Έκρηξη στα θεμέλια του κράτους: Μαρί, 11 Ιουλίου 2011: Η ανεπάρκεια και η διαπλοκή σκότωσαν 13 ανθρώπους
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Εξοργισμένη και προκλητικά σαφής η Τουρκία για τη σύνδεση της ευρωπαϊκής της πορείας με το Κυπριακό: «Έχετε έλλειψη οράματος, δεν θα το δεχθούμε ποτέ», γαυγίζει η Άγκυρα
Η Κύπρος παραμένει συνεπής στις διαχρονικές της θέσεις για το Κόσοβο: Προσηλωμένη στον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας, λέει ο εκπρόσωπος Τύπου του ΥΠΕΞ
ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ
Τέσσερα χρόνια μετά τη φονική έκρηξη στο Μαρί, τα λιμνάζοντα νερά παραμένουν σε μεγάλο βαθμό στο πολιτικό σύστημα της Κύπρου καθώς και στο κρατικό μηχανισμό. Με τη φονική έκρηξη στο Μαρί, την 11η Ιουλίου 2011, υπήρξε μια συζήτηση ανάδειξης των στρεβλώσεων επιβεβαιώνοντας το προφανές. Ότι, δηλαδή, υπήρχε μια βαθιά δομική και θεσμική κρίση.
Παράλληλα ήταν και είναι προφανές πως υπάρχει από πλευράς των πολιτών, μια βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, τα κόμματα και στους πολιτικούς. Η απαξίωση, που επιβεβαιώνεται και από τα μεγάλα ποσοστά αποχής που καταγράφονται στις εκλογές. Τον Ιούλιο του 2011 με τη φονική έκρηξη ουσιαστικά το κράτος και το πολιτικό σύστημα παραδόθηκαν στις αδυναμίες και στα τραγικά τους λάθη. Αυτή τη φορά, η ανεπάρκεια και οι στρεβλώσεις σκότωσαν δεκατρείς ανθρώπους. Με τη φονική έκρηξη στο Μαρί επιβεβαιώθηκε το προφανές.
-Η γύμνια του κράτους
-Η ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος
– Η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να διαχειρισθεί σοβαρά αλλά και στοιχειώδη ζητήματα
– Η διαχρονικά παθητική αντιμετώπιση αυτών των φαινόμενων από τους πολίτες, δημιούργησε ανοχή και ενεθάρρυνε τις στρεβλώσεις στο σύστημα.
Γι αυτούς τους λόγους και για μια σειρά άλλους, υπήρξε και η μεγάλη έκρηξη των πολιτών, που προκλήθηκε όταν ξεχείλισε το ποτήρι, με τη φονική έκρηξη στο Μαρί. Η μεγάλη αντίδρασή των πολιτών στο πολιτικό σύστημα, αλλά και έναντι του πολιτικού προσωπικού, ήταν επειδή έντονο ήταν το συναίσθημα πως «φτάνει πια», χάθηκαν ζωές από τον ερασιτεχνισμό, την ανεπάρκεια, τη διαπλοκή. Και επειδή ο Κύπριος δύσκολα εγκαταλείπει τη σιγουριά του καναπέ αλλά και το φλερτ με την εξουσία, καθώς κυρίαρχη είναι η ιδεολογία του ρουσφετιού και του βολέματος, θεωρήθηκε έκπληξη το γεγονός ότι υπήρξαν για μέρες κινητοποιήσεις. Τότε, οι αναφορές «όλοι είναι ίδιοι», που είναι μια απόλυτη τοποθέτηση, είχαν συγκεκριμενοποιηθεί. Είχαν και έχουν πλέον ονοματεπώνυμο όσοι δέχονταν τα πυρά, τις αντιδράσεις. Θεωρήθηκε- και ήταν- η αντίστροφη μέτρηση για την τότε κυβέρνηση, που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση βρισκόταν με το ένα πόδι στην έξοδο.
Για πρώτη φορά υπήρξε τόσο μεγάλη κινητοποίηση ανθρώπων, γιατί δεν είχε να κάνει με διθυραμβικές ρητορικές εκρήξεις. Αλλά για μια πραγματική έκρηξη στα θεμέλια του κράτους και της χώρας. Σκοτώθηκαν άνθρωποι, ως αποτέλεσμα του ερασιτεχνισμού και της επιπολαιότητας που χαρακτήριζαν τη διαχείριση.
Ποιο ήταν, όμως, το αποτέλεσμα; Οι κινητοποιήσεις σε κάποια φάση τελείωσαν. Το γεγονός ότι υπήρξε μια συζήτηση, όπως και η πίεση που προκαλούσαν οι κινητοποιήσεις, διαμόρφωσαν ένα σκηνικό, έστω και προσωρινά. Το πολιτικό προσωπικό, το σύστημα εν γένει έλαβε τα μηνύματα; Εκ του αποτελέσματος φαίνεται πως όχι. Και δεν αφορά τούτο καταδίκη μέσα από εκλογές προσώπων και φορέων πολιτικής( που δεν έγινε). Αφορά πρωτίστως στην αλλαγή νοοτροπιών. Και οι νοοτροπίες παραμένουν οι ίδιες, καθώς συντηρείται η ίδια ελίτ της μετριότητας και της διαπλοκής.
Το γεγονός ότι η πολιτική διαχείριση δεν γίνεται με βάση το συλλογικό συμφέρον, αλλά το ατομικό ή μιας μικρής ελίτ, δημιουργεί χάσμα με την κοινωνία. Στις σύγχρονες δημοκρατίες, οι πολίτες εκφράζονται μέσα από τις εκλογές. Είναι μια έμμεση συμμετοχή, καθώς οι πολίτες τοποθετούνται και εμπλέκονται κάθε τέσσερα ή πέντε χρόνια και επιλέγουν δια της ψήφου τους, γενικές πολιτικές τοποθετήσεις και ασφαλώς και πρόσωπα.
Η απαξίωση της πολιτικής και των πολιτικών ενισχύεται όσο μεγαλώνουν τα προβλήματα και αναδεικνύεται η ανικανότητα τους να δώσουν διεξόδους, να προσφέρουν λύσεις. Το φαινόμενο αυτό δεν είναι ασφαλώς κυπριακό, αλλά διεθνές, πλην όμως τούτο δεν μειώνει το πρόβλημα και προσφέρει άλλοθι για παθητική αντιμετώπισή του. Στην Κύπρο, όταν κάποιος καταγγέλλεται έχει ως «άμυνα» και απάντηση, ότι το «έκαναν και άλλοι». Η λογική του «όλοι φάγαμε» και του «πάντα γινόταν και γίνεται», ισχύει και επαναλαμβάνεται. Η συνεχιζόμενη κρίση στους θεσμούς επιβεβαιώνει πως δεν άλλαξε κάτι ενώ συντηρούνται νοοτροπίες που διατηρούν ένα ανεπαρκές πολιτικό σύστημα ( π.χ. τα πορίσματα ερευνών τυγχάνουν θετικής υποδοχής μόνο όταν αρέσουν!).
Αυτές οι λογικές συντηρούν το ίδιο σκηνικό και το σύστημα στον πάτο. Η φονική έκρηξη στο Μαρί ήταν ένα έγκλημα με γνωστούς τους δράστες, οι οποίοι εξακολουθούν ελεύθεροι να συντηρούν ένα σάπιο καθεστώς. Η κοινωνία ήταν και παραμένει ανεκτική.
Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή!
Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ του σημερινού στάτους κβο στο κυπριακό πολιτικό σύστημα είναι που διώχνει νέους ανθρώπους που θέλουν να εμπλακούν ή όσοι εμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό, απορροφούνται από το σύστημα. Είναι σαφές πως τα κόμματα χρειάζονται εκδημοκρατισμό και συνεχή ανανέωση. Και αυτό το εγχείρημα δεν αφορά μόνο τα μέλη και τα στελέχη, τις ηγεσίες των κομμάτων αλλά την κοινωνία ευρύτερα. Παράλληλα, πρέπει να υπάρχει διαφάνεια στα οικονομικά των κομμάτων( επίκειται ψήφιση νόμου περί κομμάτων). Ταυτόχρονα, το Πόθεν Έσχες των πολιτικών και κρατικών αξιωματούχων δεν πρέπει να συνιστά μια απλή συμπλήρωση στοιχείων, αλλά πλήρη δημοσιοποίηση των περιουσιακών τους στοιχείων και ο συνεχής έλεγχος αυτών.
Περαιτέρω είναι σαφές πως μέσω του Γραφείου του Γενικού Ελεγκτή γίνεται μια συστηματική και συνεχής δουλειά ελέγχου. Έλεγχος γίνεται, δημοσιοποιούνται σκάνδαλα και είναι αυτό θετικό. Αυτό που προέχει, όμως, είναι να περιοριστούν τα φαινόμενα διαπλοκής στο δημόσιο και ημιδημόσιο τομέα. Την ίδια ώρα, βασικό ρόλο διαδραματίζουν και τα ΜΜΕ, που είναι μέρος του ευρύτερου πολιτικού γίγνεσθαι. Είναι μέρος της κρίσης, αλλά και πολλές φορές ο φορέας που συντηρεί, διαιωνίζει τις κρίσεις. Εξυπηρετεί τα ΜΜΕ η απαξίωση του πολιτικού συστήματος; Ασφαλώς. Γιατί έτσι κερδίζει τη μάχη επικράτησης στο παιχνίδι άσκησης επιρροής στην κοινή γνώμη στην κοινωνία. Είναι τα ΜΜΕ και διαπλεκόμενα; Υπάρχουν, ασφαλώς, τέτοιες περιπτώσεις και είναι ένα ζήτημα που πρέπει να απασχολήσει.
Βίαιο τραύμα στην εικόνα της Κυπριακής Δημοκρατίας – Η καταστροφή απέτρεψε την όποια προσπάθεια συγκάλυψης
Η τραγωδία στο Μαρί, αποτέλεσε εκ των πραγμάτων για αρκετό χρονικό διάστημα βασικό θέμα στην ημερήσια διάταξη των ΜΜΕ, βασικό ζήτημα στη δημόσια σφαίρα. Η έκρηξη και η τραγωδία στο Μαρί δεν αποτελεί ασφαλώς μία παρεκτροπή του μηχανισμού κατασκευής των ειδήσεων. Συνιστά ένα γεγονός που από την φύση του είναι είδηση. Κι αυτό γιατί είναι σαφές πως πληρεί όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που μετατρέπουν ένα γεγονός σε είδηση.
Με βάση τις θεωρίες ανάδειξης και προβολής ενός σημαντικού, στην προκειμένη περίπτωση τραγικού, γεγονότος, αυτό προβλήθηκε με τον τρόπο με τον οποίο έγινε αντιληπτό από τον κόσμο, από την κοινωνία. Δηλαδή, ως ένα συμβολικό γεγονός – critical event (γεγονός με βάση το οποίο επαναοριοθετούνται οι πρακτικές ή/και οι αντιλήψεις), που σηματοδοτεί την συνειδητοποίηση της ανεπάρκειας του κρατικού μηχανισμού και ιδιαίτερα της ανεπάρκειας του πολιτικού προσωπικού που το διαχειρίζεται. Ίσως είναι και για αυτό το λόγο που μετά από πολλά χρόνια πολίτες βγήκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν. Αυτή η διαμαρτυρία δεν είχε μια ενιαία έκφραση, αν και στρεφόταν καθολικά κατά της τότε κυβέρνησης.
Είναι σαφές και κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει πως το Μαρί αποτέλεσε ένα βίαιο και βαθύ τραύμα στην εικόνα της διακυβέρνησης. Αλλά οι κυβερνήσεις έρχονται και παρέρχονται και παίρνουν και την εικόνα τους μαζί τους. Η τραγωδία αυτή, παράλληλα και ταυτόχρονα, αποτέλεσε ένα βίαιο τραύμα στην εικόνα του κρατικού μηχανισμού της Κύπρου. Παρόλο που στα μάτια των πολιτών ήταν πελατειακού χαρακτήρα μηχανισμός, ένα παιχνίδι στα κομματικά γραφεία για ρουσφέτι και ευνοιοκρατία, ωστόσο, η τραγωδία στο Μαρί «τελείωσε» την όποια εκτίμηση υπήρχε ότι «το σύστημα λειτουργεί».
Η τραγωδία της 11ης Ιουλίου 2011 έπληξε και την αυτό-εικόνα του Κυπριακού Ελληνισμού. Είναι σαφές πως οι εικόνες της διακυβέρνησης και του πολιτικού προσωπικού δεν είναι μόνιμες καθώς τόσο οι κυβερνήσεις όσο και οι πολιτικοί είναι «περαστικοί» σε μεγάλο βαθμό. Τα υπόλοιπα στοιχεία, έχουν διάρκεια είναι περισσότερο μόνιμα αφορούν την ισχύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και επιβάλλεται να γίνουν διορθωτικές κινήσεις. Η βελτίωση τους δεν είναι εύκολο εγχείρημα καθώς η φήμη ενός κράτους εύκολα καθίσται αρνητικό λόγω διαφόρων γεγονότων, δύσκολα όμως αποκαθίσταται. Το ερώτημα που τίθεται και απασχόλησε τότε, μετά το Μαρί, την κυπριακή πολιτική ελίτ αλλά και την κοινωνία εν γένει ήταν το εξής: Φταίνε τα ΜΜΕ για την παρουσίαση του γεγονότος ή φταίει η πολιτική εξουσία για την ίδια την ουσία του γεγονότος; Προφανώς ισχύει το δεύτερο και όχι το πρώτο. Το Μάρι υπήρξε η τυπικότερη μορφή αυτού που στην διεθνή θεωρία αποκαλείτε «event-driven coverage». Η ειδησεογραφική κάλυψη καθορίστηκε όχι από τον λόγο των επισήμων πηγών αλλά από την λογική του ίδιου του γεγονότος. Κι ευτυχώς δηλαδή, γιατί έτσι περιορίστηκε η δυνατότητα της συγκάλυψης. Συνεπώς, τα ΜΜΕ μπορούν να κριθούν για τον τρόπο που πρόβαλαν την τραγωδία και αυτό μπορεί να συζητηθεί με βάση τα δημοσιεύματα/ τις τηλεοπτικές, ραδιοφωνικές εκπομπές, δεν έχουν όμως ευθύνη για την τραγωδία. Είναι πρόδηλο ότι φταίνε όσοι πήραν τις αποφάσεις, φταίνε οι γραφειοκράτες και πάνω απ’ όλα φταίνε οι πολιτικοί διαχειριστές.