Δώρος Θεοδώρου: Το αληθινό πρόσωπο της Διζωνικής, προσεγγίζει τουρκικούς όρους…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Από το 1975 μέχρι το 2015 πάρα πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Η εικόνα γύρω από το Κυπριακό είναι σχεδόν αγνώριστη γι αυτό και όσοι επιμένουν να βλέπουν τα πράγματα, τις δυνατότητες, τις προοπτικές με τα δεδομένα της δεκαετίας του ΄70, διαπράττουν μεγάλο πολιτικό σφάλμα και λειτουργούν αποτρεπτικά σε μια λειτουργική και δημοκρατική λύση του Κυπριακού.
Το 1975 η κατάσταση για την Κυπριακή Δημοκρατία και τους Ελληνοκύπριους ήταν τραγική. Οι συσχετισμοί δυνάμεων συντριπτικοί. Σήμερα η κατάσταση είναι διαφορετική καθώς διαφορετικά είναι τα γεωπολιτικά και γεωστρατηγικά δεδομενα.
Ο πρώην βουλευτής της ΕΔΕΚ και πρώην υπουργός, Δώρος Θεοδώρου, έχει κυκλοφορήσει πρόσφατα το βιβλίο του, «Το αληθινό πρόσωπο της Διζωνικής» ( εκδόσεις Αιγαίο). Πρόκειται για σειρά άρθρων που είχε δημοσιεύσει το 1975, στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, με κάποιες παρεμβάσεις, κυρίως ως υποσημειώσεις, που συνδέουν τις εξελίξεις τότε με τα σημερινά. Είναι ίσως τραγικό σήμερα οι αναλύσεις της δεκαετίας του 1975 να είναι επίκαιρες και να συνεχίζουμε να συζητούμε τα ίδια και τα ίδια. Ο συγγραφέας, χωρίς να έχει όλα τα δεδομένα ενώπιον του, γιατί δεν ήταν γνωστά, είχε προβλέψει την πορεία του Κυπριακού, αναδεικνύοντας τα λάθη που έγιναν ως προς τη διαχείριση του προβλήματος, αλλά πρωτίστως γιατί προειδοποιούσε, χωρίς να εισακουστεί, ποιοι ήταν οι σχεδιασμοί της Τουρκίας και των συμμάχων της στην Κύπρο. Περιγράφει ταυτόχρονα τα νέα δεδομένα με τις γεωπολιτικές αλλαγές που έχουν αλλάξει σημειώνοντας πως από τότε μέχρι σήμερα στα Ηνωμένα Έθνη αυτό που ενδιαφέρει τόσο τον Γενικό Γραμματέα όσο και το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι η λύση της εσωτερικής πτυχής. Από τότε μέχρι σήμερα επίσημη βάση των συνομιλιών είναι η διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, που με βάση την έκθεση του Γ.Γ. και το ψήφισμα 750 του 1992 στην πραγματικότητα είναι συνομοσπονδία. Καταγράφεται, δηλαδή έκτοτε στροφή προς τις τουρκικές θέσεις που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Το βιβλίο του Δώρου Θεοδώρου, πέραν των ανάλυσης παραθέτει και ιστορικά στοιχεία ενώ μεταφέρει αυτούσια τα δεδομένα της εποχής.
Στις 31 Αυγούστου 1975 οι αθηναϊκές εφημερίδες «Νέα» και «Αυγή» δημοσίευσαν αυτούσιο έγγραφο με τις υπογραφές των Ουμίτ Σουλείμάν, Ορχάν Αλτικαστή και Ζαίμ Νεσσατή με τίτλο «Προτάσεις γύρω από την εξουσία και την αρμοδιότητα της Ομόσπονδου Κυπριακής Δημοκρατίας υποβληθείσα συμφώνως προς τις αποφάσεις της πρώτης συνεδριάσεως της Βιέννης την 28η Απριλίου 1975». Είναι σημαντικό να γίνει αναφορά στο περιεχόμενο του εγγράφου, καθώς είναι ως να διαβάζει κανείς σημερινές προτάσεις των Τούρκων. Το τρσαγικό ότι βαθμηδόν αγγίζει τις θέσεις αυτές και η ε/κ πλευρά.
Στο έγγραφο αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής:
1. Ότι η ομοσπονδιακή Κυβέρνηση θα βασίζεται επί της αρχής της ισότητος εις την ομοσπονδία ( δηλ. συνεταιρισμός 50-50) και την αρχή της συγκυριαρχίας.
2. Ότι τοιαύται μόνον εξουσίαι και αρμοδιότητες θα δοθούν στην ομόσπονδον Κυβέρνηση αίτινες θα είναι απολύτως αναγκαίαι για τη λειτουργία κοινών υπηρεσιών.
3. Ότι έκαστον των ομοσπόνδων κρατών θα δύναται να συνάπτη οιονδήποτε συμφωνίαν μετά της αντιστοίχου κεντρικής χώρας Τουρκίας ή Ελλάδος.
4. Ότι η αμυντική δύναμις δύναται να αποτελείται υπό χωριστών και ίσων τουρκικών και ελληνικών μονάδων, της τουρκικής ούσης εγκατεστημένης εντός των ζωνών του τουρκοκυπριακού κράτους.
5. Ότι λόγω της υπάρξεως της συνθήκης εγγυήσεως και της συνθήκης συμμαχίας αίτινες ουσιαστικώς θα εξασφαλίζουν την ανεξαρτησία, την κυριαρχία την εδαφική ακεραιότητα της ομοσπόνδου Κυπριακής Δημοκρατίας δεν θα ήτο απαραίτητον διά την ομόσπονδον κυβέρνηση να δημιουργήσει μεγάλη δύναμη διά σκοπούς εξωτερικής άμυνας.
Όπως σημειώνει ο συγγραφέας, για την κεντρική κυβέρνηση επιφυλάσσεται ρόλος μάλλον τεχνικής υπηρεσίας για θέματα που εξ ανάγκης είναι κοινά: ο ηλεκτρισμός, η υδατοπρομήθεια, οι τηλεπικοινωνίες και παρόμοια.
….Κατά συνέπεια, σημειώνει, η τουρκική αντίληψη περί διζωνικής σημαίνει: πλήρη εθνολογικό διαχωρισμό, γεωγραφική διχοτόμηση με τουρκική ζώνη γύρω στο 33%, ομοσπονδία δυο κρατών με πλήρεις εξουσίες και κεντρική κυβέρνηση σκιώδη και συνέχιση της ισχύος των συνθηκών εγγυήσεως και συμμαχίας.
Στο άρθρο του με τίτλο η διζωνική και το ψήφισμα 3212 του ΟΗΕ, ο Δώρος Θεοδώρου, θέτει το εξής ερώτημα: «Πώς συμβιβάζεται με το τρίτο σημείο του ψηφίσματος για επιστροφή όλων των προσφύγων στα σπίτια τους η διζωνική και τι έχουν κάνει μέχρι σήμερα οι Τούρκοι που να προωθείται έστω και λίγο η διάταξη αυτή; Όσο καλόπιστα κι αν δει κανείς το ζήτημα είναι αδύνατο να δώσει καταφατική απάντηση στο πρώτο ερώτημα. Γιατί η αρχή του πλήρους φυλετικού διαχωρισμού αποκλείει την επιστροφή των προσφύγων αφ΄ αυτής. Από την στιγμή που ομάδες πληθυσμών μετακινούνται βίαια για να εγκατασταθούν μόνιμα σε νέες περιοχές, ένα σωρό άλλα προβλήματα παρουσιάζονται. Προβλήματα στέγης, γης εργασίας, κεφαλαίου, κοντολογίς επιβίωσης…Με την αρπαγή των ελληνικών περιουσιών τα πάντα τακτοποιούνται». Γι αυτό, όπως εξηγεί ο Δώρος Θεοδώρου, η τουρκική πλευρά δεν δέχεται επιστροφή τω προσφύγων στις περιοχές που ελέγχουν. Συμπληρώθηκε, υποδεικνύει, ο φυλετικός διαχωρισμός σε γεωγραφική βάση με τη μετακίνηση και των τελευταίων Τουρκοκυπρίων που διαβιούσαν στο νότο.
Σε ότι αφορά το δεύτερο σημείο του ψηφίσματος για την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων, από την πλευρά του συγγραφέως σημειώνεται πως ο τουρκικός στρατός αποτελεί τη δύναμη επιβολής και συντήρησης των σχεδιασμών της Άγκυρας.
Από τη στιγμή που η τουρκική κυβέρνηση αποδεχτεί, αναφέρει, να αποσύρει τις στρατιωτικές της δυνάμεις και επιτρέψει επάνοδο των προσφύγων, από εκείνη τη στιγμή θα δολοφονήσει τη διζωνική και τη διχοτόμηση και φυσικά θα εγκαταλείψει οριστικά και αμετάκλητα τα μελλοντικά σχέδια της για την τουρκοποίηση ολόκληρης της Κύπρου.
Σύμφωνα με τον Δώρο Θεοδώρου, πώς παρά την καταφανή αντίθεση της διζωνικής με το ψήφισμα 3212, ωστόσο, διάχυτη είναι η εντύπωση πως «η διζωνική μας έχει βραχυκυκλώσει». Σημειώνοντας πως η μεθόδευση αυτή έχει προϊστορία παραπέμποντας στο 1955, τονίζει πως δεν θα είναι η τελική η μόνιμη λύση. Η Κύπρος θα εισέλθει σε περίοδο αστάθειας.
Επιβεβαίωση και από Ηνωμένα Έθνη
Η επιβεβαίωση των αναλύσεων του συγγραφέα περιέχει και στο έγγραφο, το οποίο ετοίμασε για λογαριασμό του Αλεξάντερ Ντάουνερ, ο συνεργάτης του Στήβεν Μπερκ, ο οποίος επιχείρησε μέσα από «ιστορική αναδρομή» να αναδείξει το ζήτημα τούτο και να δώσει απαντήσεις και στη δημόσια συζήτηση που διεξάγεται κατά καιρούς. Τα Ηνωμένα Έθνη καταλήγουν το συμπέρασμα ότι «οι δύο πλευρές, ποτέ δεν έχουν συμφωνήσει επί του θέματος της διζωνικότητας, άσχετα με τους όρους των κ.κ. Κουεγιάρ και Γκάλι και την υιοθέτηση των όρων αυτών στα προσχέδια από τις Ιδέες Γκάλι μέχρι το σχέδιο Ανάν». Μέσα από το έγγραφο καθίσταται σαφές ότι πρώτο, η ελληνοκυπριακή πλευρά έχει αποδεκτή ένα όρο, «χωρίς περιεχόμενο». Δεύτερο, οι υποχωρήσεις βαθμηδόν οδήγησαν σε μια ομιχλώδη μεν αλλά με κάποιες προδιαγραφές μορφή διζωνικότητας ( πλειοψηφία πληθυσμού και ιδιοκτησίας). Τρίτο, είναι σαφές από εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα αλλά και από ψηφίσματα, εκεί που παρουσιάζεται ο ορισμός της διζωνικότητας παραπέμπει σε περιορισμούς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι δυο σχολές σκέψεις στο Κυπριακό και οι διαχρονικές κόντρες – Οι αποκαλύψεις στην Αργώ και οι τάσεις στο ΑΚΕΛ
Το γεγονός ότι υπάρχουν δυο σχολές σκέψεις στο Κυπριακό, ίσως και περισσότερες σήμερα, δεν είναι καινούργιο. Ούτε οι αντιπαραθέσεις για το Κυπριακό, τη διζωνική είναι καινούργια στοιχεία. Άρχισαν τότε και συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Έχει ενδιαφέρον, πάντως, να αναφερθεί κάποιος στον τρόπου που διαχωρίζονται τότε τα «στρατόπεδα». Ο συγγραφέας προβαίνει σε μια χαρτογράφηση των τότε κομμάτων, με σημείο αναφορά το κόμμα του, την ΕΔΕΚ αλλά δεν παραλείπει να αναφερθεί στο διεθνή παράγοντα και θέτει το Κυπριακό σε μια βάση, που συνδέεται με την κατοχή αλλά και την αποτροπή τουρκικών και ιμπεριαλιστικών σχεδιασμών.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι τότε αναφορές του συγγραφέα για διαφορετικές προσεγγίσεις εντός του ΑΚΕΛ. Κυρίως ως προς τη διαχείριση του Κυπριακού. Αναφέρεται σε διαφορετική προσέγγιση.
«Η θέση του ΑΚΕΛ έχει καταστεί στο πρόσφατο παρελθόν, αντικείμενο διιστάμενων απόψεων. Ιδιαίτερα μετά τον τρίτο γύρω των συνομιλιών στη Βιέννη ( Αύγουστος 1975) και τη συμφωνία Κληρίδη-Ντενκτάς για τη μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων του Νότου προς τα κατεχόμενα εδάφη στο Βορρά. Αφορμή ήταν η κάλυψη που παρέσχε το ΑΚΕΛ στον Κληρίδη μέσα και έξω από το εθνικό συμβούλιο και η σπουδή μερικών ηγετικών στελεχών του να χαρακτηρίζουν των συνομιλιών ως ελπιδοφόρα. Στις 6 Αυγούστου ο Ανδρέας Ζιαρτίδης, Γενικός Γραμματέας της ΠΕΟ σε δήλωσή του χαρακτήρισε τα αποτελέσματα του τρίτου γύρω θετικά και σαν πρώτη αναλαμπή που θα πρέπει να προστατεύσουμε. Στις 12 Αυγούστου ο Ανδρέας Φάντης, Β. ΓΓ του ΑΚΕΛ επίσης σε δήλωση του χαρακτήρισε τα αποτελέσματα του τρίτου γύρου και ιδιαίτερα τη δέσμευση Ντενκτάς να υποβάλει ολοκληρωμένες προτάσεις, ως «στροφή» από την αποτελμάτωση προς μια θετική εξέλιξη που διανοίγει ελπιδοφόρες προοπτικές για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Σαφώς διαφοροποιημένη, σύμφωνα με τον συγγραφέα, με τα πιο πάνω ήταν η δήλωση του Εζεκία Παπαϊωάννου, ΓΓ του ΑΚΕΛ, στις 19 Αυγούστου. Αν, λέγει, οι ολοκληρωμένες προτάσεις Ντενκτάς παρέχουν έδαφος για λύση οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν, αλλιώς θα πρέπει να προσφύγουμε τα Η.Ε. Ο συγγραφέας παραπέμπει και σε δηλώσεις Παπαϊωάννου σε πολυφερειακή ομοσπονδία( 9 Φεβρουαρίου 1975). Θεωρεί ο συγγραφέας πως ως αποτέλεσμα των διαφορετικών προσεγγίσεων ήταν και η διάσπαση του ΑΚΕΛ το 1989. Είναι σαφές πως στη βάση της τότε λογικής για «δημοκρατικές πατριωτικές δυνάμεις» και των συνεργασιών, ο συγγραφέας επενδύει στο ΑΚΕΛ ως δύναμη αποτροπής των σχεδιασμών.
Σε αυτό το σημείο είναι πρόδηλο ότι ο Δώρος Θεοδώρου δεν εκτίμησε σωστά την κυρίαρχη τάση εντός του κόμματος αυτού που διαμορφώνει και διατηρεί τη γραμμή στο Κυπριακό και το παραδέχεται με υποσημείωση.
Αναφορές γίνονται και για τη στάση της δεξιάς, που δεν ήταν ενιαία και ειδικά στον Γλαύκο Κληρίδη, ο οποίος με την ομιλία του στην Γκαλερί Αργώ 9 Νοεμβρίου 1974 επισημοποιούσε την αποδοχή της διζωνικής, προκαλώντας αντιδράσεις σε Ελλάδα και Κύπρο. Τρεις ημέρες μετά, ο Ραούφ Ντενκτάς είχε χαρακτηρίσει τις δηλώσεις ως λογικές και ρεαλιστικές ενώ για τον Ετζεβίτ ήταν ενδιαφέρουσες.