Γρηγόρης Αυξεντίου: «Είμαι έτοιμος… για κείνο το μέγα καρδιοκτύπι της σημαίας μας»!




Ο «Αποχαιρετισμός» του Γιάννη Ρίτσου στο Κέντρο του Παγκύπριου Νέας Υόρκης.

Του Νίκου Αντωνιάδη* – Νέα Υόρκη

Ο Γιάννης Ρίτσος έγραψε αυτόν τον ποιητικό μονόλογο, «Αποχαιρετισμός», ως φόρο τιμής στη μάχη του Μαχαιρά, το αποτέλεσμα του οποίου ήταν ο θάνατος του Γρηγόρη Αυξεντίου, του δεύτερου εντολοδόχου της ΕΟΚΑ και ήρωα του αγώνα για την απαλλαγή της Κύπρου από τη βρετανική αποικιακή κυριαρχία και την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.

Το ποίημα αυτό, το οποίο γράφτηκε τον ίδιο μήνα με τη θυσία του Αυξεντίου, αποκαλύπτει την εκστατική κατάσταση του ήρωα, καθώς για 10 ώρες, υπό πολιορκία, στο κρησφύγετό του, διαλογίζεται για τη ζωή του και για την απόφασή του να πεθάνει. Είναι συγκλονιστικό να θεωρεί κανείς ότι κατά τη διάρκεια αυτών των 10 ωρών μάχης, τραυματισμών και πόνου, ο Αυξεντίου «μελετά» επανειλημμένα τον εαυτό του, θεωρώντας πως θα ζήσει και θα επιστρέψει στο σπίτι και την οικογένειά του. Κι όμως, δεν θα επηρεαστεί από την αγάπη της ζωής αλλά αντίθετα, θα παραμείνει αφοσιωμένος στο θάνατό του!

Ο «Αποχαιρετισμός» του Ρίτσου είναι ένα ποιητικό αριστούργημα εμπνευσμένο από πραγματικά ιστορικά γεγονότα, τα οποία καθόρισαν τη μορφή του αγώνα της Κύπρου για απελεύθερωση από τους Άγγλους αποικιοκράτες. Το έργο μιλά για τη θυσία του Γρηγόρη Αυξεντίου, καθώς στις 5 Μαρτίου του 1957 καίγεται ζωντανός στη σπηλιά Μαχαιρά από τους Άγγλους στρατιώτες μετά από την άρνησή του να παραδοθεί, με τον Γιάννη Ρίτσο, εντυπωσιασμένο και συγκινημένο βαθιά από την πράξη τού νεαρού Αυξεντίου να γράφει μέσα σε λίγες μέρες μετά το συμβάν τον ποιητικό μονόλογο «Αποχαιρετισμός».

AFXENTIOU-OMOGENEIA02

Όπως αναφέρει η σκηνοθέτης και σκηνογράφος του έργου, Ιωάννα Κατσαρού, στο έργο αυτό ο ποιητής προσπαθεί να ανιχνεύσει την πάλη μέσα στο μυαλό και την ψυχή τού νεαρού Αυξεντίου καθώς αντιμέτωπος με το θάνατο πρέπει να πάρει μια απόφαση που θα κρίνει τη μορφή του αγώνα. Η απόφαση του Αυξεντίου να μην παραδοθεί στους Άγγλους έχει πολλαπλές διαστάσεις:

Πρώτον, οι Άγγλοι παρουσίαζαν τους αγωνιστές τη ΕΟΚΑ, στα μέσα ενημέρωσης του εξωτερικού αλλά και στη Βρετανία, ως τρομοκράτες και κοινούς εγκληματίες. Την ημέρα της συγκεκριμένης μάχης στη σπηλιά του Μαχαιρά, καθώς είχαν περικυκλώσει τον Αυξεντίου και ήταν σίγουροι για τη σύλληψή του είχαν καλέσει δημοσιογράφους και καμεραμάν από όλο τον κόσμο για να καλύψουν τον εξευτελισμό και την ταπεινωτική εικόνα του Αυξεντίου με χειροπέδες και σερνόμενο στα τέσσερα. Η άρνηση όμως του Αυξεντίου να παραδοθεί και να πολεμήσει μέχρι εσχάτων, δημιούργησε το αντίθετο ακριβώς αποτέλεσμα από αυτό που είχαν ονειρευτεί οι Άγγλοι. Γελοιοποίησε τους Αγγλους στα μάτια του κόσμου και απέδειξε πως οι ήρωες της ΕΟΚΑ δεν ήταν μια ομάδα εγκληματιών, αλλά πραγματικών αγωνιστών που μάχονται μέχρι θανάτου για το σκόπο τους, που δεν ήταν άλλος από την απελευθέρωση της πατρίδας. Η θυσία του Αυξεντίου συγκίνησε όλο τον κόσμο και παρουσιάστηκε ως πράξη ήρωα κάνοντάς τον σύμβολο του αγώνα για την απελευθέρωση της Κύπρου. Ο Αυξεντίου του Ρίτσου μας λέει: «Ίσως και να μπορούσα να γλυτώσω. Ίσως μπορούσα να αντέξω την καταφρόνια ή τη συγνώμη ή και τη λησμονιά των άλλων. Όμως, εγώ θα μπορούσα να λησμονήσω το φως που ονειρευτήκαμε μαζί; Κείνο το μέγα καρδιοχτύπι της σημαίας μας;»

Ένα δεύτερο σημείο που κάνει ακόμη πιο μεγάλη τη θυσία του Αυξεντίου είναι η μεγάλη του αγάπη για τη ζωή και τις χαρές της. Ο Ρίτσος παρουσιάζει τον Αυξεντίου σαν έναν νέο άνθρωπο γεμάτον από αγάπη για τη φύση, την πατρίδα, τους φίλους, τον έρωτα, τον κόσμο όλο. Δεν είναι ένας άνθρωπος σκοτεινός και απαισιόδοξος αλλά γεμάτος από πίστη στη ζωή και στις αξίες της. Αυτό κάνει πιο ισχυρό το δίλημμα τού Αυξεντίου, αλλά ταυτόχρονα είναι και αυτό που δίνει νόημα στη θυσία του, για αυτό ο Αυξεντίου δια γραφής Ρίτσου μας λέει: «Δε δέχομαι, όχι, τη θυσία για το θάνατο. Τη δέχομαι μόνο για τη ζωή, για μια ζωή που δε θα απαιτεί καμιά θυσία. Είμαι έτοιμος».

Επίσης, ο Αυξεντίου του Ρίτσου μέσα στο έργο φτάνει στην πλήρη αυτοσυνειδησία. Στο σημείο εκείνο δηλαδή όπου η σκέψη και η πράξη συμβαδίζουν μαζί και απόλυτα, κάτι που συναντούμε και στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη. Όπου η σκέψη γίνεται πράξη και δε μένει μόνο σκέψη και λόγος αλλά υλοποιείται και πραγματώνεται, αλλά και η πράξη δεν είναι αποτέλεσμα τυχαίο και σπασμωδικό αλλά προϊόν βαθιάς σκέψης και συνείδησης. Λέει ο Αυξεντίου μέσα στο έργο: «Τα πάντα είναι ανύπαρκτα πριν τα σκεφτείς και πριν τα πράξεις. Όχι μονάχα να τα σκεφτείς, ή μονάχα να τα πράξεις μα να τα πράξεις και να τα σκεφτείς μαζί». Έτσι λοιπόν, ο Αυξεντίου δεν είναι απλά ένας παρορμητικός νέος που τολμά μια παράτολμη πράξη, αλλά ένας συνειδητοποιημένος άνθρωπος που υπερασπίζεται τις ιδέες του και τις αρχές του μέχρι τέλους. Κάτι που δυστυχώς είναι σπάνιο στις μέρες μας!

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το έργο «Αποχαιρετισμός» δεν είναι ένα ιστορικό δράμα αν και το πρόσωπο του Αυξεντίου υπήρξε και η πράξη του αποτελεί μέρος της νεότερης Ιστορίας της Κύπρου. Πρωτίστως, και πάνω από όλα είναι ένα έργο τέχνης, ένα σκηνικό ποίημα υψηλής αξίας, όπου εκεί καθρεφτίζονται και προβάλλονται συνεχόμενα οι ίδιες οι σκέψεις και τα οράματα του ποιητή Ρίτσου. Στο έργο αυτό βλέπουμε τον Αυξεντίου του Ρίτσου και μέσα από αυτόν ακούμε συχνά τη φωνή του ίδιου του ποιητή. Ιδιαίτερα τη συναντάμε καθώς προχωράει ο ήρωας προς το τέλος: «Κ’ έλεγα: δε φτάνει το τραπέζι, μήτε κάμποσος παράς στην τσέπη, μήτε το ψωμί και το φιλί – ο άνθρωπος είναι πιο τρανός απ΄την καθημερινή την έγνοια του. Κ’έλεγα πάλι που ο άνθρωπος αρχίζει από την έγνοια του για το ψωμί και όλο τραβάει πιο πέρα απ’ τη σκλαβιά του, από ξεσκλάβωμα σε ξεσκλάβωμα, απ΄το ξεσκλάβωμα της πατρίδας στο ξεσκλάβωμα του κόσμου….». Κι εδώ, βλέπουμε καθαρά το όραμα του Ρίτσου για την ανάταση του ελεύθερου ανθρώπου και την κατάκτηση, όχι μόνο της ελευθερίας της πατρίδας αλλά της απελευθέρωσης όλου του κόσμου. Το όραμα της παγκόσμιας ειρήνης και συφιλίωσης που θα κατακτηθεί μέσα από τη θυσία και τον σκληρό αγώνα των ελεύθερων ανθρώπων διατρέχει ως leitmotif (μοτίβο) το συνολικό ποιητικό έργο του Ρίτσου.

AFXENTIOU-OMOGENEIA01

Σύμφωνα με τον ίδιο τον πρωταγωνιστή, Φύτο Στρατή, ο οποίος «τόλμησε» να αναλάβει το μεγάλο φορτίο του Γρηγόρη Αυξεντίου αλλά και το βάρος του μελανιού του Γιάννη Ρίτσου: «Το να επιλέγεις το θάνατο σαν τιμή και σαν χρέος για τους άλλους, ενώ μπορείς να τον αποφύγεις, το να επιλέγεις την θυσία, όχι για τον θάνατο αλλά για τη ζωή, για μια ζωή που δεν θα απαιτεί καμιά θυσία και πάλι για τους άλλους, είναι από μόνο του μια ασύλληπτη υπέρβαση. Νιώθω πολύ μικρός και μόνο που αγγίζω αυτό το δύσκολο ποιητικό έργο αλλά ο σκοπός είναι ιερός. Σε καμιά περίπτωση, δεν ενσαρκώνω σε ένα βιογραφικό έργο τον Γρηγόρη Αυξεντίου, προσεγγίζω όμως με πολύ σεβασμό, ταπεινότητα και υπευθυνότητα τον μεγάλο ήρωα, φιλτραρισμένο μέσα από την αριστουργηματική συγγραφική πένα του Γιάννη Ρίτσου, καλώντας τον θεατή σε ένα ποιητικό ταξίδι ακραίων και έντονων ψυχικών καταστάσεων που αποδοκιμάζουν, τόσο τον ηθοποιό, όσο και τον ίδιο, καταλήγοντας στην κάθαρση και στον ψυχικό εξαγνισμό».

Η παράσταση:

Με δυο παραστάσεις, στο Κέντρο του Παγκύπριου Νέας Υόρκης, στις 19 και 20 Μαΐου στις 8 μ.μ. και στις 21 Μαΐου, στις 4.00 μ.μ., ο Φύτος Στρατής, μαέστρος της χορωδίας του Παγκύπριου Νέας Υόρκης, ως Γρηγόρης Αυξεντίου, και υπό τη διεύθυνση της Ιωάννας Κατσαρού, φέρνουν στο φως αυτό τον υπέροχο μονόλογο, στα ελληνικά, διάρκειας 60 λεπτών. Το 2017 σηματοδοτεί την 60ή επέτειο της θυσίας του Αυξεντίου και τη δημιουργία του αριστουργήματος του Ρίτσου, με την παραγωγή αυτή να είναι η επίσημη αμερικανική πρεμιέρα του “The Fairwell” (Ο Αποχαιρετισμός) του Γιάννη Ρίτσου.

Οι συντελεστές:

Γρηγόρης Αυξεντίου: Φύτος Στράτης
Σκηνοθέτης & Σκηνογράφος: Ιωάννα Κατσαρού
Βίντεο: Κυριάκος Πισσωφάς
Γραφίστας: Tharivol Productions
Επιλογή μουσικής: Ιωάννα Κατσαρού
Εκτελεστικός Παραγωγός: Φύτος Στράτης (Παραγωγή CY-NY)

Διεύθυνση: 23-15 31st. St, Astoria, NY 11105. Τιμή Εισιτηρίων: $ 25. Για κρατήσεις: 646-595-7303 (Φύτος Στρατής). Παρακαλείται το κοινό όπως κάνει έγκαιρα την κράτηση του λόγω του περιορισμένου χώρου.

  • Σύμβουλος Πολιτικού Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας
    Μέλος του Αμερικανικού Συνδέσμου Πολιτικών Συμβούλων (AAPC)
    https://www.linkedin.com/in/nicolaosantoniades

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: