Μία είναι η επιλογή: Ειρήνη στο χάος της Συρίας, της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης




Του ΜΑΡΙΟΥ ΕΥΡΥΒΙΑΔΗ

Μέχρι στιγμής η εκεχειρία της 27ης Φεβρουαρίου στην αιμάσσουσα Συρία των σχεδόν 300,000 νεκρών και των εκατομμυρίων προσφύγων καλά κρατεί και εκπλήττει ευχάριστα. Για πρώτη φορά στο Χαλέπι, που είναι το μεγαλύτερο αστικό κέντρο της Συρίας και η δεύτερη μεγαλύτερή της πόλη -μετά τη Δαμασκό- τα μεγάλα δημοσιογραφικά πρακτορεία περιγράφουν σκηνές “ομαλότητας”. Κόσμος συρρέει στις υπαίθριες αγορές και στα σούκς, ενώ γονείς έχουν ξεθαρρέψει και παίρνουν τα παιδιά τους στα πάρκα και στις παιδικές χαρές για να παίξουν. Φαίνεται να “ξεσπά” ειρήνη, έννοια πρωτόγνωρη για τους Σύριους τα τελευταία πέντε χρόνια.

Ίσως πιο σημαδιακό και σημαντικό είναι το γεγονός πως η ροή προσφύγων από την πόλη προς τα σύνορα με την Τουρκία, που παρατηρήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο, άρχισε να αντιστρέφεται. Η προσφυγική ροή είχε ξεκινήσει όταν κυβερνητικές δυνάμεις άρχισαν να κυριαρχούν στην πόλη, εκτοπίζοντας τους αντικαθεστωτικούς και τους τρομοκράτες του Ισλαμικού κράτους που έλεγχαν ένα μεγάλο μέρος της πόλης, με ανοικτό οδικό άξονα προς την Τουρκία από την οποία προμηθεύονταν όπλα πυρομαχικά και άλλες προμήθειες.

Το ερώτημα που απασχολεί όλους είναι κατά πόσο η εκεχειρία της 27ης θα διαρκέσει, θα εμπεδωθεί και θα οδηγήσει σε μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός, ώστε οι -υπό την αιγίδα του ΟΗΕ- προγραμματιζόμενες συνομιλίες ειρήνευσης στη Γενεύη, στις 9 Μαρτίου, να θέσουν τα θεμέλια για μια πολιτική λύση στη Συρία.

Μια απαισιοδοξία φαίνεται να κυριαρχεί σε πολλές αναλύσεις στον διεθνή τύπο πως η εκεχειρία δεν θα κρατήσει. Στις προσεγγίσεις αυτές θεωρείται πως τα πολιτικά, φυλετικά και σεχταριστικά πάθη μέσα και έξω από τη Συρία, καθώς επίσης και οι γεωπολιτικοί και ιδεολογικοί ανταγωνισμοί και οι “μωροφιλοδοξίες” κρατών και ηγετών, θα συνεχίζουν να κυριαρχούν και να καθορίζουν τις εξελίξεις και την πορεία των πραγμάτων. Κοντολογίς πιστεύεται πως τα πράγματα στη Συρία θα γίνουν ακόμη χειρότερα, με ότι αυτό συνεπάγεται για τη χώρα και την περιοχή αλλά και για τις προσφυγικές ροές που απειλούν το πείραμα της Ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Δεν συμμερίζομαι τον γενικό αυτό πεσιμισμό και τις αρνητικές προσεγγίσεις. Η εκτίμησή μου είναι πως η εκεχειρία θα κρατήσει και πως μεσοπρόθεσμα, τουλάχιστον, θα υπάρξει μια ντεφάκτο ειρήνευση στη Συρία που θα δημιουργήσει εκείνες τις αναγκαίες προϋποθέσεις για μια πολιτική διευθέτηση του Συριακού ζητήματος.

Η εκτίμησή μου πως η εκεχειρία θα κρατήσει, εστιάζεται στο γεγονός πως εδώ και λίγους μήνες και ειδικά μετά την δυναμική και αποτελεσματική στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας στο πολεμικό μέτωπο που ανέτρεψε τα δεδομένα, έχει δημιουργήσει μια κατανόηση (“understanding”) ανάμεσα σε Ουάσιγκτον και Μόσχα. Η κατανόηση αυτή βασίζεται στην αναγκαιότητα για τον άμεσο τερματισμό του πολέμου και του μακελειού και στην αναζήτηση ενός πολιτικού συμβιβασμού ο οποίος θα οδηγεί α) στην καταστροφή του Ισλαμικού κράτους, β) στην τελική απομάκρυνση του Άσαντ από τα πολιτικά δρώμενα της Συρίας και γ) στη μετεξέλιξη του Συριακού κράτους σε ομοσπονδία/συνομοσπονδία εντός, όμως, των υφιστάμενων συνόρων.

Θεωρώ κρίσιμο και εκ των ων ούκ άνευ το τελευταίο σημείο, όχι μόνο για την ειρήνευση στην Συρία αλλά και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Οι όποιες συνοριακές αλλαγές στη Μέση Ανατολή δεν μπορούν να προκύψουν ως συνέπειες πολέμων. Αν επέλθουν αυτό θα γίνει σε κατοπινό στάδιο, πάντοτε συναινετικά, και σε κάποιo μελλοντικό Μεσανατολικό Συνέδριο Ειρήνης. Στο παρόν στάδιο η όποια προσπάθεια αλλαγής συνόρων -των αποικιακών δηλαδή συνόρων της Συμφωνίας Sykes-Picot του 1916- θα ανοίξει το κουτί της Πανδώρας, με πολύ αρνητικές συνέπειες για την περιοχή και την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια.

Πέραν της συνεννόησης Μόσχας και Ουάσιγνκτον, υπεισέρχεται και ένα ακόμη στοιχείο που δεν υπήρχε πριν την κατάπαυση του πυρός. Και αυτό είναι η αυτή καθαυτή η κατάπαυση του πυρός και οι άμεσες συνέπειές της, όπως μας τις περιγράφουν τα ειδησεογραφικά πρακτορεία και οι τοπικοί ανταποκριτές σε περιοχές όπως το Χαλέπι και αλλού. Έχουμε εδώ τον κόσμο που απαιτεί ειρήνη και ασφάλεια και δεν έχει και δεν θέλει να χύσει και άλλο αίμα. Έστω και αργά, το γεγονός αυτό αρχίζει να εμπεδώνεται. Τέρμα στις εκατόμβες, φωνάζει ο λαός.

Μπορεί ιστορικά, οι πόλεμοι να έδιναν λύσεις. Όχι πλέον. Παλαιότερα οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις χαρακτήριζαν τον τρόπο ζωής. Όχι πλέον. Μπορεί κάποιοι να ισχυρίζονται, ή για δικούς του λόγους να καλλιεργούν την αντίληψη, πως οι λαοί της Μέσης Ανατολής βρίσκονται ακόμη σε τέτοια “πολιτικά πρωτόγονη” κατάσταση, ώστε να θεωρούν τις σφαγές και τις συγκρούσεις ως “φυσιολογικές” συμπεριφορές για την επίλυση διαφορών και για τη θεραπεία πολιτικών ανωμαλιών και διαφορών.

Νομίζω πως τα εκατομμύρια των προσφύγων από τις εστίες των πολέμων του Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη, Μάλι , Νιγηρία Συρία , Υεμένη- προς την Ευρώπη- είναι ζωντανή απόδειξη πως κάθε άλλο παρά πολεμοχαρείς είναι οι άνθρωποι αυτοί. Είναι και αυτοί όπως όλους εμάς. Η ασφάλεια αυτών και των αγαπημένων τους προσώπων έχει ύψιστη προτεραιότητα. Και γι’ αυτό ρίχνουν πέτρα πίσω τους, ρίχνονται στις θάλασσες ή ορμούν στα κοφτερά συρματοπλέγματα των συνόρων των κρατών της Ευρώπης.

Ένας τελευταίος λόγος για τον οποίο εκτιμώ πως η εκεχειρία θα κρατήσει, είναι πως αυτοί που την πολεμούν έχουν χάσει κάθε δυνατότητα να την υποσκάψουν ή να την σαμποτάρουν. Οι αποκεφαλιστές του Ισλαμικού κράτους ηττώνται καθημερινά στα πεδία των μαχών και τα μόνα τους όπλα είναι πλέον οι επιθέσεις αυτοκτονίας στα αστικά κέντρα. Όσο δε για τους σαλαφιστές υποστηρικτές τους -τη Νατοϊκή Τουρκία και τα κλεπτοκρατικά δυναστικά καθεστώτα της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ- αυτά έχουν εξαντλήσει όλες τους τις μηχανορραφίες και τις ανατολίτικές τους πονηριές, χωρίς να καταφέρουν να παρασύρουν τις μεγάλες Δυτικές δυνάμεις σε πόλεμο κατά του καθεστώτος Άσαντ. Υπάρχει μια Αραβική παροιμία που λέει, “Το καραβάνι (της ειρήνης) προχωρεί, τα σκυλιά (του πολέμου) γαυγίζουν.”

Όσο δε, για εκείνα τα ευρωπαϊκά κράτη -κυρίως τη Βρετανία και τη Γαλλία- που θεωρητικά έχουν τις δυνατότητες διεξαγωγής πολέμων αλλά και την αλαζονεία να τους διεξάγουν, όπως έπραξαν καταστρέφοντας τη Λιβύη, βλέπουν τώρα πως όταν θέλουν κάτι, π.χ. πόλεμο, θα πρέπει, όπως λέει και μια γαλλική παροιμία, να θέλουν και τις συνέπειές του- τα εκατομμύρια δηλαδή των προσφύγων.

Και το μήνυμα είναι προς για όλους. Άν δεν υπάρξει ειρήνευση στη Συρία, το πολιτικό χάος θα κυριαρχήσει.

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: