Το νέκταρ των θεών από τους βασιλικούς αμπελώνες των Αντίπαξων
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Σε απόσταση μόλις τριών μιλιών από τους Παξούς, τον Βενιαμίν των Επτανήσων, ορθώνουν το ανάστημα τους οι Αντίπαξοι. Ένα μικρό νησάκι, γνωστό για τις δαντελωτές ακτογραμμές του , τις θαλασσινές σπηλιές του, τους ορμίσκους και τις μοναδικές αμμώδεις παραλίες του με τα καταγάλανα νερά τους. Η μυθολογία αποκαλύπτει πως τα νησιά των Παξών και Αντιπάξων δημιουργήθηκαν όταν ο θεός Ποσειδώνας, πέταξε την τρίαινά του με δύναμη στην Κέρκυρα προκειμένου να αποκολλήσει ένα κομμάτι της για να γίνει το ερωτικό καταφύγιο του με την νηρηίδα Αμφιτρίτη.
Για τους ντόπιους και τους μόνιμους κατοίκους των Αντίπαξων, που δεν ξεπερνούν πλέον τους τέσσερις, ισχύει ο μύθος πως ο Ποσειδώνας δημιούργησε σε αυτό το μικρό νησάκι τους βασιλικούς αμπελώνες, για να προσφέρει στην αγαπημένη του, το νέκταρ των θεών, το σημερινό αντιπαξιώτικο κόκκινο κρασί.
Η καλλιέργεια των αμπελώνων στους Αντίπαξους χάνεται μέσα στους αιώνες, με τους Ρωμαίους στις αρχές του 3ου αιώνα να ξεκινούν την καλλιέργεια αμπελώνων. Αιώνες αργότερα, τη σκυτάλη φέρεται πως την πήραν οι Βενετοί, που τον 15ο αιώνα, μέσα από το φεουδαρχικό σύστημα που εφάρμοσαν εντατικοποίησαν την καλλιέργεια των αμπελώνων, ενώ στη συνέχεια αρχές του 18αιώνα ακολούθησαν και οι Γάλλοι κατακτητές του νησιού.«Οι αμπελώνες των Αντίπαξων δεν είναι ταυτοποιημένες. Επί της ουσίας κανείς δεν ξέρει τι ποικιλίες αμπελιού υπάρχουν. Μπορεί κάποιες από αυτές να είναι αρχαίες και να είναι μοναδικές. Κανείς δεν το ξέρει… ζήτησα από ειδικούς να έρθουν και να τις ταυτοποιήσουν…» αναφέρει μεταξύ άλλων στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Παξών Σπύρος Βλαχόπουλος.
Σήμερα οι ποικιλίες των αμπελώνων στους Αντιπάξους έχουν ονόματα που έχουν βαφτιστεί από τους ντόπιους , η ποικιλία Κόρακα , ροζακί , αντιπαξιώτικο είναι ονόματα που έδωσαν οι κάτοικοι για να τα ξεχωρίζουν.«Η ιδιαιτερότητας τους είναι πως η ίδια ποικιλία από τη μία περιοχή στην άλλη, από το ένα εκτάριο στο άλλο, δίνει και διαφορετικό κρασί . Δεν έχει να κάνει η διαφορά μόνο με την ποικιλία, έχει να κάνει με το έδαφος, με τον αέρα , με τη χλωρίδα του τόπου. Μαύρο κρασί που μυρίζει σκίνο που να το βρεις. Είναι ένα αμπέλι δίπλα στα σκινάρια που εμποτίζεται κατά κάποιο τρόπο. Ακόμη και ο αυστριακός Αρχιδούκας Λουί Σαλβαντόρ, αναφέρεται στα συγκεκριμένα κρασιά …» τονίζει όλο νόημα ο δήμαρχος Παξών.
Οι αμπελώνες των Αντίπαξων βρίσκονται στη ραχοκοκαλιά του νησιού. Η καλλιέργεια τους γίνεται μέσα σε μικρά κεντημένα εκτάρια, που περικλείονται από πέτρινους φράχτες.«Το πετρώδες έδαφος του νησιού ανάγκαζε τους κατοίκους να απομακρύνουν με τα χέρια τις μεγάλες τετραγωνισμένες πέτρες και να τις χρησιμοποιούν ως φράκτες προκειμένου να προφυλάξουν τη σοδειά τους. Οι κάτοικοι το χειμώνα ζούσαν από την καλλιέργεια της ελιάς στους Παξούς και το καλοκαίρι από την καλλιέργεια των αμπελώνων στους Αντίπαξους…» εξιστορεί ο 80χρονος σήμερα, Βασίλης Βλαχόπουλος, πρώην καπετάνιος, που μετά τη θάλασσα η μοναδική του απασχόληση είναι το μικρό του αμπελάκι με τη μοναδική ποικιλία σταφυλιών που παράγει.
«Όταν ήμουν μικρό παιδί, ερχόμασταν όλοι από τους Παξούς, το καλοκαίρι, στους Αντιπάξους, καμιά τριανταριά οικογένειες και κουβαλούσαμε όλο το βιός μας, κατσαρόλες, τηγάνια, ακόμη και τα ζώα μας κουβαλούσαμε. Εδώ θα μέναμε μέχρι και τον τρύγο, τον Οκτώβρη. Με τα χρήματα που θα βγάζαμε από το κρασί θα επιβιώναμε, μέχρι να γυρίσουμε πίσω και να ξεκινήσουμε το μάζεμα των ελιών. Έτσι σπουδάσαμε…» λέει όλο συγκίνηση στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Βλαχόπουλος
Ο κάθε αμπελώνας βρίσκεται περιμετρικά από τα παλιά πέτρινα εναπομείναντα αρχοντικά των τότε μόνιμων κατοίκων. Η μεγαλύτερη έκταση είναι αυτή που ανήκει στην εκκλησία του Αγίου Αιμιλιανού, που κάποτε καλλιεργούσαν οι καλόγεροι, ενώ τώρα έχει εγκαταλειφθεί στη μοίρα του. Συνολικά στο νησί βρίσκονται πάνω από διακόσια στρέμματα αμπελώνων.
Σήμερα λιγότερες από είκοσι οικογένειες ασχολούνται με την παραγωγή του κρασιού, το κοκκινέλι, αλλά και το άσπρο και πολλές φορές το ανάμεικτο, με τις διάφορες ποικιλίες να αφήνουν τα δικά τους αρώματα.Η παραγωγή του κρασιού γίνεται με τον πατροπαράδοτο τρόπο, στα πατητήρια μετά στο σκαφόνι και στο υποτυπώδες πιεστήριο και τέλος εναποτίθεται στις γυάλινες νταμιτζάνες όπου θα μείνει αρκετό καιρό μέχρι να ολοκληρωθεί η ζύμωσή του.
«Οι αμπελώνες μας, με τη σημερινή τους μορφή, εκτιμάται ότι είναι πάνω από εξακοσίων με οχτακοσίων ετών. Το κρασί κυρίως είναι μαύρο, το λέμε έτσι γιατί είναι πηκτό. Πατιέται ακόμη με τα πόδια, δεν έχουν εργοστασιακή νοοτροπία οι κάτοικοι εδώ , είναι σπιτικό κρασί. Κάποιοι βγάζουνε και λίγο άσπρο, το Κορύφη όπως το ονομάζουν, αλλά πιο πολύ έχουμε μαύρο σταφύλι. Η ιδιαιτερότητα της παραγωγής οφείλεται στο πέτρωμα, στο χώμα και ότι τα αμπέλια είναι ξερικά , δεν ποτίζονται παρά μόνο όταν βρέχει , οπότε το κρασί είναι δυνατό» αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δημοτικός σύμβουλος Παξών Γιώργος Λύχνος, που η οικογένειά του συνεχίζει την παράδοση της καλλιέργειας αμπελώνων στους Αντίπαξους.
Το αντιπαξιώτικο κρασί είναι δυσεύρετο και η παραγωγοί προτιμούν να το χαρίζουν ως ιδιαίτερο δώρο σε φίλους και συγγενείς. Εκτιμάται πάντως το κρασί, που ελάχιστοι παραγωγοί το εμφιαλώνουν, με προσωπική τους ετικέτα, ότι κοστίζει από 10 μέχρι και 15 ευρώ το λίτρο, με αγορά στο κτήμα και όχι στο εστιατόριο.
Στόχος του δήμου Παξών είναι κάποια στιγμή, αφού ταυτοποιηθούν από ειδικούς οι σπάνιες ποικιλίες των αμπελώνων, να γίνει ένα οργανωμένο οινοποιείο, στο οποίο θα γίνεται η επεξεργασία των σταφυλιών για την παραγωγή κρασιού, αλλά και τσίπουρου, καθώς μέχρι σήμερα οι ελάχιστοι οινοποιοί της περιοχής δεν έχουν ακόμη ασχοληθεί.«Ένα είναι βέβαιον ότι ο Ποσειδώνας με αυτό το κρασί μέθυσε την Αμφιτρίτη και αυτή τον ερωτεύτηκε» σχολιάζει όλο νόημα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δημοτικός σύμβουλος Παξών Γιώργος Λύχνος .