Foreign Affairs: Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να αλλάξει πορεία
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Η Νέα Δημοκρατία για τα 26 χρόνια από τον θάνατο του Κωνσταντίνου Καραμανλή: Σφράγισε την επιστροφή στη Δημοκρατία, ενέταξε τη χώρα στην ευρωπαϊκή οικογένεια
Συνεργάτης ευρωβουλευτή του ακροδεξιού AfD συνελήφθη για κατασκοπεία υπέρ της Κίνας: Μετέφερε πληροφορίες από το ευρωκοινοβούλιο, «κάρφωνε» διαφωνούντες
Ο ΣΥΡΙΖΑ βρέθηκε αντιμέτωπος με ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνο με τη Γερμανία, κατά τις διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν μετά την εκλογή του, ενώ οφείλει να αλλάξει πορεία για μια επιτυχή ολοκλήρωση των συνομιλιών, υποστηρίζουν οι David Gordon και Thomas Wright σε εκτενές άρθρο του στο FOREIGN AFFAIRS με τίτλο «Syriza Stumbles».
Όπως επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, οι διαπραγματεύσεις εξελίχθηκαν διαφορετικά από ό,τι ήλπιζε ο ΣΥΡΙΖΑ, καθώς η Γερμανία αρνήθηκε να υποχωρήσει. Τον Φεβρουάριο η Ελλάδα υποχώρησε στα περισσότερα αιτήματά της και έλαβε τετράμηνη παράταση του τρέχοντος σχεδίου διάσωσης, κάτι που αρνούνταν στο παρελθόν, με αντάλλαγμα την μεγαλύτερη ευελιξία στην επιλογή των μέτρων λιτότητας που θα πρέπει να υιοθετήσει. Η Ελλάδα αναμένεται επίσης να βρεθεί αντιμέτωπη με μια νέα κρίση το ερχόμενο καλοκαίρι, καθώς θα πρέπει να αποπληρώσει ποσά 7 δις ευρώ, ενώ τα χρήματά της αναμένεται να τελειώσουν πολύ πριν. Την επόμενη εβδομάδα η χώρα σχεδιάζει να παρουσιάσει στους εταίρους της στην Ευρωζώνη λίστα με προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις με την ελπίδα να ξεμπλοκάρει κεφάλαια από το σχέδιο διάσωσης.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έφτασε εδώ επειδή επικεντρώθηκε στην Γερμανία και ξέχασε τα συμφέροντα των άλλων εμπλεκόμενων μερών. Πιο απλά η Αθήνα συμπεριφέρθηκε με τρόπο απειλητικό προς τους άλλους παράγοντες, οι οποίοι ένωσαν την Ευρώπη εναντίον της. Για να μπορέσει να αποκαταστήσει αυτή τη ζημιά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διαθέτει άλλη επιλογή από την αλλαγή πορείας, αλλοιώνοντας τα μηνύματα που εξέπεμπε και προσαρμόζοντας τα αιτήματά του.
Στις διαπραγματεύσεις συμμετέχουν τέσσερεις παράγοντες. Η Γερμανία, η Ελλάδα, οι χώρες της βόρειας Ευρώπης, οι χώρες της επονομαζόμενης ευρωπαϊκής περιφέρειας και η ΕΚΤ. Για να γίνει αντιληπτή η αποτυχία του ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να γίνουν κατανοητά τα κίνητρα του καθενός.
Ενδεχόμενη συμφιλιωτική συμφωνία με την Ελλάδα ενέχει κινδύνους για τη Γερμανία, καθώς ικανοποίηση των ελληνικών αιτημάτων θα ενθάρρυνε και άλλες χώρες να εκλέξουν ανάλογες κυβερνήσεις. Η Καγκελάριος, Άγκελα Μέρκελ, αντιμετωπίζει πιέσεις και στο εσωτερικό της χώρας, από το ίδιο το κόμμα της, που αντιτίθεται σε παραχωρήσεις προς την Ελλάδα.
Μια αδιάλλακτη ωστόσο προσέγγιση ενέχει τους δικούς της κινδύνους. Μολονότι, σύμφωνα με δημοσιεύματα, η Γερμανία θεωρεί ότι μπορεί να ελέγξει μια άτακτη έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, παραμένει άγνωστο το σύνολο των συνεπειών από μια τέτοια ενέργεια, όπως έδειξε και η περίπτωση της Lehman Brothers. Μια έξοδος της Ελλάδας θα σήμαινε επίσης πολιτική αποτυχία για την κα Μέρκελ η οποία μετά από χρόνια προσπαθειών για να κρατήσει την Ευρώπη ενωμένη θα βρίσκονταν ενώπιον ενδεχόμενης αποτυχίας. Μια ελληνική έξοδος θα άνοιγε επίσης τον δρόμο και για άλλες χώρες.
Τα βόρεια ευρωπαϊκά κράτη, Η Εσθονία, η Φινλανδία, η Λιθουανία, και η Σουηδία, στηρίζουν επίσης την απροθυμία της Γερμανίας να προβεί σε ουσιαστικές υποχωρήσεις έναντι της Ελλάδας. Η Ελλάδα συνεχίζει να οφείλει στην Φινλανδία μεγάλα ποσά. Ενδεχόμενο κούρεμα του χρέους θα οδηγούσε στην ενίσχυση των λαϊκιστικών κομμάτων στις επερχόμενες εκλογές. Οι χώρες αυτές επίσης, που αισθάνονται ότι απειλούνται από τη Ρωσία, θεωρούν παράλληλα ότι η Ουκρανία και όχι η Ελλάδα χρειάζεται πρόσθετη στήριξη, ενώ εμφανίζονται δυσαρεστημένες εξαιτίας δημοσιευμάτων που μιλούν για αναθέρμανση των ελληνορωσικών σχέσεων.
Τα περιφερειακά κράτη, όπως η Ιρλανδία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, βρίσκουν από τη μία πλευρά ελκυστικό το ενδεχόμενο μιας ανάλογης με της Ελλάδας επαναδιαπραγμάτευσης των όρων για τα δικά τους δάνεια, αλλά από την άλλη έχουν αναλώσει τα τελευταία πέντε χρόνια για να πείσουν τους πολίτες τους ότι είχαν πετύχει την καλύτερη δυνατή συμφωνία και ότι η λιτότητα αποτελεί αναγκαίο κακό. Η ακροαριστερά σε όλες αυτές τις χώρες ισχυρίζεται ότι θα μπορούσαν να πετύχουν καλύτερες συμφωνίες, απειλώντας τους πιστωτές τους.
Η θέση της ΕΚΤ είναι εν πολλοίς ανάλογη με της Γερμανίας, καθώς ζητά την εκπλήρωση των δεσμεύσεων της Ελλάδας, αντιτίθεται στην διαγραφή χρέους, ενώ μπορεί να ασκήσει σημαντική πίεση στην ελληνική οικονομία. Η κεντρική τράπεζα μπορεί να αρνηθεί να δέχεται τα ελληνικά ομόλογα ως collateral για την παροχή χρηματοδότησης, ενώ μπορεί να διακόψει την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες, προκαλώντας μαζική απόσυρση καταθέσεων και οικονομική κατάρρευση. Η ΕΚΤ ωστόσο θεωρεί ότι δεν θα μπορούσε να ελέγξει μια ελληνική οικονομική κρίση, η οποία θα καθίστατο γρήγορα ανεξέλεγκτη και θα οδηγούσε την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης, ενώ θα κατηγορούνταν γι’ αυτό η κεντρική τράπεζα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έλαβε υπόψη του τα συμφέροντα όλων αυτών των παραγόντων, προβαίνοντας σε μια σειρά λαθών. Το πρώτο λάθος αφορούσε στις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, καθώς για να μπορέσει να λάβει τη στήριξή τους θα έπρεπε να τις καθησυχάσει ότι δεν πρόκειται να υποφέρουν στην περίπτωση επιτυχίας της Ελλάδας. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατέβαλλε ανάλογη προσπάθεια, αλλά προέβη στο αντίθετο με δηλώσεις αξιωματούχων του.
Ο Π/Θ, Αλέξης Τσίπρας, καθώς αποξενώθηκε από τους συμμάχους της Γερμανίας στη βόρεια Ευρώπη. Μία ημέρα μετά την ανάληψη των καθηκόντων του κάλεσε τον Ρώσο πρέσβη, ενώ διαμαρτυρήθηκε για ανακοίνωση της ΕΕ που καταδίκαζε τους στηριζόμενους από τη Ρωσία Ουκρανούς αυτονομιστές, γεγονός που προκάλεσε δυσφορία στις Βαλτικές κυρίως χώρες.
Λάθος, κατά τους αρθρογράφους, αποτελεί επίσης το επιχείρημα του Πρωθυπουργού ότι η Ευρώπη οφείλει να αναγνωρίσει το κυρίαρχο δικαίωμα του ελληνικού λαού για την απόρριψη της λιτότητας. Το επιχείρημα αυτό οδήγησε στην αντεπίθεση καθώς το μεγαλύτερο μέρος του χρέους το οφείλει η Ελλάδα στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και κατ’ επέκταση στους Ευρωπαίους φορολογουμένους.
Το τρίτο λάθος ήταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ πόνταρε στο ότι η Γερμανία θα πρότασσε την αποφυγή μιας ελληνικής εξόδου από το ευρώ, πάνω από τον ηθικό κίνδυνο ή τις εσωτερικές πολιτικές διενέξεις. Πρόκειται όμως για έναν πολύ κακό υπολογισμό καθώς το Βερολίνο δεν προέβη έως τώρα σε σημαντικές υποχωρήσεις. Ακόμη όμως και εάν το έπραττε η Ελλάδα θα βρίσκονταν αντιμέτωπη με μια άλλη μοιραία απόφαση. Το ότι δηλαδή προώθησε την προεκλογική της ατζέντα πριν να διαπραγματευτεί με το χρέος της, το ότι αύξησε το τις κυβερνητικές δαπάνες χωρίς να διαθέτει τα απαιτούμενα χρήματα και ότι ανέτρεψε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΗ, χωρίς να λάβει υπόψη την διαβρωτική επίδραση στις αγορές.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να απέτυχε στην διαπραγματευτική της στρατηγική αλλά το παιχνίδι δεν έχει ακόμη τελειώσει, υποστηρίζουν οι αρθρογράφοι. Σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια περίοδο ουσιαστικής αβεβαιότητας έχοντας δύο επιλογές, είτε να διαπραγματευτεί την παροχή περισσότερου χρόνου για την αποπληρωμή του χρέους της είτε να απορρίψει άμεσα τις δεσμεύσεις της. Οι διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία δεν θα είναι εύκολες, ενώ θα πρέπει να πεισθούν όλα τα κ-μ της ΕΕ που θα κληθούν να επικυρώσουν τη συμφωνία.
Για την επίτευξη μιας νέας συμφωνίας ο ΣΥΡΙΖΑ θα πρέπει να αναθεωρήσει ολόκληρη τη στρατηγική του. Θα πρέπει να σταματήσει να επικαλείται τον σεβασμό της Ευρώπης στο κυρίαρχο δικαίωμα της Ελλάδας να θέσει τέλος στη λιτότητα και να αρχίσει να μιλάει για το συμφέρον της Ελλάδας από μια επιτυχημένη Ελλάδα. Κανείς δεν επιθυμεί μια παρατεταμένη αβεβαιότητα σχετικά με το μέλλον του ευρώ, μεγαλύτερη πολιτική αστάθεια ή μια στροφή της Ελλάδας προς τη Ρωσία.
Το ισχυρό επιχείρημα του κ. Τσίπρα δεν έχει να κάνει με τη δημοκρατία, αλλά με το γεγονός ότι η λιτότητα δεν έφερε αποτελέσματα. Η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 25% κατά τη διάρκεια της κρίσης, ενώ η καθοδική πορεία συνεχίσθηκε και το 2015. Το χρέος της χώρας δεν είναι επίσης βιώσιμο μακροπρόθεσμα, ενώ το τραπεζικό σύστημα χρειάζεται στήριξη.
Η ελληνική κυβέρνηση έχει επίσης ανάγκη από μια στρατηγική που θα προωθεί τα συμφέροντα των περιφερειακών χωρών της ΕΕ, μέσω μιας πολυμερούς διαδικασίας που θα επιτρέπει σε όλα τα μέλη της Ευρωζώνης να πετύχουν μια νέα συμφωνία. Μια τέτοια διαδικασία θα περιελάμβανε όλα τα κυρίαρχα κόμματα της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα διαδραμάτιζε ηγετικό ρόλο.
Κατά τις συνομιλίες θα πρέπει να αναζητηθούν τρόποι για την προώθηση της ανάπτυξης στην Ευρωζώνη, είτε με μεγαλύτερες δαπάνες για τις υποδομές στη Γερμανία, είτε με τη χαλάρωση των απαιτήσεων για τα πλεονάσματα, είτε με την υπό όρους αναδιάρθρωση χρέους. Μολονότι δεν είναι απίθανο να δεχτεί η Γερμανία τα εν λόγω μέτρα, η διπλωματική πράξη με την πρόταση μιας πολυμερούς διαδικασίας θα βελτίωνε τις σχέσεις της Αθήνας με τις άλλες περιφερειακές χώρες και θα ενίσχυε μακροπρόθεσμα την διαπραγματευτική της θέση.
Οι αρθρογράφοι προτείνουν επίσης την απαλλαγή του ΣΥΡΙΖΑ από τα ακραία στοιχεία του και τη συνεργασία με πιο μετριοπαθείς δυνάμεις όπως Το Ποτάμι.
http://www.foreignaffairs.com/articles/143294/david-gordon-and-thomas-wright/syriza-stumbles