FT για ΗΠΑ-Κούβα: Θα “τελειοποιήσει τον σοσιαλισμό” ή θα “σώσει την επανάσταση από τον εαυτό της”;
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Όσο περισσότερο αλλάζουν τα πράγματα, τόσο περισσότερο μπορεί να μένουν ίδια. Την περασμένη εβδομάδα, ο Ραούλ Κάστρο επιτέθηκε εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών σε μια περιφερειακή σύνοδο στον Παναμά, εκθέτοντας παράπονα που έχει η Κούβα εδώ και έναν αιώνα. Και ξαφνικά, άλλαξε γραμμή. Και απολογήθηκε.
Ο Μπαράκ Ομπάμα – που ήταν παρών – είναι ένας έντιμος άνθρωπος, είπε ο Κουβανός ηγέτης. Ο 83χρονος απόστρατος στρατηγός, που τη φορά αυτή φορούσε κοστούμι και γραβάτα, έχει διαβάσει μάλιστα και αποσπάσματα από τη βιογραφία του Αμερικανού προέδρου. Όπως είπε, σκέφτηκε πολύ αυτά τα λόγια, άλλοτε αφαιρώντας τα από την ομιλία του κι άλλοτε επαναφέροντάς τα. «Είμαι ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα», είπε.
Η ομιλία αυτή, και η συνάντηση των δύο ηγετών που ακολούθησε (η πρώτη μεταξύ προέδρων των δύο χωρών εδώ και μισό αιώνα), αποτελούν τα τελευταία βήματα μιας λεπτής διαδικασίας προσέγγισης, που ξεκίνησε τον περασμένο Δεκέμβριο και αποσκοπεί στον τερματισμό του αμερικανικού εμπάργκο κατά του νησιού. Όπως γράφει ο Τζον Πολ Ράθμποουν στους Financial Times, τα βήματα αυτά περιέχουν και μια ισχυρή συμμετρία.
Αυτό που ξεκίνησε ως μια ιδεολογική σύγκρουση ανάμεσα σ’ έναν γηραιό αμερικανό στρατηγό, τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ, και ένα νεαρό και χαρισματικό ηγέτη, τον Φιντέλ Κάστρο, ολοκληρώνεται με τη μορφή μιας πολιτισμένης συζήτησης ανάμεσα σ’ ένα χαρισματικό μαύρο δικηγόρο από την Ουάσινγκτον και έναν γηραιό λευκό στρατηγό από την Αβάνα.
Η προσέγγιση ξεκίνησε μυστικά πριν από δύο χρόνια, λίγο μετά τον θάνατο του Ούγκο Τσάβες από καρκίνο. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας προμήθευε την Κούβα με επιδοτούμενο πετρέλαιο αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων και ο θάνατός του μπορεί να προκαλούσε χάος στο Καράκας, με κίνδυνο να μεταφερθεί η αστάθεια και στην Αβάνα.
Ο Φιντέλ, ο μεγαλύτερος αδελφός, είχε αποχωρήσει το 2008 για λόγους υγείας. Ο διάδοχός του άλλαξε την κυβέρνηση και άρχισε να εφαρμόζει μερικές φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, περιόρισε τον κρατικό τομέα, επέτρεψε την ανεξάρτητη εργασία και έδωσε κίνητρα για ξένες επενδύσεις. Στρεφόμενος προς τον καπιταλισμό, θέλησε να σώσει τη σοσιαλιστική επανάσταση της Κούβας από τον εαυτό της.
Οι εξελίξεις αυτές έγιναν δεκτές με μεγάλο ενδιαφέρον από την αμερικανική επιχειρηματική κοινότητα. Παρόλο που η Κούβα είναι μια αγορά μόλις 11 εκατομμυρίων ανθρώπων, ανάλογη με τη Δομινικανή Δημοκρατία, αποτελεί κάτι σαν απαγορευμένο φρούτο. Οι επισκέψεις αυξήθηκαν έτσι τον Ιανουάριο κατά 16%.
Ο πατέρας των αδελφών Κάστρο, ο Άνχελ, ήταν ένας εύπορος γαιοκτήμονας. Η μητέρα τους, η Λίνα Ρους Γκονσάλες, ήταν μια υπηρέτρια που έγινε η δεύτερη γυναίκα του. Και οι δύο πήγαν σε ιησουτικά σχολεία. Για πολλά χρόνια, ο Ραούλ ζούσε κυριολεκτικά στη σκιά του Φιντέλ – είναι 20 εκατοστά πιο κοντός. Αποδείχθηκε όμως εξαιρετικά ικανός. Στον μισό αιώνα που χρημάτισε υπουργός Αμύνης, μετέτρεψε τον στρατό σε μια ισχυρή δύναμη που κέρδισε πολλές στρατιωτικές εκστρατείες στην Αφρική και σήμερα ελέγχει την οικονομία.
Ο Ραούλ Κάστρο υπήρξε ωμός: πρωτοστάτησε στην εκστρατεία κατά του στρατηγού Ορλάντο Οτσόα, πιθανού ανταγωνιστή του, ο οποίος εκτελέστηκε το 1989 με την κατηγορία της διαφθοράς. Η ιδεολογία του δεν είναι διαφορετική από εκείνη του αδελφού του. Το στυλ τους όμως είναι εντελώς διαφορετικό. Ο Ραούλ είναι πιο πραγματιστής και λιγότερο λιτός από τον αδελφό του, ο οποίος λέγεται ότι άδειασε την πισίνα του στις μαύρες ημέρες των δελτίων τροφίμων που ακολούθησαν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Έχει τέσσερα παιδιά με τη Βίλμα Εσπίν, την κόρη ενός δικηγόρου από την πλούσια οικογένεια Μπακάρντι η οποία πέθανε το 2007, και μένει σε ένα συγκρότημα στα περίχωρα της Αβάνας. Στον ελεύθερο χρόνο του λέγεται ότι παίζει ντόμινο πίνοντας ρούμι με τους φίλους του. Και το χιούμορ του είναι παροιμιώδες. Όταν ο Βρετανός ιστορικός Χιου Τόμας τον ρώτησε τις πρώτες ημέρες της επανάστασης αν είχε ένα μήνυμα για την Αγγλία, εκείνος απάντησε: «Για ποιον στην Αγγλία;»
Οι σύμμαχοι και οι συγγενείς του Ραούλ τον ακολούθησαν στην κυβέρνηση. Εννιά από τα 14 μέλη του Πολιτικού Γραφείου και πέντε από τα 7 μέλη του Συμβουλίου Υπουργών είναι στρατιωτικοί. Ο μοναδικός του γιος, ο Αλεχάντρο, ήταν παρών στη συνάντηση με τον Ομπάμα. Ο εγγονός του, ο Ραούλ, εμφανίζεται συχνά στο πλευρό του, πιθανότατα ως σωματοφύλακας.
Το στοίχημα της Ουάσινγκτον είναι ότι η σύσφιξη των σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες θα ενθαρρύνει την αλλαγή. Το στοίχημα της Αβάνας είναι ότι θα μπορέσει να «τελειοποιήσει» τον σοσιαλισμό. «Κανείς δεν πρέπει να έχει ψευδαισθήσεις», είπε ο Ραούλ Κάστρο στον Παναμά. «Οι ΗΠΑ και η Κούβα έχουν μεγάλες διαφορές, πρέπει να δείξουμε υπομονή».
ΠΗΓΕΣ: Financial Times, ΑΠΕ-ΜΠΕ