“Greek Diaspora and Immigration”: Εκδηλώσεις για την ελληνική διασπορά στην Αμερική




Τι είναι Ελλάδα για τους μετανάστες; Ποιες είναι οι “υλικές και άυλες μαρτυρίες και ταυτότητες”, που φέρουν οι Έλληνες μετανάστες;

“Ελλάδα είναι η θέα από το μπαλκόνι του πατρικού μου στον βόρειο Ευβοϊκό …οι ρίζες μου, η κουλτούρα και ο τρόπος σκέψης …παιδί ακόμη θυμάμαι να βγαίνουμε με την οικογένειά μου για να μαζέψουμε ρίγανη, να την τρίψουμε και να την απλώσουμε για να ξεραθεί. Η μυρωδιά της τα ενώνει όλα μαζί: πρόσωπα, εικόνες, μυρωδιές της πατρίδας” (Δημήτριος Δημόπουλος- Αθήνα, 1973).

“Είναι …ομορφιά. Μυρωδιά. Σπίτι …αναμνήσεις. Ήχοι. Η κονσόλα της γιαγιάς μου …η νυφική νυχτικιά της γιαγιάς μου …από το 1939. Το νυφικό είναι μεταξένιο, υφασμένο στο Σουφλί …φυλαγμένο στη συρταριέρα της γιαγιάς μου. Είμαι πολύ τυχερή που βρίσκεται στα χέρια μου, που έχω κάτι δικό της” (Άννα Μαρία Παπαϊωάννου -Θεσσαλονίκη, 1976).

Τι είναι Ελλάδα στο …Μαϊάμι; Ένα βάζο με θυμάρι, η στεφανοθήκη με τα “γύψινα” στέφανα από λεμονανθούς”, το μεταξωτό νυχτικό της γιαγιάς, η φανέλα του Ολυμπιακού, ένα ξύλινο καραβάκι, μια θάλασσα πλατιά σε φωτογραφία, δυο πάλλευκα βότσαλα, η εικόνα της Παναγιάς, μια σημαία…

Πες μου “ένα πράγμα”, “μια εικόνα” – “A passage”, γι’ αυτό που εμπεριέχει τη σχέση σου με την πατρίδα… Η Νίκη Γλεούδη, φωτογράφος από τη Θεσσαλονίκη που ζει στο Μαϊάμι, φωτογράφισε, βιντεοσκόπησε, κατέγραψε σε ήχο και χαρτί, μνήμες και διηγήσεις Ελλήνων της διασποράς .. Την κρυμμένη σχέση των ανθρώπων, αφενός με την παλιά πατρίδα ή τη μόνη πατρίδα …Ύστερα φωτογραφήθηκαν τα αντικείμενα, οι ίδιοι με τα αντικείμενα, κι ένα μέρος αυτού του εγχειρήματος “μεταφέρθηκε” και εκτίθεται από αύριο στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, υπό τον γενικό τίτλο “A passage”.

Μουσειακή αναπαράσταση αισθημάτων, ή απλώς “A passage”, η έκθεση φωτογραφιών της Νίκης Γλεούδη είναι το …πέρασμα (“A passage”)- η εικαστική εισαγωγή στο τριήμερο συμπόσιο (“Υλικές και άυλες μαρτυρίες και ταυτότητες”) για την ελληνική διασπορά και τη μετανάστευση, που διοργανώνει από την Πέμπτη 18 έως το Σάββατο 20 Μαΐου το Διαπανεπιστημιακό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών “Μουσειολογία – Διαχείριση Πολιτισμού” του ΑΠΘ, συμμετέχοντας στον εορτασμό για τη Διεθνή Ημέρα Μουσείων, με τίτλο: “Μουσεία και αμφιλεγόμενες ιστορίες: Τα μουσεία μιλούν για εκείνα που δεν λέγονται”.

Το συμπόσιο (χωρισμένο σε εννέα θεματικές ενότητες με 36 ανακοινώσεις) θέτει ζητήματα μετανάστευσης και ταυτοτήτων και στόχο έχει την ανάπτυξη ενός Κέντρου Ερευνών και Αναφοράς για τη διασπορά, τη μετανάστευση και την προσφυγιά -ιστορικά αλλά και σήμερα.

Έκθεση, παράλληλες εκδηλώσεις και συμπόσιο αποτελούν την πρώτη εκδήλωση του Ερευνητικού Προγράμματος “Greek Diaspora and Immigration”. Το Πρόγραμμα τελεί υπό την εποπτεία του Institute of International Education των Η.Π.Α. και του Ιδρύματος FULBRIGHT, και χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Στο πλαίσιο του συμποσίου θα παρουσιασθεί επίσης η πρωτοβουλία DRIMMI (Diaspora Research and I(m)migration Inititative – Πρωτοβουλία έρευνας διασποράς και μετανάστευσης). Πρόκειται για ένα διεπιστημονικό σώμα, που συγκροτείται από πρόσωπα – εταίρους από την Ελλάδα και το εξωτερικό με ενδιαφέρον για την ελληνική διασπορά, μετανάστευση και προσφυγισμό τόσο στην ιστορική τους διάσταση όσο και στην παρούσα. Επιδιώκει να λειτουργήσει ως κέντρο έρευνας, επικοινωνίας και δράσης με τη δημιουργία ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων προσβάσιμης στους ερευνητές και στο κοινό, τη δημιουργία μιας ομάδας ερευνητών από μεταπτυχιακούς φοιτητές, υποψήφιους διδάκτορες και μεταδιδάκτορες, που θα επικεντρώνονται ερευνητικά στο θέμα, με έμφαση αφενός στα τεκμήρια υλικού και άυλου πολιτισμού και αφετέρου στην καταγραφή της σχέσης με την “πατρίδα”, η δημιουργία δικτύων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και πληροφοριών και για την αποτύπωση της παρούσας συνθήκης της ελληνικής διασποράς και μετανάστευσης.

“Η Θεωρία της μουσειολογίας (είτε ασχολείται με τον νοηματικό είτε τον χωρικό σχεδιασμό) δανείζεται θεωρητικά εργαλεία είτε από την ιστορία, την κοινωνιολογία, τις πολιτισμικές σπουδές και τον υλικό πολιτισμό είτε από την επικοινωνία, τη σημειολογία, την αρχιτεκτονική και την αναπαράσταση. Τα νοηματικά μουσειακά αφηγήματα όμως δεν είναι μόνο διάταξη και ομαδοποίηση ‘πραγμάτων’. Είναι βίωμα. Πρέπει να είναι εμβύθιση σε έναν κόσμο αναπαραστατικό, όσο κοντύτερα στον θεατρικό ή κινηματογραφικό, που παρακινεί τις αισθήσεις και εντυπώνεται”, λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η ιστορικός της Τέχνης, καθηγήτρια, διευθύντρα ΔΠΜΣ “Μουσειολογία-Διαχείριση Πολιτισμού” του ΑΠΘ, από τους βασικούς οργανωτές της τριπλής εκδήλωσης και εισηγήτρια του συμποσίου -με τον ομότιμο καθηγητή του ΑΠΘ Πάνο Τζώνο- με θέμα “Άνθρωποι και πράγματα” στην ενότητα του συμποσίου “Διασπορά και μετανάστευση σε μουσειακές εκθέσεις”.

Όρος με πολλαπλά νοήματα η οργανική προέκταση του έθνους ή δημιουργία υβριδικών ταυτοτήτων, οι οποίες αντιτίθενται την ιδιαιτερότητα του εθνικού αφηγήματος (;), απλώς ένας όρος που δηλώνει πληθυσμιακή μετακίνηση (;) -αναρωτιέται στην εισήγησή του ο Γιώργος Αναγνώστου, καθηγητής Πολιτιστικών Σπουδών, Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Ohio], η “διασπορά” ερευνάται από τους εισηγητές του συμποσίου ως ένα ευρύ φάσμα θεμάτων σε ενότητες όπως: οι “Εικαστικές τέχνες και ελληνική διασπορά -“Ιστορίες καταγωγής” -αναφορά στην “ιδιαίτερη μετακίνηση των Ελλήνων καλλιτεχνών σε χώρες όπως οι Η.Π.Α., Ιταλία, Γερμανία και ιδιαίτερα Γαλλία λόγω των μεταπολεμικών συνθηκών, του Εμφυλίου αλλά και του ακαδημαϊσμού της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας που συνηγορούν στην αναζήτηση νέων μορφών εικαστικής γλώσσας” (από τη Δωροθέα Κοντελετζίδου, Δρα Ιστορικό της Τέχνης, διδάσκουσα, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας), η “Αρχιτεκτονική και αρχιτεκτονικά δάνεια της ελληνικής διασποράς και μετανάστευσης- The Archaeology of Greektown, USA, από τον Κωστή Κουρέλη- αρχαιολόγο και ιστορικό της Αρχιτεκτονικής, αναπληρωτή καθηγητή του Franklin και MarshallCollege του Λάνκαστερ, ΗΠΑ (“…οι ίδιες οικονομικές δυνάμεις που βοήθησαν τους Έλληνες να δημιουργήσουν ελληνικές γειτονιές στη δεκαετία το 1900 προκάλεσαν τη διάλυση αυτών των συνοικιών στη δεκαετία του 1960. Έναν αιώνα μετά την ίδρυσή τους, τα Greektowns έχουν αφήσει ελάχιστα υλικά τεκμήρια, τα οποία πρέπει να μελετηθούν αναγκαστικά ως αρχαιολογικά αντικείμενα. Υποδειγματικές ανασκαφές άλλων μειονοτήτων δείχνουν το δρόμο για μια ελληνοαμερικανική αρχαιολογία…”), αλλά και ο “Homo Auctor”, η προϊστορία της ελληνικής διασποράς στην Αμερική και η δημιουργία μιας υβριδικής ελληνοαμερικάνικης ταυτότητας μεταξύ των Ελλήνων μεταναστών (από τον Νίκο Πουλόπουλο, επίκουρο καθηγητή Ελληνικής και Ευρωπαϊκής Ιστορίας και υπεύθυνο των Αρχείων Προφορικής Μαρτυρίας του Κέντρου Ελληνικού Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Missouri – St. Louis).

Το συμπόσιο πραγματοποιείται σήμερα Παρασκευή και αύριο Σάββατο 20 Μαΐου, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Την Παρασκευή 19 Μαΐου, στις 20.30, στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης θα παρασταθεί η δραματοποιημένη αφήγηση – μεταφορά του διηγήματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη “Ο Αμερικάνος” (μία ιστορία αγάπης και ξενιτιάς που θα μπορούσε να αποτελεί την ιστορία κάθε μετανάστη) σε σκηνοθεσία Θ. Σαράντου.

Το Σάββατο 20 Μαΐου, στις 20.15, θα προβληθεί στο ΜΜΣΤ το ντοκιμαντέρ “Ταξισυνειδησία” σε σκηνοθεσία Κ. Βάκκα και σενάριο Κωνσταντίνου Καρπόζηλου, ιστορικού, διευθυντή των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας – ΑΣΚΙ (πρόκειται για την παρουσίαση της άγνωστης ιστορίας του ελληνοαμερικανικού ριζοσπαστισμού στις ΗΠΑ, μια άγνωστη πτυχή της ελληνοαμερικανικής ζωής, η οποία εστιάζει στις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες και στη συμμετοχή των Ελλήνων μεταναστών στις οργανώσεις της αμερικανικής Αριστεράς και γενικότερα στο αμερικανικό εργατικό κίνημα).

Β. Χαρισοπούλου, ΑΠΕ-ΜΠΕ

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: