Σφοδρή αντίδραση Αθήνας και Λευκωσίας στο βρετανικό έγγραφο που παρουσίασε ο Άιντα
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Κώστα Βενιζέλου
Μετέωρο παραμένει το λεγόμενο κοινό έγγραφο για την Ασφάλεια, που έχει συντάξει ο Ειδικός Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Έσπεν Μπαρθ Άιντε με την ενεργή εμπλοκή του Φόρεϊν Όφις.
Η αντίδραση της Αθήνας και της Λευκωσίας στο περιεχόμενο, οι πολλές παρατηρήσεις και ενστάσεις που έχουν υποβληθεί προς τα Ηνωμένα Έθνη, ενδεχομένως να δημιουργήσουν επιπλοκές ως προς το τελικό κείμενο του εγγράφου. Είναι προφανές πως κοινό, όπως πολυδιαφημίστηκε, δεν θα είναι και ως εκ τούτου ούτε και εκ των προτέρων αποδεκτό.
Τα επόμενα 24ωρα μέχρι και την έναρξη της Πενταμερούς Διάσκεψης για το Κυπριακό στον Κραν Μοντάνα της Ελβετίας θα κρίνουν πολλά ως προς το έγγραφο αυτό, το οποίο ως εργαλείο διαπραγμάτευσης δεν μπορεί να είναι, λόγω του ετεροβαρούς περιεχόμενου του.
Η Λευκωσία έχει υποβάλει το βράδυ της περασμένης Πέμπτης τις παρατηρήσεις της, ενώ η Αθήνα το Σάββατο. Οι δυο κυβερνήσεις σε συνεννόηση έχουν κρατήσει κοινή πορεία πλεύσης και οι αντιδράσεις τους αναμένεται να εκφραστούν και κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης. Πρέπει να σημειωθεί, πάντως, η στάση σιωπής που έχει τηρήσει η τουρκική πλευρά σε σχέση με το έγγραφο, που όπως αναφέρουν συναφείς πληροφορίες φέρει τη σφραγίδα των Ηνωμένων Εθνών.
Στις παρατηρήσεις της Αθήνας, τονίζεται, μεταξύ άλλων, πως δεν έχει αναφορά σε κατάργηση των Εγγυήσεων και του επεμβατικού δικαιώματος της Τουρκίας. Επίσης, δεν έχει αναφορά σε πλήρη και με χρονοδιάγραμμα αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Εκφράζεται δυσφορία για την ιδέα για Συνθήκη Εφαρμογής της συμφωνίας, με συμβαλλόμενο μέρος την κατοχική Τουρκία. Όπως σημειώνεται από κύκλους στην Αθήνα, ο κ. Άιντε είχε γίνει αποδέκτης προειδοποιήσεων του Έλληνα ΥΠΕΞ και κατά την τελευταία συνάντησή τους, πλην όμως ο αξιωματούχος του ΟΗΕ είχε προφανώς άλλα προαποφασίσει. Οι προειδοποιήσεις που έγιναν κατά τις επαφές αυτές καταγράφονται στην επιστολή Κοτζιά.
Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του «Φ», το θέμα που έχει προκύψει με την εισήγηση του Έσπεν Μπαρθ Άιντε για νέα Συνθήκη Εφαρμογής (Treaty of Establishment & Implementation) είναι αποτέλεσμα των συζητήσεων με τους Βρετανούς, που έχουν και την πατέντα της ιδέας, ενώ το Λονδίνο, όπως αναφέρουν γνώστες του παρασκηνίου, είχε διαβουλεύσεις επί τούτου απευθείας με την Άγκυρα.
Υπενθυμίζεται, συναφώς, ότι ο Βρετανός πρέσβης στη Λευκωσία, Μάθιου Κιτ, που ανέλαβε συντονιστικό ρόλο, είχε επισκεφθεί πρόσφατα την Τουρκία και είχε συναντήσεις με Τούρκους αξιωματούχους. Πληροφορίες αναφέρουν πως η ιδέα αυτή «τελειοποιήθηκε» με τις συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν με την Άγκυρα. Τόσο η Λευκωσία όσο και η Αθήνα αναφέρουν πως δεν είχαν συμμετοχή στις συζητήσεις αυτές. Σημειώνεται πως αναφορά στη Συνθήκη (Treaty of Establishment & Implementation), έγινε στην τελευταία συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου από πολιτικό αρχηγό. Χωρίς, ωστόσο, να δοθούν λεπτομέρειες.
Όπως πληροφορούμαστε, στη Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών αξιωματούχοι που παρακολουθούν το Κυπριακό παρουσιάζονται ενοχλημένοι με τις παρεμβάσεις των Βρετανών στο παρασκήνιο, που γίνονται, ειρήσθω εν παρόδω, σε συνεννόηση με τον κ. Έσπεν Μπαρθ Άιντε. Για τον τελευταίο, οι ίδιοι κύκλοι στη Γραμματεία φέρονται ενοχλημένοι με τη συμπεριφορά του και τονίζουν πως οι προσωπικοί του σχεδιασμοί (οι εκλογές στη Νορβηγία) απειλούν τη διαδικασία και τις συζητήσεις που διεξάγονται ενόψει και της Πενταμερούς Διάσκεψης, που θα αρχίσει την ερχόμενη Τετάρτη.
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, όπως έχει μεταδοθεί, δεν θα παρευρίσκεται στην έναρξη της Διάσκεψης, αλλά θα μεταβεί στο ελβετικό θέρετρο την Παρασκευή. Αν και στον ΟΗΕ επικαλούνται το φορτωμένο πρόγραμμα του Γενικού Γραμματέα, ωστόσο, είναι προφανές πως η καθυστέρηση της άφιξής του συνδέεται και με την επιφυλακτικότητα που αντιμετωπίζει ο κ. Γκουτέρες τους σχεδιασμούς που γίνονται και κυρίως κατά πόσο θα υπάρξουν αποτελέσματα.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ Ο ΜΑΘΙΟΥ ΚΙΤ
Ο Βρετανός πρέσβης στη Λευκωσία, Μάθιου Κιτ, θα μετατεθεί από την Κύπρο. Μέχρι να τεθεί σε εφαρμογή η εκτέλεση της μετάθεσης του για τοποθέτησή του πίσω στο Λονδίνο, έχει αναλάβει πρωτοβουλίες στο Κυπριακό.
Το Φόρεϊν Όφις κινείται παρασκηνιακά έχοντας πάρει τα ηνία των ενεργειών στο Κυπριακό. Ο κ. Κιτ, που βρίσκεται σε ανοικτή γραμμή με τις διπλωματικές αποστολές της χώρας του σε Άγκυρα και Νέα Υόρκη, επισκέφθηκε πρόσφατα την Άγκυρα, ωστόσο, δεν κατάφερε να εξασφαλίσει ραντεβού στην Αθήνα, που είδε εξαρχής με καχυποψία τις βρετανικές πρωτοβουλίες.