Σκέψεις και προτάσεις για το μητρώο των ιστοτόπων




Του Βασίλη Βασιλόπουλου*

Η Πολιτεία αποφάσισε να πυροδοτήσει το ενδιαφέρον για την αυτορρύθμιση των ενημερωτικών ιστοσελίδων, προαναγγέλλοντας πολιτικές για τη θέσπιση ενός κανονιστικού πλαισίου. Χωρίς να προχωρήσει σε λεπτομέρειες που μπορεί να υπονόμευαν, πρόωρα λόγω καχυποψίας, τη θεμιτή διαδικασία, προχώρησε στο μητρώο για την καταγραφή τους ώστε να διεκδικούν με κριτήρια την κρατική διαφήμιση.

Από την πλευρά της, η Ένωση Εκδοτών Διαδικτύου σχολίασε θετικά την πρωτοβουλία του αρμόδιου υπουργείου, παρατηρώντας ότι χρειάζεται να γίνουν ακόμη πολλά βήματα.

Οι δυο πλευρές, που μέχρι πρότινος δεν είχαν ούτε τυπική ούτε ουσιαστική διαβούλευση για το μέλλον των ελληνικών ΜΜΕ, αφήνουν για την ώρα (ίσως και για ανιχνευτικούς λόγους) λευκή τη σελίδα των προτάσεών τους για μια ολοκληρωμένη προσέγγιση ρύθμισης και αυτορρύθμισης του τοπίου, μολονότι γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει ούτε χρόνος για χάσιμο, ούτε μεγάλες διαφορές.

Δείχνουν ωστόσο πρόθεση να βάλουν υψηλότερα τον πήχη σε ό,τι αφορά τα ζητήματα της ποιοτικής ενημέρωσης των πολιτών, οι οποίοι πολλαπλασιάζουν (με γεωμετρική πρόοδο) τον χρόνο διασύνδεσής τους με το web.

Το μείζον, για την ώρα κερδήθηκε. Να συζητήσουν η Πολιτεία, οι εκδότες των web based media, οι δημοσιογραφικές ενώσεις και οι τεχνικοί. Μέσα από τη διαδικασία της διαβούλευσης του νομοσχεδίου, παράγεται η κουλτούρα για τη δημιουργία μιας μόνιμης διαδικασίας διαλόγου.

Ενός διαλόγου που προφανώς όλοι εύχονται να ασχοληθεί με τα ζητήματα ουσίας, και να παρακάμπτει τις παράλληλες διαδρομές μιας ξεφτισμένης διαπλεκόμενης σχέσης μεταξύ παλαιοπολιτικής και παραδοσιακής διανομής των ΜΜΕ.

Μπροστά τους, έχουν μια σειρά από αυτονόητα και καλές πρακτικές που μπορεί να μη λύνουν το πρόβλημα των σκοπιμοτήτων, αλλά θα επιτύχουν περισσότερη διαφάνεια, λογοδοσία και δημόσια αξία.

Καταρχήν το κράτος πρέπει να αποδεχθεί ότι το δημόσιο δεν είναι κρατικό και τούμπαλιν. Ότι τα ΜΜΕ δεν είναι χώρος επιβολής πολιτικών ρύθμισης, αλλά εγγυητής συλλογικών αυτορρυθμίσεων προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος και συγκεκριμένα των πολιτών. Ότι οι επιχειρήσεις αυτές λειτουργούν ανταγωνιστικά και με σκοπό το κέρδος, και για τον λόγο αυτό θα πρέπει οι όποιες κρατικές ρυθμίσεις να επιτυγχάνουν τόσο την κινητροδότηση για ανάπτυξη όσο και την εγγύηση ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των Μέσων δεν είναι αθέμιτος.

Υπό αυτές τις παραδοχές, η Πολιτεία μπορεί να θεσπίσει διατάξεις για ένα ενιαίο φορολογικό καθεστώς στα παραδοσιακά και τα ψηφιακά Μέσα, την ασφάλιση και την εργασία, τους κανόνες διανομής και διαφήμισης και την απόδοση ευθύνης στον εκδότη. Τη διασφάλιση των οικείων Ταμείων, να κλείσει τη μαύρη τρύπα των εργασιακών σχέσεων, να απαιτήσει την υπογραφή του δημιουργού και την αναφορά πηγής, να ορίσει το πλαίσιο αξιολόγησης.

Οι εκδότες θα πρέπει να δημοσιεύουν μια δήλωση αποστολής, τον εκδοτικό τους κώδικα, τον κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας που ακολουθούν, τον κώδικα διαφήμισης, τους κανόνες προμηθειών και εξωτερικών συνεργασιών, την ταυτότητα ολόκληρου του Μέσου και το σύνολο των απασχολουμένων σε αυτά τα Μέσα.

Η συμφωνία των δύο πλευρών επί αυτών των ζητημάτων μπορεί να αλλάξει το παράδειγμα.

Προς επίρρωση, εάν συμφωνήσουν έστω στα παρακάτω, θα αλλάξει συνολικά το περιβάλλον των Μέσων:

Η Πολιτεία:

– Ζητεί αναλυτική δημοσιοποίηση των στοιχείων ιδιοκτησίας.

– Ζητεί αναλυτική δημοσιοποίηση του προσωπικού.

– Ζητεί υποχρεωτική ασφάλιση του προσωπικού στα οικεία Ταμεία.

– Ζητεί την υπογραφή του συντάκτη και όλων όσοι συνετέλεσαν για τη δημιουργία περιεχομένου.

– Εξασφαλίζει ενιαίο φορολογικό καθεστώς για παραδοσιακούς εκδότες και pure players.

– Απαιτεί τη δημοσιοποίηση των κανόνων δεοντολογίας που ακολουθεί το Μέσο.

– Αξιώνει διαφάνεια για την οικονομική αυτοτέλεια και τυχόν εξαρτήσεις.

– Υποχρεώνει τα Μέσα να δηλώσουν ότι δεν κάνουν διακρίσεις.

– Ζητεί περιοδική δήλωση του Μέσου για το ποσοστό και την κατηγορία πρωτογενούς περιεχομένου ή αναδιανεμόμενου από τρίτες – εξωτερικές πηγές, όπως το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων (το οποίο θα πρέπει να λογίζεται στα πλεονεκτήματα ενός Μέσου).

– Ζητεί απαραιτήτως διακριτή σήμανση του εμπορικού περιεχομένου (branded content) και την ταυτότητα παραγωγής της.

– Ζητεί δήλωση από το Μέσο ότι δεν είναι συναθροιστής (aggregator) δημοσιεύσεων άλλων ή τρίτων ιστοτόπων.

– Εμπλουτίζει και εγκρίνει πλαίσιο αυτορρύθμισης, κοινή αυτοδεσμευτική δήλωση του μοντέλου αξιολόγησης των νέων ιστοτόπων (news sites) από τους ίδιους τους εκδότες. Αυτό περιλαμβάνει και ενιαίο σύστημα analytics.

– Να προτείνει κοινά αποδεκτό μηχανισμό ελέγχου και λογοδοσίας καθώς το ΕΣΡ δεν έχει επιβεβαιώσει το ρόλο του.

– Να ορίσει επακριβώς τις ευνοϊκές διαδικασίες επιδοτήσεων καινοτομίας, παροχής κινήτρων, ένταξης σε προγράμματα χρηματοδότησης, δράσεων ΕΚΕ, χορηγιών και συμπαραγωγών με πανεπιστήμια και φορείς του Δημοσίου προς όφελος της επιμόρφωσης της νέας γενιάς, του πολιτισμού και της ψηφιακής οικονομίας.

Τα web based media θα πρέπει από την πλευρά τους, να απαντούν δημοσίως:

– Υπάρχει ένα υπόδειγμα στο οποίο αποτυπώνονται οι ποιοτι­κοί δείκτες- στόχοι της δημοσιογραφίας;

– Υπάρχει καταστατικό που να οριοθετεί σαφώς τις αρμοδιότη­τες της σύνταξης και της διοίκησης του οργανισμού;

– Υπάρχει οδηγία που να αναφέρεται σε ηθικούς κανόνες της δημοσιογραφίας;

– Ο κώδικας δημοσιογραφίας θεωρείται σημαντικός από τη δι­οίκηση;

– Οι αρχισυντάκτες απαιτούν από τους συντάκτες να γνωρί­ζουν τους ποιοτικούς δείκτες- στόχους;

– Είναι ξεκάθαρη και δημοσιοποιημένη η ιδιοκτησιακή σύνθε­ση του οργανισμού;

– Είναι σαφής και δημοσιοποιημένος ο διαχωρισμός μεταξύ σύνταξης και διοίκησης;

– Υπάρχει τμηματική διάρθρωση ανά ειδικότητα;

– Υπάρχει αρμόδια θέση (ή τμήμα), η οποία σαφώς επεξεργά­ζεται τη διαδικασία Διασφάλισης Ποιότητας;

– Υπάρχει περιγραφή της διαδικασίας Διασφάλισης Ποιότητας;

– Υπάρχει σχέδιο εκπαίδευσης προσωπικού;

– Οι συντάκτες διεκδικούν συμμετοχή σε προγράμματα μετεκπαίδευσης;

– Τον τελευταίο χρόνο, οι συντάκτες και τα στελέχη έχουν διεκπεραιώσει τουλάχιστον ένα πρόγραμμα μετεκπαίδευσης;

– Υπάρχει ακριβής περιγραφή των κριτηρίων που απαιτούνται για την ανάληψη κάθε θέσης;

– Υπάρχει καθημερινή ή εβδομαδιαία σύσκεψη των συντακτών;

– Υπάρχει ένα σύστημα λειτουργίας που υποστηρίζει τη Δια­σφάλιση Ποιότητας;

– Υπάρχει πρόσβαση στα άρθρα, πριν τη δημοσίευσή τους;

– Υπάρχει καθημερινά ή μετά από κάθε εκπομπή, κριτική συζή­τηση; Είναι κεκτημένο αυτό μεταξύ των συντακτών;

– Είναι καθαρό πού και πώς δημοσιεύονται οι διορθώσεις λα­θών;

– Υπάρχει σχέδιο κατηγοριοποίησης του κοινού με βάση διά­φορα κριτήρια (ηλικιακά, μορφωτικό επίπεδο κ.ά.);

– Οι συντάκτες έχουν τη δυνατότητα να ανατρέχουν σε έρευνες κοινού;

– Υπάρχει συγκεκριμένη θέση όπου δημοσιεύονται τα παράπο­να, οι ενστάσεις αναγνωστών, τηλεθεατών, ακροατών;

– Υπάρχει θεσμοθετημένο όργανο για την προστασία του κοι­νού;

– Υπάρχει δυνατότητα άμεσης κριτικής ενός άρθρου ή είδησης στην Ιστοσελίδα;

Αυτά και άλλα πολλά θα μπορούσε να επισημάνει κανείς ως απαραίτητα στοιχεία στο τραπέζι του διαλόγου. Τα περισσότερα είναι σαφές ότι μπορούν να τα ζητούν οι δημοσιογραφικές ενώσεις. Εντούτοις, με την εξάλειψη της εμπιστοσύνης και την ανυποληψία των παραδοσιακών ΜΜΕ, ακόμη και ο χώρος των διαφημιζομένων και των διαφημιστών απαιτούν ένα πιο καθαρό επιχειρηματικό περιβάλλον που θα ανοίγει τον οικονομικό κύκλο με αντικειμενικά εργαλεία, αξιοπιστία και κυρίως, χωρίς διαπλοκή.

Πέραν όλων των άλλων, δεν θα μπορούσε σε αυτή τη συζήτηση να υπάρξει οποιαδήποτε αναφορά στα προσωπικά ιστολόγια. Αντιθέτως, θα πρέπει να ενταχθεί στον διάλογο κάθε θεματική ενημερωτική ιστοσελίδα η οποία δημοσιεύει πρωτογενείς ειδήσεις, στην προσπάθεια δημιουργίας ενός ξεχωριστού μητρώου που θα αξιώνει και αυτό κρατική διαφήμιση και κίνητρα ανάπτυξης.

Υπέρτατη ανάγκη είναι η επιβεβαίωση της καινοτομίας. Κάθε ελληνικό startup, όπως δείχνει η πράξη, ενσωματώνει περιεχόμενο. Υπό αυτή την έννοια, οι προβλέψεις του νόμου θα πρέπει να αφορούν οπωσδήποτε μια λογική υποστήριξης αυτής της μορφής επιχειρηματικότητας.

* Ο Βασίλης Βασιλόπουλος είναι διδάσκων QAS on News Media – Εuropean Communication Institute – ΕCI και Editorial Coordinator / ERT Multimedia

ΑΠΕ, ΑΘΗΝΑ

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: