Έρευνα στη Βενετία αποκάλυψε δύο ακόμα ορθόδοξους επισκόπους Κωνσταντίας-Αμμοχώστου




Δύο ακόμη ορθόδοξοι επίσκοποι του 15ου και 16ου αιώνα, άγνωστοι ως τώρα, προστίθενται στον κατάλογο της Μητροπόλεως Κωνσταντίας Αμμοχώστου, ως αποτέλεσμα της έρευνας, που κάνει από το 2012, στο Κρατικό Αρχείο της Βενετίας η δρ. Νάσα Παταπίου.

Η ερευνήτρια ανέφερε ότι οι δύο επίσκοποι ανήκουν σε δύο πάρα πολύ γνωστές κυπριακές οικογένειες, που διέπρεψαν σε πολλούς τομείς. Ο ένας επίσκοπος αναφέρεται στα χρόνια της Φραγκοκρατίας και κατάγεται από την οικογένεια Giblet ή Ziblet ή Τζιμπλέττη, που εγκαταστάθηκε στην Κύπρο από την Παλαιστίνη, αλλά η απώτερη καταγωγή της ήταν από την Γένουα της Ιταλίας. Ο άλλος ορθόδοξος επίσκοπος Αμμοχώστου κατείχε τον επισκοπικό θρόνο της πόλης κατά τα χρόνια της βενετικής κυριαρχίας και κατάγεται από την οικογένεια Βραχίμη ή Μπραχίμη, η οποία είχε απώτερη καταγωγή από τη Συρία.

Το όνομα του ορθόδοξου επισκόπου Αμμοχώστου με καταγωγή από την οικογένεια Giblet, αποκαλύφθηκε, σύμφωνα με την δρα Παταπίου, μέσα από μια δέσμη εγγράφων που αναφέρονται στην ίδια οικογένεια. Τα έγγραφα αυτά είχαν συγκεντρωθεί από απογόνους της οικογένειας, όταν μετά την πτώση της Κύπρου στην εξουσία των Οθωμανών, είχαν καταφύγει στη Βενετία. Ένα έγγραφο μεταξύ αυτών φραγκικό, της εποχής του τελευταίου Φράγκου βασιλιά της Κύπρου, Ιακώβου Β´ Lusignan -πρόκειται ουσιαστικά για μια βασιλική παραχώρηση- που φυλάσσεται σ’ αυτή τη δέσμη εγγράφων των σχετικών με την οικογένεια Giblet της Κύπρου, αναφέρεται σ’ αυτό τον ορθόδοξο επίσκοπο. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα βασιλικό προνόμιο.

Πολλά στοιχεία για την οικογένεια Gibelet ή Giblet ή Ziblet απαντούν τόσο στους Κύπριους χρονογράφους όσο και σε βενετικά έγγραφα, αλλά και σε αρχειακό υλικό για την οικογένεια Gibelet ή Giblet ή Ziblet της Κύπρου, από τότε που εγκαταστάθηκε από το λατινικό βασίλειο της Ιερουσαλήμ στη μεγαλόνησο. Η ίδια οικογένεια πήρε το όνομά της από μία πόλη της Παλαιστίνης με το όνομα Gibelet, ενώ η αρχική καταγωγή της ήταν από τη Γένουα της Ιταλίας και ήταν γνωστή με το επίθετο Εmbriachi. Ο γενάρχης της οικογένειας Giblet της Κύπρου είχε φθάσει ως σταυροφόρος στη Συροπαλαιστίνη και είχε λάβει ως φέουδο την πόλη Gibelet και στη συνέχεια τόσο αυτός όσο και οι απόγονοί του έλαβαν ως επίθετο το όνομα της πόλης, που αποτελούσε ιδιοκτησία τους.

Η παλαιότερη αναφορά για την οικογένεια Giblet σε σχέση με την Κύπρο, ίσως ν’ ανάγεται στο έτος 1361. Σύμφωνα με πηγή του ιδίου έτους αναφέρεται τότε εγκατεστημένος στην Αμμόχωστο ένας Κοσμάς Giblet, o οποίος ασχολείτο με το εμπόριο κοσμημάτων. Το 1469, επίσης ένα άλλο έγγραφο αναφερόμενο στην ίδια οικογένεια, γνωστοποιεί ότι η θυγατέρα του Ανδρέα Giblet, Βέρα, είχε παντρευτεί τον Βενετό, Πέτρο Bembo, υιό του Φραγκίσκου. Επίσης, πληθώρα στοιχείων, τα οποία ανακάλυψε η ίδια ερευνήτρια, αναφέρονται στον Φίλιππο Giblet, που κατοικούσε στην Αμμόχωστο και του οποίου η συμβολή στην άμυνα της πόλης, όταν άρχισε να πολιορκείται από τους Οθωμανούς το 1570 μαρτυρείται σε αρκετά έγγραφα.

Η πολύτιμη είδηση για τον Giblet,ορθόδοξο επίσκοπο Αμμοχώστου κατά τη Φραγκοκρατία φέρει ημερομηνία 28 Ιανουαρίου 1468. Ο βασιλιάς Ιάκωβος Β´ Lusignan με έγγραφο παραχωρούσε στον Πέτρο (Perin de Giblet) και στους απογόνους του κτήματα (terre) καθώς και το χωριό Crina. Στο έγγραφο επεξηγείται ποιος είναι ο Πέτρος de Giblet και όπως ρητώς καταγράφεται πρόκειται για το «γιο του ορθοδόξου επισκόπου της Αμμοχώστου(…figlio del vescovo greco di Famagosta)». Δυστυχώς δεν αναφέρεται το μικρό όνομα του επισκόπου παρά μόνο το επίθετό του.

H δρ. Παταπίου επισημαίνει ότι η οικογένεια των Giblet, αν και αρχικά λατινικού δόγματος, ή τουλάχιστον κάποια μέλη της, ασπάστηκε αργότερα το ορθόδοξο δόγμα. Το γεγονός αυτό παρατηρείται στη συνέχεια και στη Βενετία, όπου η οικογένεια Giblet γίνεται γνωστή ως ορθόδοξη οικογένεια το δε όνομά της μετατρέπεται στην ελληνική ως Τζιμπλέττη.

Μια σημαντική πηγή για την ιστορία των χωριών και των τοπωνυμίων της Κύπρου, αλλά και των φεουδαρχών της μεγαλονήσου κατά τον 16ο αιώνα, έφερε στο φως και το όνομα ενός άλλου αγνώστου ορθοδόξου επισκόπου Αμμοχώστου. Ο επίσκοπος αυτός καταγόταν, όπως είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η δρ. Νάσα Παταπίου, από την οικογένεια Βραχίμη, η οποία μαρτυρείται στην Κύπρο ήδη από τις αρχές του 15ου αιώνα. Κάποια μέλη της ίδιας οικογένειας αναφέρονται ως φεουδάρχες και κάποια άλλα ως έμποροι. Σημαντικό μέλος της ίδιας οικογένειας ήταν ο Γεώργιος Βραχίμης ή Μπραχίμης, που διέπρεψε στη Βενετία κατά τον 17ο αιώνα ως μεγαλέμπορας. Σε παλαιότερη μελέτη της η δρ Παταπίου είχε γράψει ότι στον έμπορο Γεώργιο Βραχίμη οφείλεται η εισαγωγή της καλλιέργειας της ανθοκράμβης (κουνουπίδι) στην Ευρώπη. Επίσης, στις εμπορικές συναλλαγές του δραστήριου αυτού Κύπριου εμπόρου εντοπίζεται το παλαιότερο γνωστό τεκμήριο που έχουμε, για τη διακίνηση του βιβλίου στον ελλαδικό χώρο.

Σε βενετική πηγή του 1534 αναφέρεται πως, μετά από σχετικό αίτημα προς τις βενετικές αρχές των αδελφών Αντωνίου και Λουκά Βραχίμη, τους παραχωρήθηκε το χωριό Πηγάδια στη Μεσαορία. Το χωριό αυτό με την πάροδο των ετών χάθηκε. Στην ίδια βενετική πηγή, σχετικά με την παραχώρηση του χωριού Πηγάδια στους αδελφούς Αντώνιο και Λουκά Βραχίμη, σημειώνεται: « Οι αδελφοί Αντώνιος και Λουκάς Βραχίμης είναι γιοι του ορθοδόξου επισκόπου Αμμοχώστου (…fioli del Reverendo episcopo Greco di Famagosta)». Ούτε σ’ αυτή την πηγή, δυστυχώς, όπως αναφέρει η ερευνήτρια, δε παραδίδεται το μικρό όνομα του επισκόπου, όπως ακριβώς και στην προηγούμενη πηγή που αναφέρεται στον επίσκοπο Αμμοχώστου Giblet. Και οι δύο πηγές, όμως, τόσο η αναφερόμενη στον επίσκοπο Giblet όσο και η αναφερόμενη στον επίσκοπο Βραχίμη, είναι αδιαμφισβήτητες- πρόκειται για επίσημα κρατικά βενετικά έγγραφα- τα οποία γνωστοποιούν δύο αγνώστους έως σήμερα ορθοδόξους επισκόπους Αμμοχώστου.

Ο κατάλογος των ορθοδόξων επισκόπων Αμμοχώστου επί Φραγκοκρατίας , αλλά και επί Βενετοκρατίας παρουσιάζει μεγάλα κενά. Η δρ Νάσα Παταπίου, είχε εκδώσει το 2012, σχετική μελέτη βασισμένη σε αρχειακό υλικό, προερχόμενο από το Κρατικό Αρχείο της Βενετίας, με την οποία κοινοποιούσε τέσσερα άγνωστα έως τότε ονόματα ορθοδόξων επισκόπων Κωνσταντίας -Αμμοχώστου. Οι επίσκοποι ήταν: Αντώνιος Συγκλητικός, Χριστόφορος Σμερλίνος, παπά- Λάζαρος Αμμοχωστιανός και ο τελευταίος επί Βενετοκρατίας ορθόδοξος επίσκοπος Αμμοχώστου, ο Κρητικός Μακάριος Αρκολέοντας, που συνέχισε να κατέχει την επισκοπική έδρα της πόλης και κατά τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης.

Με τη νέα έρευνα της δρος Ν. Παταπίου προστίθενται στον κατάλογο τα ονόματα των επισκόπων Τζιμπλέττη και Βραχίμη.

23/02/2017 12:19
ΑΠΕ-ΜΠΕ
Α. Βικέτος
Λευκωσία

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: