Εισήγηση του Συνταγματολόγου Καθηγητή Γιώργου Κασιμάτη στην εκδήλωση της «Ομάδας των 10 για το Κυπριακό» στην Πάφο, στις 26 Νοεμβρίου 2016, την οποία διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολις Πάφου.
Συγκεκριμένα, οι αρχές αυτές είναι: Α. Η δημοκρατική αρχή, όπως την εννοεί το διεθνές δίκαιο και ο Καταστατικός Χάρτης του ΟΗΕ και η αντιπροσωπευτική αρχή της δημοκρατίας, όπως την εννοούν οι Συνθήκες της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης· Β. Τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου και τα πολιτικά δικαιώματα του πολίτη, που εγγυώνται οι ίδιες καταστατικές Συνθήκες· Γ. Η αρχή της κυριαρχίας του κράτους. Οι θεμελιώδεις αυτές αρχές είναι δεσμευτικές για όλα ανεξαιρέτως τα κράτη, δεν μπορεί δε να παρακαμφθούν ή να τροποποιηθούν ούτε βάσει πολυμερών διεθνών συνθηκών, ούτε, γενικά, με πρωτογενές δίκαιο κράτους (συντακτικής εξουσίας, λαϊκής συνέλευσης ή ομάδας κρατών). Δεν είναι, συνεπώς, δυνατή, κατά το σήμερα διεθνές δίκαιο, η δημιουργία μη κυρίαρχων ή ημικυρίαρχων κρατών μετά από κατάλυση κυρίαρχου κράτους και ασύμβατων προς τη δημοκρατική αρχή και τα δικαιώματα του ανθρώπου. Η επίκληση του αποστρατικοποιημένου καθεστώτος των Åland Islands είναι ατυχής, γιατί αφενός δεν ιδρύθηκε μετά από κατάλυση πλήρως κυρίαρχου δημοκρατικού κράτους και αφετέρου προϋπήρχε του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και των ισχυουσών σήμερα διεθνών εγγυήσεων της κυριαρχίας και του δημοκρατικού πολιτεύματος κράτους.
Με βάση τις παραπάνω θεμελιώδεις αρχές κράτους, που εγγυώνται το διεθνές και το υπερεθνικό ευρωπαϊκό δίκαιο, και το πραγματικό ομοσπονδιακό δεδομένο, για να υφίσταται σύμφωνα με αυτές κυρίαρχο σύνθετο δημοκρατικό κράτος πρέπει να έχει τα εξής βασικά στοιχεία δομής, τα οποία ακολουθεί, άλλωστε, παγίως η διεθνής πρακτική:
α. Να υπάρχει πάνω από τα κρατίδια, που συμμετέχουν στη σύνθετη μορφή κράτους, ομοσπονδιακό ή συνομοσπονδιακό κράτος με πλήρη και αδιαίρετη κυριαρχία, και με πλήρη και αδιαίρετη λαϊκή κυριαρχία του ενός ενιαίου λαού.
β. Η συντακτική και η αναθεωρητική εξουσία του ομοσπονδιακού κράτους να ανήκει αποκλειστικά στον ενιαίο ομοσπονδιακό λαό, οπότε το ομοσπονδιακό σύνταγμα θα έχει αυξημένη τυπική δύναμη απέναντι στα συντάγματα των ομόσπονδων κρατιδίων.
γ. Το κυρίως νομοθετικό συλλογικό σώμα και η ηγεσία της εκτελεστικής εξουσίας του κεντρικού κράτους να εκλέγονται με βάση την αντιπροσωπευτική αρχή και την αρχή της πλειοψηφίας με άμεση και καθολική ψηφοφορία από τον ενιαίο ομοσπονδιακό λαό.
δ. Στο ομοσπονδιακό κράτος να ανήκουν οι στρατηγικές αποφάσεις διακυβέρνησης και νομοθετικής ρύθμισης, που αφορούν τουλάχιστον: την κυρίαρχη και δημοκρατική συγκρότηση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ομοσπονδιακού κράτους και τη διασφάλιση της ενότητας της ως κράτους, τη μορφή κα το πολίτευμα του κράτους, την εξωτερική πολιτική και τη διεθνή εκπροσώπηση του όλου κράτους, την εξωτερική άμυνα και την εσωτερική ασφάλειά του, το πολίτευμα της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, τις εγγυήσεις της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου και του κοινωνικού κράτους δικαίου με ανώτατη βαθμίδα δικαστικής και συνταγματικής δικαιοδοσίας, καθώς και τις βάσεις ενιαίου κοινωνικοοικονομικού και γενικά κοινωνικοπολιτικού συστήματος.
Πρώτον, τα εμπλεκόμενα στις συζητήσεις μέρη οφείλουν να προβούν σε σαφή και κατηγορηματική δήλωση, ότι οι εν λόγω αρχές είναι αδιαπραγμάτευτες και ότι αποτελούν προϋποθέσεις και απαράβατους όρους (κόκκινη γραμμή) των συζητήσεων και του κύρους των συμφωνιών.
Δεύτερον, Από τη στιγμή που δεν προϋπάρχει ενεργός συντακτική συνέλευση του ενιαίου λαού της Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία θα συνέτασσε το νέο σύνταγμά της, οι συζητήσεις και διαπραγματεύσεις που γίνονται οφείλουν να έχουν ως αποκλειστικό αντικείμενο τη διατύπωση των βασικών όρων του εν λόγω συντάγματος, που θα σέβονται τις αρχές της κόκκινης γραμμής (προστασία της κυριαρχίας, της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των θεμελιωδών δικαιωμάτων όλων των πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας) και που θα εγκρίνει στο σύνολό του ο κυπριακός λαός. Πρόκειται, δηλαδή, για προκαταρκτικές εργασίες νέου συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, όπου θα διατυπωθεί ο συντακτικός καθορισμός αφενός των αρμοδιοτήτων που θα ανήκουν στο κεντρικό δημοκρατικό κράτος, όπως περιγράφονται πιο πάνω και αφετέρου εκείνων που θα ανήκουν στα ημικυρίαρχα δύο κρατίδια και θα διασφαλίζουν την ιστορική και πολιτισμική ταυτότητα και τα ειδικά θεμελιώδη δικαιώματα του λαού τους.
Τρίτον, εάν υπάρξουν συμμετέχοντες των συζητήσεων που αρνούνται την εν λόγω κόκκινη γραμμή, τα υπόλοιπα μέλη οφείλουν να αρνηθούν συμμετοχή σε διαπραγματεύσεις που είναι παράνομες και παραβιάζουν τις θεμελιώδεις αρχές νομιμότητας και να θέσουν το ζήτημα με σαφές νομικό ερώτημα στους παραπάνω διεθνείς οργανισμούς.
Τέταρτον, εάν όλοι οι συμμετέχοντες στις διαπραγματεύσεις αρνηθούν τα προτεινόμενα, τότε η Εκκλησία, πιστή στην ιστορία της αποστολής της, κάθε κοινωνική οργάνωση, κάθε κοινωνική ομάδα και κάθε πολίτης οφείλουν να προσφύγουν στους εν λόγω οργανισμούς και να θέσουν το ερώτημα, ζητώντας να παρέμβουν με βάση την αποστολή τους.
α. Θα καταλυθεί η Κυπριακή Δημοκρατία ως κυρίαρχο και δημοκρατικό κράτος και η Κύπρος θα αποτελεί στο εξής μόρφωμα μη-κράτους και λαό υπό ξένην ή ξένες κυριαρχίες
β. Τα δύο «ισότιμα» κρατίδια της «διζωνικής ομοσπονδίας» δεν θα είναι , κυρίαρχα κρατίδια, αλλά θα είναι μορφώματα και αυτά υπό ξένην ή ξένες κυριαρχίες.
γ. Τα δικαιώματα του λαού της Κύπρου θα καθορίζονται από τις δυνάμεις επικυριαρχίας, η πολιτική ταυτότητα της Νήσου και οι έννοιες «ελληνοκύπριοι» και «τουρκοκύπριοι», με το ουσιαστικό τους ιστορικό, πολιτικό και πολιτισμικό περιεχόμενο, θα εκλείψουν.
δ. Η Εκκλησία της Κύπρου, καθώς και οι άλλες θρησκείες της Νήσου, οι κοινωνικοί οργανισμοί του Κυπριακού Λαού, οι κυπριακές επιχειρήσεις και η κυπριακή οικονομία, καθώς και οι πολίτες δεν θα έχουν πια την αρωγή και την προστασία του εθνικού κράτους της κυρίαρχης Κυπριακής Δημοκρατίας, ούτε των ομόσπονδων κρατιδίων, ούτε, πολύ περισσότερο, του ΟΗΕ, της ΕΕ και του Συμβουλίου της Ευρώπης, αφού δε θα είναι πια ο λαός της Κύπρου κυρίαρχο κράτος, αλλά δεύτερης κατηγορίας οντότητα. Όλες αυτές οι δυνάμεις που αποτελούν τις συνιστώσες της Κυπριακής Δημοκρατίας θα είναι έρμαια των οικονομικών και των γεωπολιτικών συμφερόντων των επικυρίαρχων δυνάμεων. Αν υπάρχουν σήμερα άνθρωποι, ιδίως της ανθούσας οικονομικής ανάπτυξη που νομίζουν ότι ακόμη και η «λύση» που επιδιώκεται σήμερα θα είναι προς όφελος της οικονομίας πλανώνται. Θα το αντιληφθούν σκληρά, όταν δε θα έχουν την προστασία του κυρίαρχου εθνικού κράτους. Η πανίσχυρη σήμερα Εκκλησία της Κύπρου θα είναι ένα από τα τραγικότερα θύματα. Τα πολιτικά κόμματα από παράγοντες και φορείς πολιτικής και κοινωνικής εξουσίας θα καταντήσουν άγνωστες και άθλιες ομάδες κοινής δουλείας.
Εάν δεν αντιληφθούν αυτό οι θεσμικές πολιτικές δυνάμεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, τότε η σωτηρία της επαφίεται στον πατριωτισμό του Κυπριακού Λαού, ο οποίος ανέκτησε από την αγγλική κυριαρχία την κυριαρχία του και τις ελευθερίες του με το αίμα των παιδιών του. Η συμπαράταξη του Ελληνικού Λαού δεν αποτελεί απλά ένα αόριστο εθνικό καθήκον, αλλά πατριωτικό καθήκον απέναντι στην ίδια την Ελλάδα ως κυρίαρχο κράτος.