Tου Ανδρέα Μιχαηλίδη *
Το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα απασχολεί έντονα το νησί μας εδώ και σχεδόν ενάμιση χρόνο. Οι διαφορετικές στάσεις απέναντι στο φαινόμενο και τη διαχείρισή του είναι εύλογες.
Όμως η αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάστασης έχει δύο βασικές προϋποθέσεις: (1) την επίτευξη ενός ελάχιστου επιπέδου συνεννόησης μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων και αρχών, και (2) τη συναίνεση της τοπικής κοινωνίας, κάτι όμως που με τη σειρά του προϋποθέτει καθαρό λόγο από τους εμπλεκόμενους και ψύχραιμη ενημέρωση. Είναι εξαιρετικά λυπηρό πως το τελευταίο διάστημα, παρά την πρόσφατη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου αλλά και την πλήρη ενημέρωση που παρείχαν στις 14/11 οι Υπουργοί κ. Μουζάλας και Τόσκας ειδικά για δημοσιογράφους της Χίου, οι δύο παραπάνω προϋποθέσεις φαντάζουν πιο ανεκπλήρωτες από ποτέ.
Είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι συγκεκριμένα κόμματα, δημοτικές παρατάξεις και άλλοι εκπρόσωποι θεσμών έχουν το τελευταίο διάστημα εμπλακεί σε μια πλειοδοσία αδιαλλαξίας, ανακολουθίας και εμπρηστικών δηλώσεων. Συνειδητά δεν κατονομάζω εδώ τους υπευθύνους- θα ήθελα να τους καλέσω, όμως, να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να κατανοήσουν τον υπαρκτό κίνδυνο που υπάρχει για την ίδια την κοινωνική ειρήνη και τις δημοκρατικές αξίες στο νησί μας από την πιθανή επικράτηση ενός ακραίου αντιμεταναστευτικού κλίματος. Θα ήθελα επίσης να υπενθυμίσω σε κάποιους εξ αυτών ότι σε αυτήν την περίπτωση κερδισμένοι δεν θα είναι οι ίδιοι, αλλά οι ακροδεξιοί εκφραστές αυτών των ιδεών, που και επισήμως πια επιχειρούν να καταστήσουν τη Χίο προνομιακό τους χώρο δράσης.
Με βάση τα παραπάνω θα ήθελα να κάνω κάποιες βασικές επισημάνσεις για την πολιτική της κυβέρνησης:
Συμπερασματικά, δύο πράγματα οφείλουν να είναι σαφή: πρώτον, ότι η όποια στάση απέναντι στην κατάσταση του προσφυγικού/μεταναστευτικού στη Χίο οφείλει να λαμβάνει υπόψη τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ειδάλλως είναι υποκριτική. Τι νόημα έχει, για παράδειγμα, να επαναλαμβάνεται το επιχείρημα ότι η κυβέρνηση είχε υποσχεθεί παραμονή ως 72 ώρες στο νησί (παρεμπιπτόντως: είχε τηρηθεί αυτή η δέσμευση), τη στιγμή που είχε γίνει πριν το κλείσιμο των συνόρων και την υπογραφή της Συμφωνίας; Δεύτερον, η καταγγελία χωρίς στοιχειώδη επεξεργασία προτάσεων είναι παντελώς ανώφελη. Εφόσον κανείς δεν μπορεί να είναι ικανοποιημένος με την υπάρχουσα κατάσταση, οφείλουν πολιτικές δυνάμεις, παρατάξεις, φορείς και κινήσεις πολιτών να δηλώσουν καθαρά και ξάστερα αν είναι κατά της Συμφωνίας ή αν επιθυμούν η διαχείριση του προσφυγικού να γίνει εντός των ορίων της Συμφωνίας (επιδιώκοντας ταυτόχρονα τη συμφωνημένη αλλαγή της, όπως προσπαθεί ο ΣΥΡΙΖΑ). Και στις δύο περιπτώσεις, όμως, και ειδικά στην πρώτη, οφείλουν όλοι απέναντι στη Χιακή κοινωνία να περιγράψουν τις συνέπειες και να διατυπώσουν εναλλακτικές. Για παράδειγμα, χρειάζεται η κατασκευή νέας δομής φιλοξενίας, ώστε να εκκενωθεί η Σούδα, να πάψει η λειτουργία της ΒΙΑΛ ως χώρος διαμονής και να υπάρχει μία και μοναδική δομή όπως ζητά και η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Χίου; Αν όχι, πως θα επιτευχθεί η αναγκαία βελτίωση των όρων φιλοξενίας ώστε να αποκλιμακωθούν και οι εντάσεις;
Η ευθύνη, λοιπόν, στην οποία αναφέρθηκα δεν είναι κενό γράμμα. Σχετίζεται με το γεγονός ότι οι όποιες στάσεις μας για τη διαχείριση του προσφυγικού στη Χίο αν και τροφοδοτούνται από τις τοπικές συνθήκες, έχουν άμεσες συνέπειες για όλη την Ελλάδα αλλά και για τη διεθνή θέση της χώρας. Όποιος δεν το αντιλαμβάνεται αυτό είτε εθελοτυφλεί, είτε σκόπιμα χειραγωγεί. Η ευθύνη αυτή αφορά και μερίδα των τοπικών ΜΜΕ, η οποία ακόμα και μετά την ενημέρωση από την κυβέρνηση μετά από ειδική πρόσκληση – κίνηση χωρίς προηγούμενο – συνεχίζει να μην αντιλαμβάνεται τις ευθύνες της για παροχή, αν όχι αντικειμενικής, τουλάχιστον νηφάλιας και σφαιρικής ενημέρωσης.
Απευθυνόμενος στη συντριπτική πλειοψηφία των δημοκρατικών πολιτών της Χίου, ας μου επιτραπεί να πω το εξής: η προσφυγική κρίση που μας έχει τόσο αγγίξει θα ξεπεραστεί κάποια στιγμή. Η κυβέρνηση προσπαθεί όπως μπορεί, χωρίς αυταρχισμούς, αυτό να συμβεί σύντομα. Ανεξαρτήτως αυτού, όμως, όπως κάθε κρίση θα αφήσει κάποια κληρονομιά στη συλλογική συνείδηση και ιστορία του τόπου μας, κληρονομιά που εμείς οι ίδιοι διαμορφώνουμε σήμερα. Ας μην επιτρέψουμε σε κανέναν στο μέλλον να αμφισβητήσει ότι η Χίος αντιμετώπισε την προσφυγική κρίση με ανθρωπιά, μεγαλείο ψυχής και δημοκρατικό ήθος.