με στρατεύματα κατοχής και παρεμβατικά “δικαιώματα” της Τουρκίας σε ένα ανεξάρτητο κράτος μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ. Και αυτό είναι το εξαιρετικά σημαντικό κεκτημένο της Διάσκεψης του Κρανς Μοντανά αλλά και η συμβολή του Νίκου Κοτζιά, που εξαρχής δήλωσε ότι τα θέματα εγγυήσεων και ασφάλειας είναι στη καρδιά του Κυπριακού που πάνω από όλα είναι ένα πρόβλημα εισβολής και κατοχής. Είναι σαφές πλέον ότι οποιαδήποτε σοβαρή προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού θα πρέπει να επικεντρωθεί στα θέματα εγγυήσεων και ασφάλειας, προκειμένου η Κύπρος να γίνει ένα φυσιολογικό κράτος χωρίς κατακτητές και εγγυητές.
- Η Σοφία Αραβοπούλου είναι δημοσιογράφος