Δημοψήφισμα και αποχή
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
«Ήρεμα νερά» και τουρκικό πιστόλι στις διαπραγματεύσεις: Ξυπνήστε στην Αθήνα, «η Τουρκία διαδοχικά κάνει μαξιμαλισμό για να σας υποχρεώσει σε αυτοπεριορισμό»…
Οι έωλες δικαιολογίες της κ. Ντόρας Μπακογιάννη: Άλλο Κύπρος, άλλο Κόσοβο, λέει τώρα… Η πρώην υπουργός ισχυρίζεται ότι δεν δημιουργείται κανένα προηγούμενο!!!
Του ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΥ ΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ
Στη συζήτηση που λαμβάνει χώρα για το ενδεχόμενο διεξαγωγής δημοψηφίσματος για την έγκριση ή όχι της πιθανής συμφωνίας με τους δανειστές μας δεν έχει ίσως ληφθεί υπόψη ότι η δεσμευτικότητα του δημοψηφίσματος εξαρτάται από τη συμμετοχή στην ψηφοφορία. Στις βουλευτικές εκλογές του 2015 προσήλθε στις κάλπες το 63,87% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους.
Μία αύξηση της αποχής κατά 25% του εκλογικού σώματος θα ήταν αρκετή για να καταστήσει άνευ αντικειμένου το δημοψήφισμα. Μάλιστα, όχι μόνον δεν υπάρχει καθήκον ψήφου στο δημοψήφισμα, αλλά αντιθέτως υπάρχει δικαίωμα στην αποχή από την ψήφο. Πράγματι, όπως προβλέπει ο ισχύων εκτελεστικός νόμος που ρυθμίζει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος (Ν. 4023/2011), το αποτέλεσμα δημοψηφίσματος για κρίσιμο εθνικό θέμα είναι δεσμευτικό όταν στην ψηφοφορία λάβει μέρος τουλάχιστον το 40% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους.
Από τη στιγμή που προβλέπεται ένα quorum συμμετοχής για τη δεσμευτικότητα του δημοψηφίσματος, οι ενώσεις πολιτών, οι επαγγελματικές, συνδικαλιστικές ή επιστημονικές οργανώσεις, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και τα πολιτικά κόμματα, που θέλουν να ακυρώσουν στην πράξη το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, μπορούν ελεύθερα να εκφράσουν τη θέση τους αυτή και να προτρέψουν τους πολίτες να μην προσέλθουν στις κάλπες.
Αυτό δεν ισχύει στις βουλευτικές εκλογές, όπου η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική (βλ.: άρθρο 51 παρ. 5 Συντ.), έστω και αν μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 δεν υφίσταται πλέον, κατά την ορθότερη γνώμη, η δυνατότητα επιβολής ποινικών ή άλλων κυρώσεων για την παραβίαση της υποχρέωσης αυτής.
Πάντως ένα πολιτικό κόμμα που θα έκανε προπαγάνδα υπέρ της αποχής από τις βουλευτικές εκλογές, θα λειτουργούσε έξω από το πλαίσιο του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ., που ορίζει ότι η δράση των κομμάτων οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση του δημοψηφίσματος, όπου η συνειδητή αποχή από την ψηφοφορία αποτελεί στην ουσία μια άσκηση του δικαιώματος της ψήφου που στρέφεται εναντίον του συγκεκριμένου δημοψηφίσματος αυτού καθ’ εαυτόν.
Ο Χαράλαμπος Ανθόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο