Διατηρήστε την ψυχραιμία σας και συνάψτε συμφωνία το ταχύτερο δυνατό
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Γκρέγκορι Κλες*
To να αφεθεί ή ακόμη χειρότερα να εξαναγκαστεί η Ελλάδα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη θα είναι μία τρομερή και αμετάκλητη απόφαση.
Μία σαφής πλειοψηφία των Ελλήνων πολιτών αποφάσισε να αρνηθεί την πρόταση των δανειστών που ήταν στο τραπέζι στις 25 Ιουνίου. Το εν λόγω αποτέλεσμα δεν πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο διαφόρων ερμηνειών και πρέπει να ληφθεί ως έχει, ένα σαφές όχι στις πολιτικές που εφαρμόστηκαν στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια και απέτυχαν να αποτρέψουν μία ελεύθερη πτώση του ΑΕΠ της τάξης του 25% και μία δραματική αύξηση της ανεργίας κατά 25%. Δεν θα πρέπει καθόλου να εκληφθεί ως ένα «όχι» στη συμμετοχή στο ευρώ, καθώς οι Έλληνες, σε δημοσκοπήσεις τις τελευταίες εβδομάδες, διαβεβαίωσαν χωρίς καμία αμφιβολία τη βούλησή τους να παραμείνουν στην ευρωζώνη.
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί θα πρέπει να λάβουν ορισμένες ιστορικές αποφάσεις την τρέχουσα εβδομάδα. Ακόμη και αν ορισμένοι από αυτούς προσπάθησαν την προηγούμενη εβδομάδα να επαναδιαμορφώσουν το δημοψήφισμα σαν μία ψήφο εντός ή εκτός ευρώ, ώστε να ωθήσουν τους Έλληνες πολίτες να ψηφίσουν «ναι», αυτό ποτέ δεν αποτέλεσε το ερώτημα που υποβλήθηκε στους Έλληνες. Οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας πρέπει να το αναγνωρίσουν και να είναι έτοιμοι να διαπραγματευθούν ένα νέο πρόγραμμα του ESM με την κυβέρνηση του Α. Τσίπρα, στην οποία δόθηκε σαφής εντολή να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις για μία καλύτερη συμφωνία από εκείνη που ήταν στο τραπέζι των συνομιλιών στις 25 Ιουνίου.
Το να εκπέμψουν σήμα στην ΕΚΤ ότι επιθυμούν την επίτευξη μίας συμφωνίας γρήγορα θα είναι εξαιρετικά σημαντικό. Σε πρώτη φάση αυτό θα επιτρέψει στην ΕΚΤ τουλάχιστον να διατηρήσει στο τρέχον επίπεδο τον ELA στις ελληνικές τράπεζες. Το ΔΣ της ΕΚΤ θα συνεδριάσει τη Δευτέρα, 6 Ιουλίου προκειμένου να αποφασίσει τί θα πράξει με τον ELA. Η απόσυρση των χρημάτων που δανείστηκαν οι ελληνικές τράπεζες προκειμένου να αναπληρώσουν τις μαζικές εκροές καταθέσεων, που σημειώθηκαν τους τελευταίους μήνες, θα έχει ως αποτέλεσμα τη χρεοκοπία του τραπεζικού τομέα και θα υποχρεώσει τις ελληνικές αρχές να εκδώσουν νέο νόμισμα για την ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού τομέα, με de facto επακόλουθο την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Αυτό θα αποτελέσει μια σημαντική πολιτική απόφαση που δεν πρέπει να ληφθεί από τους κεντρικούς τραπεζίτες, πριν τη σύνοδο της Τρίτης. Ως εκ τούτου, είναι καθήκον των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων να το αποφύγουν και να επισημάνουν στην ΕΚΤ άμεσα ότι είναi έτοιμοι να καταλήξουν σε συμφωνία. Σε δεύτερη φάση, αν εξελιχθούν οι διαπραγματεύσεις με ταχύτατους ρυθμούς και αυτό γίνει σαφές στην ΕΚΤ, τότε η Τράπεζα θα επιτρέψει την αύξηση του ELA διαδραματίζοντας και πάλι το ρόλο του ύστατου δανειστή. Με δεδομένη την ήδη περιορισμένη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών, με το πάγωμα του ELA, μπορεί οι τράπεζες να ξεμείνουν άμεσα από μετρητά. Για αυτό το λόγο η αύξηση του ανώτατου ορίου του ELA θα πρέπει να πραγματοποιηθεί το συντομότερο δυνατό.
Επιτρέποντας ή, ακόμη χειρότερα, αναγκάζοντας την Ελλάδα να βγει από την ευρωζώνη θα είναι μια φοβερή και αμετάκλητη απόφαση. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα θα είναι δραματικό για τους Έλληνες, με δεδομένο ότι θα οδηγήσει σε περισσότερα δεινά που θα προκύψουν από μια περαιτέρω κατάρρευση του ΑΕΠ και αύξηση του ποσοστού ανεργίας. Όμως, αυτό θα έχει δραματικές συνέπειες και για την υπόλοιπη ευρωζώνη καθώς θα φανεί ότι το ευρώ είναι ένα ασταθές νόμισμα και ότι η υπόσχεση της ΕΚΤ ότι «θα κάνει ό,τι χρειάζεται» για να διαφυλαχθεί η ακεραιότητα της νομισματικής ένωσης δεν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη .
Θα είναι δύσκολο, αλλά δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο τώρα. Οι πιστωτές της Ελλάδας θα πρέπει να δείξουν πολύ γρήγορα ότι είναι έτοιμοι να συμβιβαστούν, ότι είναι μεγαλόψυχοι και θα πρέπει να ξεχάσουν τη διχαστική ρητορική χρησιμοποιήθηκε συχνά από την ελληνική κυβέρνηση στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας την περασμένη εβδομάδα. Με τον τρόπο αυτό, θα καταδείξουν επίσης ότι λαμβάνουν υπόψη το αποτέλεσμα μιας δημοκρατικής ψηφοφορίας, έστω και αν προέρχεται από μια μικρή χώρα στην άκρη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την πλευρά του Τσίπρα και της κυβέρνησής του, παρόλο που μόλις επέτυχαν μια μεγάλη εκλογική νίκη, θα πρέπει να είναι ταπεινοί και να αποδείξουν ότι μπορούν να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των εταίρων τους προτείνοντας τελικά σοβαρές μεταρρυθμίσεις που θα είναι αφενός συμβατές με την πλατφόρμα τους (π.χ. σχετικά με το δικαστικό σύστημα, τη διαφθορά, τη φοροδιαφυγή, και σχετικά με το ρόλο της ολιγαρχίας) και αφετέρου, με την εκ νέου εντολή που τους δόθηκε από τον ελληνικό λαό την Κυριακή, με σκοπό να τεθεί η ελληνική οικονομία και η κοινωνία και πάλι στο προσκήνιο.
* Ο Γκρέγκορι Κλες είναι ερευνητής στο think tank Bruegel των Βρυξελλών