Και όμως… Οι αμερικανικές εκλογές ενδιαφέρουν περισσότερο τους ξένους παρά τους Αμερικανούς
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Tου Σάιμον Κούπερ *
Τον τελευταίο αιώνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχθηκαν μια τρομερή επίθεση στο Περλ Χάρμπορ και άλλη μία στις 11 Σεπτεμβρίου. Αν βάλουμε και μερικές μικρότερες τρομοκρατικές ενέργειες, ο συνολικός απολογισμός των επιθέσεων στο αμερικανικό έδαφος από ξένους τα τελευταία εκατό χρόνια είναι κάτω από 6.000 νεκροί. Στη Σρεμπρένιτσα σκοτώθηκαν το 1995 από τις σερβικές δυνάμεις περισσότεροι άνθρωποι.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες καταλαμβάνουν ένα περιφραγμένο αρχοντικό στην πιο ασφαλή γειτονιά του κόσμου. Ακόμη κι αν ο Κόκκινος Στρατός εισέβαλλε αύριο στη δυτική Ευρώπη, η ζωή στην Αλαμπάμα ή στο Οχάιο δεν θα άλλαζε. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν ο Ντόναλντ Τραμπ εγκαινίασε την προεδρική του εκστρατεία, έπρεπε να εφεύρει έναν ξένο μπαμπούλα, τον μεξικανό βιαστή. Με αυτή την έννοια, οι αμερικανικές εκλογές ενδιαφέρουν περισσότερο τους ξένους παρά τους Αμερικανούς. Ο αμερικανός πρόεδρος έχει τη δύναμη να προστατεύει τον υπόλοιπο κόσμο, να μας ανακατεύει ή απλώς να μας αγνοεί.
Καμιά χώρα δεν μπορεί να ζήσει σε μια λαμπρή απομόνωση – εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πολύ πριν από αυτές τις εκλογές, είχε αρχίσει να αποσύρεται από έναν ενοχλητικό κόσμο. Ο Μπαράκ Ομπάμα πέρασε οκτώ χρόνια προσπαθώντας να αποποιηθεί τον ρόλο του χωροφύλακα του πλανήτη. Ο Τραμπ αποτελεί μια γκροτέσκα καρικατούρα του αμερικανικού απομονωτισμού. Αλλά και με τη Χίλαρι Κλίντον στην προεδρία, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρόκειται να αναμιγνύονται στα ζητήματα μακρινών χωρών για τις οποίες δεν γνωρίζουν τίποτα.
Για εμάς τους ξένους, η αμερικανική ανευθυνότητα είναι πιο τρομακτική από τον αμερικανικό απομονωτισμό. Ο Τραμπ είναι ένας αδαής που υποκινείται τόσο πολύ από τις παρορμήσεις του, ώστε σε μια δημοσκόπηση οι ίδιοι οι οπαδοί του δήλωσαν ότι η πιθανότητα να ξεκινήσει έναν πυρηνικό πόλεμο είναι 22%. Παρ΄ όλα αυτά, έξι εβδομάδες πριν από τις εκλογές οι πιθανότητες να εκλεγεί πρόεδρος ήταν 50%. Ακόμη και σήμερα, τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Ξενόφοβους λαϊκιστές παράγει βέβαια και η Ευρώπη. Η Μαρίν Λεπέν και ο Γκερτ Βίλντερς είναι όμως καλύτερα ενημερωμένοι ξενόφοβοι λαϊκιστές και, εν πάση περιπτώσει, δεν είναι σε θέση να καταστρέψουν τον κόσμο.
Το «εξωτερικό» είναι κάτι πολύ μικρό και πολύ μακρινό για τους περισσότερους αμερικανούς ψηφοφόρους – κι όμως είναι το μόνο μέρος όπου οι πρόεδροί τους μπορεί με την πολιτική τους να προκαλέσουν σοβαρές συνέπειες. Το iPhone μάλλον άλλαξε περισσότερο τις ζωές των Αμερικανών απ’ ότι ο Ομπάμα. Αν όμως ένας πρόεδρος αισθανθεί ξαφνικά τη διάθεση να αλλάξει μια ξένη χώρα, μπορεί να το κάνει. Οι ξένοι ταλαντεύονται λοιπόν ανάμεσα σε δύο φόβους: μήπως οι Ηνωμένες Πολιτείες μας πειράξουν ή μήπως, όπως τώρα, μας ξεχάσουν.
Η Ευρώπη είναι μια μάλλον καλή γειτονιά, σε σύγκριση όμως με τις Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκεται πολύ κοντά στη δράση. Ένας γάλλος υπουργός Εξωτερικών ρώτησε κάποτε τον τότε πρόεδρο Ζακ Σιράκ γιατί είχε τόσο φιλικά αισθήματα απέναντι στη Ρωσία. Κι εκείνος του απάντησε: «Επειδή όταν κοιτάζω τον χάρτη της Ευρώπης, βλέπω πολλές μικρές γλυκές χώρες και ακριβώς δίπλα τους μια γιγάντια αρκούδα. Τα έχω λοιπόν καλά με την αρκούδα».
Όπως πάλι λέει ο σημερινός πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, «οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ζητήσουν από τους Ευρωπαίους να υπερασπιστούν τον εαυτό τους». Αυτό είναι ένα πρόβλημα. Η Βρετανία ασχολείται αποκλειστικά με το Brexit, ο γαλλικός στρατός είναι απασχολημένος με το να περιπολεί τους γαλλικούς δρόμους και τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη είναι από στρατιωτική άποψη αυτό που οι Γάλλοι αποκαλούν περιφρονητικά «χορτοφάγοι». Το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής δράσης στο εξωτερικό συντονίζεται τώρα από τη Μέρκελ. Αλλά παρόλο που οι Αμερικανοί και οι Γερμανοί προσπαθούν να ανακαλύψουν τι είδους δύναμη γίνεται η Γερμανία, σίγουρα δεν θα είναι μια σκληρή δύναμη.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν μόλις εγκατέστησε πυρηνικά όπλα στο Καλίνιγκραντ, ανάμεσα στην Πολωνία και τη Λιθουανία. Ολόκληρη η Ευρώπη κινδυνεύει να καταλήξει εκεί που βρισκόταν η ανατολική Ευρώπη: στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Αυτό μπορεί και να μην είναι καταστροφικό. Όπως λέει ο Ντανιέλ Κεοάν από το Κέντρο Μελετών Ασφαλείας στη Ζυρίχη, «ο Πούτιν δεν είναι ανόητος. Δεν θέλει να έρθει σε πολεμική αντιπαράθεση με μια χώρα του ΝΑΤΟ». Οι χειρότερες συνέπειες του αμερικανικού απομονωτισμού θα γίνουν έτσι αισθητές στη Μέση Ανατολή: τι θα συμβεί εκεί αν οι ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να διατηρήσουν τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία;
(Πηγή: Financial Times)
- Ο Σάιμον Κούπερ είναι αρθρογράφος των Financial Times