Η Κροατία δημιουργεί ΑΟΖ στην Αδριατική Θάλασσα: Εμείς τι περιμένουμε και τι φοβόμαστε;
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Γράφει ο Θεόδωρος Καρυώτης
Ο νέος Πρωθυπουργός της Κροατίας Andrej Plenkovic, στις 28 Οκτωβρίου 2016, έδωσε εντολή στο Υπουργείο Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της χώρας του, να εξετάσει την πιθανότητα ανακήρυξης της ΑΟΖ της Κροατίας και με ό,τι αυτή η ενέργεια συνεπάγεται.
Η εντολή της κροατικής κυβέρνησης είναι το ΥΠΕΞ να συνεργαστεί με άλλα υπουργεία και οργανισμούς και να συντονίσει αυτή την προσπάθεια ανακήρυξης ΑΟΖ και της μελλοντικής οριοθέτησής της με όσα κράτη η Κροατία έχει θαλάσσια σύνορα. Το ΥΠΕΞ πρέπει να παραδώσει την έκθεσή του σε λιγότερο από ένα έτος, ώστε η κυβέρνηση να είναι σε θέση να λάβει υπόψη όλες τις οικονομικές, πολιτικές και οικολογικές παραμέτρους αυτής της απόφασης
Η Κροατία στηριζόμενη στην Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS), που έχει υπογράψει και επικυρώσει, ανακήρυξε μια Οικολογική και Αλιευτική Προστατευτική Ζώνη το 2003 για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση των ζώντων πόρων πέρα από τα χωρικά ύδατα της Κροατίας.
Η Κροατία υιοθέτησε έναν θαλάσσιο κώδικα το 1994, ο οποίος ουσιαστικά περιλάμβανε και την έννοια της ΑΟΖ, η οποία εκτείνονταν από το τέλος των χωρικών υδάτων μέχρι την ανοιχτή θάλασσα, όπως της επιτρέπει το διεθνές δίκαιο. Αλλά ο κώδικας του 1994 προέβλεπε ότι οι διατάξεις για την ΑΟΖ (άρθρα 33 μέχρι 42) θα μπορέσουν να τεθούν σε ισχύ, μόνο εάν το κοινοβούλιο αποφάσιζε να ανακηρύξει μια τέτοια ζώνη. Για πολλά χρόνια ειδικοί και επιστήμονες της Κροατίας είχαν πρωτοστατήσει για τη δημιουργία ΑΟΖ στην Αδριατική θάλασσα, παρατηρώντας τα προβλήματα αλιείας και περιβαλλοντικής προστασίας που ανέκυπταν σ’ αυτή τη θάλασσα. Όταν ολοκληρώθηκε η UNCLOS στη Νέα Υόρκη το 1982, αρκετοί Κροάτες που συμμετείχαν στην αντιπροσωπεία της Γιουγκοσλαβίας είχαν ζητήσει την άμεση ανακήρυξη ΑΟΖ από τη Γιουγκοσλαβία. Κατά τη διάρκεια της διάσκεψης UNCLOS στη Νέα Υόρκη και στη Γενεύη οι ελληνικές και οι γιουγκοσλαβικές αντιπροσωπείες είχαν μια πολύ καλή συνεργασία, αλλά η ελληνική πλευρά, όταν γύρισε στη Αθήνα, δεν πρότεινε στην κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου την ανακήρυξη ΑΟΖ, σε αντίθεση με τους Κροάτες, οι οποίοι, όταν επέστρεψαν στο Βελιγράδι, πρότειναν στην κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας την ανακήρυξη ΑΟΖ.
Από εκείνη την περίοδο όμως ούτε η Γιουγκοσλαβία ούτε μετέπειτα η Κροατία προέβησαν σε κινήσεις για την ανακήρυξη ΑΟΖ. Η επίσημη εξήγηση που έδωσε πρώτα η Γιουγκοσλαβία και μετά η Κροατία ήταν ότι έλειπαν οι υποδομές για τον αναγκαίο έλεγχο της ΑΟΖ στην Αδριατική θάλασσα. Φαίνεται όμως ότι ο κύριος λόγος ήταν ότι δεν ήθελαν να προκαλέσουν την Ιταλία, η οποία ήταν ο κυρίαρχος παίκτης στις ακτές της Αδριατικής Θάλασσας. Η Ιταλία, για κάποιον άγνωστο λόγο, δεν ήθελε να ανακηρύξει ΑΟΖ και μετά να την οριοθετήσει με τους γείτονες της, τη Σλοβενία, την Κροατία, την Αλβανία και την Ελλάδα. Είναι αρκετά παράξενη η στάση της Ιταλίας όσον αφορά την Ελλάδα, διότι έχει οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίδα των δύο κρατών ήδη από το 1977, και ως γνωστόν η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα, όπως ξεκάθαρα ορίζει το Δίκαιο της Θάλασσας, πάντα συμπίπτουν. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι ούτε η ΕΕ έβλεπε θετικά αυτή την πρωτοβουλία της Κροατίας για ανακήρυξη ΑΟΖ, μιας και, για πολλά χρόνια, δεν της άρεσε η λέξη «αποκλειστική» στην ονομασία της ΑΟΖ. Η δικαιολογία ήταν ότι η λέξη αυτή δεν είναι χρήσιμη και δημιουργεί προβλήματα σε ημίκλειστες θάλασσες, όπως η Μεσόγειος, το Αιγαίο και η Αδριατική. Επρόκειτο αναμφίβολα για μια στάση που ευνοούσε την Τουρκία , η οποία πάντως έχει χάσει τη σημασία της την τελευταία τριετία, καθώς η ΑΟΖ έχει αποκτήσει μια ουσιαστική παρουσία στη θαλάσσια πολιτική της ΕΕ. Εν προκειμένω προκαλεί απορία που η Ελλάδα δεν έχει ζητήσει από τους εταίρους της στις Βρυξέλλες να επεκτείνουν την ΑΟΖ των παράκτιων κρατών της ΕΕ που βρίσκονται στη Μεσόγειο.
Βέβαια, η ανακήρυξη ΑΟΖ δεν είναι το ίδιο πράγμα σαν να πηγαίνουμε να αγοράσουμε τρόφιμα από την Βενεζουέλα. Έτσι πρέπει να περιμένουμε την επόμενη κυβέρνηση που και αυτή, φοβούμαι δεν θα ασχοληθεί με την ανακήρυξη της ΑΟΖ μια και θα είναι μια κυβέρνηση, που ήταν στην εξουσία πριν δυο χρόνια και στη σύνθεσή της δεν είχε ένθερμους οπαδούς της ΑΟΖ.
Αυτή η πρωτοβουλία της κροατικής κυβέρνησης πρέπει, επιτέλους, να παραδειγματίσει την ελληνική Βουλή και τον πολιτικό κόσμο και να τους ξυπνήσει από τη νάρκη τους, αποβάλλοντας το φοβικό σύνδρομο που τους διακατέχει. Ας θυμούνται ότι κανένα από τα 137 παράκτια κράτη που έχουν ανακηρύξει ΑΟΖ σε όλο τον κόσμο , δεν έλαβε υπόψη του απειλές γειτονικών κρατών.