Ημερίδα στο Λονδίνο για την κυπριακή ταυτότητα μέσα από την αρχαιολογική κληρονομιά
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ημερίδα με τίτλο «Κύπρος: Η Αρχαιολογία και Κληρονομιά της – Επιδράσεις στην Πολιτική, την Ταυτότητα, τον Τουρισμό και την Εκπαίδευση» φιλοξένησε την Παρασκευή το Κυπριακό Κέντρο του London Metropolitan University στο βόρειο Λονδίνο.
Το συνέδριο επικεντρώθηκε στην παρουσίαση του πλούτου των αρχαιολογικών ευρημάτων από την Κύπρο και επιχείρησε να εκθέσει τη σημασία τους ως προς τον καθορισμό της κυπριακής ταυτότητας.
Στον εισαγωγικό του χαιρετισμό ο Ύπατος Αρμοστής της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ηνωμένο Βασίλειο Ευριπίδης Ευρυβιάδης επισήμανε την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου, ενός νησιού που έχει αποτελέσει «χωνευτήρι» πολιτισμών και διαφορετικών ταυτοτήτων. «Η γεωγραφία ήταν, είναι και θα είναι το πεπρωμένο μας», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Κύπριος διπλωμάτης.
Το πρώτο μέρος της ημερίδας εξέτασε την «ερμηνεία και σημασία για την ταυτότητα» των κυπριακών συλλογών αρχαιοτήτων και πώς η αρχαιολογία μπορεί να αγκαλιαστεί και να προσφέρει στις τοπικές κοινότητες.
Ο Ανώτερος Λέκτορας στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Γλασκώβης Δρ Μάικλ Γκίβεν άνοιξε τον κύκλο των παρουσιάσεων μιλώντας για την «κληρονομιά των τοπίων» της Κύπρου. Σημείωσε ότι η κληρονομιά αυτή δεν περιορίζεται στις αρχαιολογικές τοποθεσίες και μνημεία, αλλά μπορεί να επισημανθεί σε οποιοδήποτε χωράφι, έδαφος, κάτοικο, ζώο, φυτό της Κύπρου, δηλαδή το σύνολο των τοπίων που προσδίδουν στο νησί την εικόνα που όλοι έχουμε στο μυαλό μας.
Ακολούθησε ο αρχαιολόγος Άντριου Μακ Κάρθι, διευθυντής του Κυπριο-Αμερικανικού Ινστιτούτου Αρχαιολογικής Έρευνας, ο οποίος προκάλεσε το έντονο ενδιαφέρον των παρισταμένων περιγράφοντας πώς στις ανασκαφές στο Πραστειό Μεσαορίας ανακάλυψε αυτό που τελικά αποδείχθηκε ότι ήταν ένας τεράστιος ανοιχτός φούρνος. Θέτοντας σε εφαρμογή στην πράξη τη θεωρία του φούρνου η ομάδα του κ. Μακ Κάρθι πρόσφερε ένα λουκούλλειο γεύμα σε περίπου 200 ανθρώπους μαγειρεύοντας χοιρινό και κατσίκι με… συνταγή από τη νεολιθική περίοδο. Ο κ. ΜακΚάρθι στάθηκε ιδιαίτερα και στο γεγονός ότι ο πειραματικός φούρνος στη γη που κατασκευάστηκε με βάση το αρχαιολογικό εύρημα έχει μείνει ως μόνιμη κληρονομιά στην τοπική κοινότητα, σε μια απτή απόδειξη ότι η αρχαιολογία μπορεί να προσφέρει.
Στη συνέχεια η Κούλα Χαρίτωνος από την Ομάδα Συνεργασιών με την Κοινότητα του Βρετανικού Μουσείου και η Δρ Χρύσω Χαραλάμπους από την Κυπριακή Εκπαιδευτική Αποστολή στο Ηνωμένο Βασίλειο αναφέρθηκαν σε εκπαιδευτικά προγράμματα του μεγάλου λονδρέζικου μουσείου για μαθητές και πιο συγκεκριμένα για μαθητές των ελληνικών παροικιακών σχολείων, που είχαν την ευκαιρία να μάθουν για τη γλωσσική τους κληρονομιά και να ενισχύσουν τις γνώσεις τους επί του ελληνικού πολιτισμού και ιστορίας.
Μετά ο λόγος πέρασε σε μία ακόμα αρχαιολόγο, την Λίντι Κριου, Λέκτορα του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, η οποία έθιξε το πώς η αρχαιολογία μπορεί να γίνει πιο προσβάσιμη και πιο ενδιαφέρουσα για το κοινό. Έδωσε το παράδειγμα των ανακατασκευών οικημάτων στη θέση Κισσόνεργα-Μοσφίλια, αρχαιολογικό χώρο που καλύπτει πολλές περιόδους της αρχαιότητας, καθώς και ευρήματα στην ίδια περιοχή που έχουν οδηγήσει την ίδια και την ομάδα της στο συμπέρασμα ότι οι κάτοικοι εκείνης της προϊστορικής περιόδου παρασκεύαζαν μπύρα.
Κλείνοντας το πρώτο μέρος των παρουσιάσεων ο ιδιώτης ερευνητής Τιμ Ρίαρντον αναφέρθηκε στην «παραμελημένη ‘βιομηχανική αρχαιολογία’» της Κύπρου. Στάθηκε ιδιαίτερα στη μελέτη που έχει κάνει πάνω στον σιδηρόδρομο της Κύπρου, τα ορυχεία χαλκού και το παλαιό αεροδρόμιο Λευκωσίας.
Το δεύτερο σκέλος της ημερίδας επεφύλασσε μία περιεκτική παρουσίαση διαφόρων συλλογών κυπριακών αρχαιοτήτων ανά τη Βρετανία. Μια γενική σύνοψη έκανε αρχικά ο Επιμελητής της Συλλογής Κυπριακών Αρχαιοτήτων Α.Γ. Λεβέντη στο Βρετανικό Μουσείο Δρ Τόμας Κίλι, ο οποίος αναφέρθηκε και στη διαχείριση των αρχαιοτήτων αυτής της σπουδαίας συλλογής. «Όπου και αν πάτε στο Ηνωμένο Βασίλειο θα βρείτε αρχαιολογικές συλλογές διανθισμένες με κυπριακές αρχαιότητες», σχολίασε ο διακεκριμένος αρχαιολόγος.
Ακολούθησαν παρουσιάσεις από τη διδακτορική φοιτήτρια του Πανεπιστημίου του Λιντς Άνα Ριβ για τις κυπριακές αρχαιότητες στην κομητεία του Γιόρκσαϊρ της βορειοανατολικής Αγγλίας και την Επιμελήτρια του Μουσείου Ελληνικών Αρχαιοτήτων Ure του Πανεπιστημίου του Reading Καθηγήτρια Έιμι Σμιθ, η οποία αναφέρθηκε στη δημιουργία καταλόγου με τις κυπριακές αρχαιότητες του μουσείου με την πολύτιμη βοήθεια φοιτητών.
Στη συνέχεια η Επιμελήτρια Κλασικών Αρχαιοτήτων στα Εθνικά Μουσεία του Λίβερπουλ Δρ Χρύση Παρθένη μίλησε για τις απρόσμενα πλούσιες κυπριακές συλλογές στην περιοχή της και τη Δρ Ντέιζι Νοξ από το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, που έδωσε έμφαση στο πώς αρχαία κυπριακά αγαλματίδια και φιγούρες αποτελούν ένδειξη της τοπικής ταυτότητας. Όπως επισήμανε, κάτι ανάλογο έχει γίνει και στη σύγχρονη εποχή με τη χρήση του σταυρόσχημου Ειδώλιου του Πωμού της χαλκολιθικής εποχής (3000 π.Χ.) στο κέρμα του κυπριακού ενός ευρώ.
Στη συλλογή των περίπου 7000 κυπριακών αρχαιοτήτων του Μουσείου Ashmolean της Οξφόρδης αναφέρθηκε ο Δρ Κίλι, κάνοντας την προετοιμασμένη παρουσίαση εκ μέρους της ασθενούς Δρ Άνια Ούλμπριχ, επιμελήτριας της συλλογής.
Το τρίτο μέρος της ημερίδας πραγματεύτηκε τη σχέση τουρισμού και αρχαιότητας. Ξεκίνησε με μαι ενδιαφέρουσα παρουσίαση των τουριστικών συνηθειών των αρχαίων Ρωμαίων, όπως αποτυπώνονται σε αρχαιολογικά ευρήματα στην Κύπρο, από την Ερσίν Χουσεΐν του Πανεπιστημίου του Warwick. Η Τουρκοκύπρια ακαδημαϊκός επικαλέστηκε επιγραφή σε μνημείο στην Παλαίπαφο για να δείξει ότι με τον τρόπο αυτό επιβεβαιώνεται ο τουριστικός χαρακτήρας επισκέψεων ανθρώπων κύρους της ρωμαϊκής εποχής, αλλά και η προσπάθεια μνημόνευσης των επισκέψεων αυτών ως δείγμα υπεροχής ενός «τουριστικού» προορισμού έναντι άλλων.
Ο Διευθυντής του ΚΟΤ Λονδίνου Ορέστης Ρωσίδης απαρίθμησε με χρονολογική σειρά κατασκευής ορισμένα από τα πιο εξέχοντα μνημεία πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς της Κύπρου, αρχίζοντας από τον προϊστορικό οικισμό της Χοιροκοιτίας και φτάνοντας ως τα σύγχρονα πολυτελή ξενοδοχεία και τις καθαρές παραλίες, ενώ ο Νικόλας Γιαννουλλού προέβη σε μια σύντομη παρουσίαση του τόπου καταγωγής του, της Επτακώμης.
Το τέταρτο και τελευταίο σκέλος του συνεδρίου πραγματεύτηκε τις καλλιτεχνικές ερμηνείες της κυπριακής ταυτότητας, συνδεδεμένες έως έναν βαθμό με την ιστορία του νησιού. Ο Δρ Αχιλλέας Χατζηκυριάκου, Μορφωτικός Σύμβουλος της Υπάτης Αρμοστείας ο οποίος προήδρευσε του εν λόγω σκέλους, τόνισε τη σημαντικότητα της αρχαιολογίας και αρχαίας παράδοσης της Κύπρου ως ζωντανό στοιχείο σύγχρονης πολιτισμικής παραγωγής. «Τόσο η ιστορία όσο και η μυθολογία της Κύπρου αποτελεί πηγή έμπνευσης για σύγχρονους εικαστικούς οι οποίοι μέσα από το έργο τους θέτουν μια νέα βάση πολιτισμικού διαλόγου συμβάλλοντας σημαντικά στην επαναπροσέγγιση θεμάτων σχετικά με την ταυτότητα, την κοινωνία, το παρελθόν αλλά και το μέλλον της πατρίδας μας», ανέφερε στα εισαγωγικά του σχόλια ο Δρ Χατζηκυριάκου.
Ο εικαστικός καλλιτέχνης Γιώργος Πέτρου παρουσίασε βίντεο και εικόνες μέσα από τις οποίες θέλησε να αμφισβητήσει την κυρίαρχη ιδέα περί ταυτότητας, απεικονίζοντας τη μόνιμη μάχη του καθενός με τον εαυτό του και κάνοντας μια αναγωγή στο τι σημαίνει να είναι κάποιος Κύπριος και να προσπαθεί να συνειδητοποιήσει ποια είναι η σημασία της διαίρεσης της χώρας του για την ταυτότητά του.
Ομοίως η Αναστασία Μινά παρουσίασε κυρίως ιστορικές καλλιτεχνικά αλλοιωμένες φωτογραφίες, θέλοντας με τη μερική πληροφορία να δημιουργήσει ένα διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο αναφοράς της κάθε αναπαράστασης, μεταβάλλοντας με τον τρόπο αυτό και το νόημα, δηλαδή την ταυτότητα της εικόνας.
Η ημερίδα έκλεισε με ένα βίντεο της καλλιτέχνιδος Μαίρης Πλαντ με τίτλο «Για την Αφροδίτη». Το βίντεο περιλάμβανε συνεντεύξεις με έξι γυναίκες και έξι άνδρες από το χωριό Κούκλια, την αρχαία Παλαίπαφο, τόπο λατρείας της Αφροδίτης, ώστε να διαπιστώσει τον δεσμό των ντόπιων κατοίκων με την αρχαία Κύπρια θεά.
Διοργανωτές της ημερίδας ήταν ο Καθηγητής Τζον Χαραλάμπους και η Διευθύντρια του Κυπριακού Κέντρου του London Metropolitan University Δρ Αλίσια Χρυσοστόμου σε συνεργασία με το Βρετανικό Μουσείο (τον Δρ Τόμας Κίλι) και την Ύπατη Αρμοστεία της Κυπριακής Δημοκρατίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, συγκεκριμένα τον Μορφωτικό Σύμβουλο Δρ Χατζηκυριάκου. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε με τη στήριξη του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη.
ΚΥΠΕ, Αθανάσιος Γκαβός – Βρετανία, Λονδίνο