Η Ε.Ε. και η κρουαζιέρα στο Δούναβη! Σήκωσε σκόνη ο Ρέντσι αλλά έχει δίκιο…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Les Echos: Δεν συμφώνησαν μεν ακόμη, αλλά τα τέσσερα πρόσωπα κλειδιά της Ε.Ε. είναι δεδομενα – Παζάρι για λεπτομέρειες και ανταλλάγματα, τι ζητάει η Τζόρτζια Μελόνι
Ποια ονόματα έπεσαν στο τραπέζι του δείπνου των ηγετών των χωρών-μελών της Ε.Ε.; Η μεσολάβηση του Έλληνα Πρωθυπουργού και του Τουσκ στοχεύει να σπάσει το αδιέξοδο
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Ο Ιταλός Πρωθυπουργός, Ματέο Ρέντσι, κατάφερε να σηκώσει αρκετή σκόνη κατά τη διάρκεια και μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Μπρατισλάβα.
Κράτησα μια αποστροφή των δηλώσεών του, η οποία νομίζω ότι περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα ο Δεινόσαυρος των Βρυξελλών.
Συγκεκριμένα ο Ιταλός Πρωθυπουργός σχολιάζοντας τις δηλώσεις της Καγκελαρίου της Γερμανίας για τα αποτελέσματα της Συνόδου Κορυφής ανέφερε, «…δεν ξέρω σε τι αναφέρεται η καγκελάριος Μέρκελ όταν μιλά για πνεύμα της Μπρατισλάβα. Αν προχωρήσουμε με τον τρόπο αυτό, αντί για το πνεύμα της Μπρατισλάβα, θα συζητήσουμε για το φάντασμα της Ευρώπης. Στην Μπρατισλάβα κάναμε μια ωραία κρουαζιέρα στον Δούναβη, όλοι μαζί. Αλλά εγώ ήλπιζα να απαντήσω στην κρίση που προκλήθηκε από το Brexit, όχι μόνο να κάνω έναν γύρο με βάρκα».
Πολύ σωστά τα λέει ο κ. Ρέντσι, αν βέβαια τα εννοεί και σκοπεύει να κάνει κάτι, διότι πολύ φοβάμαι ότι η σκόνη που σηκώνει έχει να κάνει περισσότερο με το επερχόμενο Δημοψήφισμα στην Ιταλία, και πολύ λιγότερο με την ουσία.
Οι θέσεις που εξέφρασε με τον μπαράζ των δηλώσεων του μετά τη Σύνοδο, για τις πολιτικές του Βερολίνου και της ΕΕ στον οικονομικό τομέα, στον τομέα των επενδύσεων και στο κρίσιμο θέμα του προσφυγικού, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι προς την σωστή κατεύθυνση και ακουμπάνε την ανοικτή πληγή η οποία έχει αρχίσει να τρώει το οικοδόμημα της Ενωμένης Ευρώπης.
Ο Ματέο Ρέντσι και μαζί του ο ήδη τελειωμένος πολιτικά Πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, το τελευταίο διάστημα έχουν χρησιμοποιηθεί από την Καγκελάριο Μέρκελ, ως απλοί παραστάτες στην προσπάθεια της να ανατρέψει το αρνητικό κλίμα που διαμορφώνεται με γοργούς ρυθμούς, εναντίον της και εναντίον των Βρυξελλών, αναφορικά με την κατάσταση που επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Μεγάλη Βρετανία, και σωστά, έριξε την πρώτη κανονιά στο οικοδόμημα των Βρυξελλών ανοίγοντας ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας, το οποίο όμως ο άνεμος σήψης που πνέει με μεγάλη ένταση στην ΕΕ, το κλείνει με ταχύτατους ρυθμούς.
Η πρόσφατη αποκαλούμενη Σύνοδος των Χωρών του Νότου, που έγινε στην Αθήνα αποδείχθηκε μια επικοινωνιακή φούσκα, και πάνω από όλα αντιμετωπίστηκε με χλεύη από τη Γερμανία και το Διευθυντήριο των Βρυξελλών.
Η Ισπανία λόγω των ξεπερασμένων από την εποχή και τις εξελίξεις Σοσιαλιστών και των άνευ ουσίας Λαϊκιστών Podemos, βρίσκεται σε κυβερνητική κρίση με απρόβλεπτες συνέπειες για τη χώρα.
Στη Γαλλία ο τραγικός Φρανσουά Ολάντ, απλά περιμένει την αποχώρησή του από την προεδρία, και το φάντασμα της Μαρίας Λεπέν ρίχνει ήδη βαριά τη σκιά του στα Ηλίσια Πεδία.
Αλλά η πιο σημαντική από όλες τις εξελίξεις είναι οι αλλεπάλληλες εκλογικές ήττες της Άγκελα Μέρκελ, στο εσωτερικό της Γερμανίας, και η εντυπωσιακή άνοδος του Κόμματος της ακροδεξιάς, «Εναλλακτική για τη Γερμανία».
Όλο αυτό ζοφερό σκηνικό σε πανευρωπαϊκό επίπεδο δείχνει ξεκάθαρα ότι οι κοινωνίες αρχίζουν να αντιδρούν σε αυτή την αλαζονική αντιμετώπιση των σημερινών ευρωπαϊκών ηγεσιών οι οποίες συνεχώς αποτυγχάνουν να θέτουν ως προτεραιότητα την ευημερία, την ασφάλεια και την καθημερινότητα των πολιτών τους , έναντι των δικών τους συμφερόντων και των συμφερόντων ανθρώπων που δεν είναι πολίτες των χωρών της ΕΕ.
Όπως αναφέρει στο εξαιρετικό άρθρο του στην επιθεώρηση “Foreign Affairs”, ο καθηγητής στη σχολή μου, “The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies (SAIS)” του πανεπιστημίου Johns Hopkins, Jakub Grygiel, η ηγεσία των Βρυξελλών και οι ηγεσίες των μεγάλων χωρών της ΕΕ (κυρίως Βερολίνο), έχουν δημιουργήσει μια Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει κεφάλι και δεν έχει σώμα.
Η πλέον ανησυχητική επίπτωση από αυτή την τραγική κατάσταση στην οποία βρίσκεται ως οντότητα η ΕΕ, και από το ότι υπάρχει πλήρης έλλειψη ποιοτικής, με όραμα και σχέδιο, ηγεσίας σε όλη την Ευρώπη, είναι το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες βρίσκουν διέξοδο στην οργή και αγανάκτηση που τους διακρίνει σε κόμματα και πολιτικούς οι οποίοι εκφράζουν και προωθούν λαϊκιστικές, ρατσιστικές, εθνικιστικές και γενικά ακραίες απόψεις, οι οποίες μόνο λύση δεν αποτελούν.
Ακόμη πιο επικίνδυνο είναι το ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους πολιτικούς στην Ευρώπη, δεν είναι τυχαία και ανάξια λόγου και προσοχής άτομα. Οι περισσότεροι από αυτούς διαθέτουν πολύ καλή μόρφωση, και προέρχονται από την παραδοσιακή αστική τάξη των χωρών τους (Λεπέν στη Γαλλία). Η αντίστοιχη κατάσταση στην Ελλάδα, δεν είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Καμία σχέση δεν έχουν αυτά τα κόμματα στην Ευρώπη, με το συνονθύλευμα της Χρυσής Αυγής και με τον λαϊκισμό που κυριαρχεί σήμερα στη χώρα μας.
Το σύστημα έχει αποτύχει σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο η αποτυχία αυτή είναι πολύ πιο τρανταχτή, όπως το ίδιο τρανταχτές είναι και οι επιπτώσεις από αυτή την αποτυχία.
Μαζί με αυτή την αποτυχία σε κεντρικό επίπεδο, αρχίζει να γίνεται σαφές ότι αποτυγχάνει και το εγχείρημα της υπέρβασης της εθνικής κυριαρχίας των κρατών και η μετάβαση πολλών εκ των εξουσιών τους στην υπερεθνική διάσταση της ΕΕ. Βρισκόμαστε ενώπιον μιας ολικής επαναφοράς του έθνους – κράτους, η οποία φαίνεται δύσκολο να ανατραπεί, όσο μάλιστα διευρύνεται η αποτυχία του συστήματος των Βρυξελλών και των ηγεσιών των κεντρικών ευρωπαϊκών δυνάμεων, οι οποίες το συντηρούν, έχοντας όμως ως πραγματικό στόχο την δική τους ενίσχυση και όχι το γενικό συμφέρον.
Αντιλαμβάνομαι, ότι στο σημερινό πολιτικό, επιχειρηματικό, και στην πλειοψηφία του ακαδημαϊκό περιβάλλον, η άποψη ότι ίσως η μοναδική ελπίδα για μια επιβίωση της Γηραιάς Ηπείρου και του Δυτικού πολιτικού, οικονομικού και πολιτιστικού συστήματος, είναι η επάνοδος και η ενίσχυση του έθνους κράτους, κατακρίνεται έντονα και αποτελεί μειοψηφία.
Παρόλα αυτά, το πρώτο πράγμα το οποίο θα ενισχυθεί από μια τέτοια επαναφορά, είναι ο κρίσιμος τομέας της ασφάλειας. Μέσα από την ασφάλεια περνάει η σταθερότητα η οποία αναπόφευκτα οδηγεί στην ευημερία.
Και είναι αστείο να ακούει κανείς την πρόταση του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, για δημιουργία Κεντρικής Διοίκησης των Ευρωπαϊκών Ενόπλων Δυνάμεων. Οι αποκλίσεις συμφερόντων, οι διαφορετικές απόψεις αντιμετώπισης των προβλημάτων, και οι μεγάλες πολιτισμικές διαφορές ανάμεσα στα κράτη της Ευρώπης είναι τέτοια, που είναι τραγικό να πιστεύει ότι με το να δημιουργηθεί ακόμη μια καλοπληρωμένη γραφειοκρατία θα γεφυρωθούν αυτά τα μεγάλα χάσματα.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν μέχρι αυτή τη στιγμή να στηρίζουν, και να ποντάρουν στο εγχείρημα της Ενωμένης Ευρώπης. Αυτό δεν σημαίνει, με δεδομένο μάλιστα ότι και το στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού παραδοσιακό σύστημα δέχεται σοβαρή αμφισβήτηση εκ των έσω, ότι θα συνεχίσουν να το κάνουν για πολύ ακόμη.
Ένας επαναπροσδιορισμός και ουσιαστική σύσφιξη της ειδικής σχέσης με τη Μεγάλη Βρετανία, μετά το Brexit, και μια σφυρηλάτηση των σχέσεων με χώρες της Κεντρικής και πρώην Ανατολικής Ευρώπης, που βρίσκονται εδαφικά κοντά στη Ρωσία, μπορεί σύντομα να αποτελέσει μια σοβαρή και πολλά υποσχόμενη εναλλακτική επιλογή. Σίγουρα μια επάνοδος στην σοβαρή ενασχόληση με την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, με μια καλή ματιά στην Ελλάδα (αρκεί και αυτή να παίξει σοβαρά) και ένα καλό ζύγισμα του κατά πόσο η Τουρκία του Σουλτάνου Ταγίπ Ερντογάν, μπορεί να αποτελέσει μέρος μιας ενναλακτικής επιλογής για την Ουάσιγκτον. Και γιατί όχι, σε αυτό μπορεί να προστεθεί και μια καλά σχεδιασμένη σχέση αλληλοκατανόησης – αλληλοεξυπηρέτησης, με τη Μόσχα.
Άρα, όσο και να ακούγεται αιρετικό, μαζί με την προσπάθεια ριζικής μεταρρύθμισης και επαναπροσδιορισμού της ΕΕ (αν και δεν δίνω σοβαρές πιθανότητες επιτυχίας στο εγχείρημα), το να εξεταστεί σοβαρά μια μετάβαση από την «Κρουαζιέρα στο Δούναβη» σε μια εποχή έθνους-κράτους, είναι μια αξιόπιστη πρόταση για σοβαρό προβληματισμό.
- Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος και Δημοσιογράφος