Πόλυς Κυριάκου: Το πιό δυνατό όπλο ο Πολιτισμός
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Το δημοψήφισμα για το φιλοτουρκικό Σχέδιο Ανάν: Η συντριπτική πλειοψηφία αποφάσισε, αλλά μέχρι σήμερα οι ανεγκέφαλοι δεν σέβονται την ετυμηγορία του λαού
Απαράδεκτη η προκλητική ατιμωρησία της κατοχικής Τουρκίας ύστερα από 50 χρόνια παράνομης εισβολής και κατοχής στην Κύπρο, υπογραμμίζει ο Προκόπης Παυλόπουλος
Του Χρόνη Πλατίνου
Μετρονόμος: Κάποια τραγούδια που αγαπάμε έρχονται απο πολύ μακρυά. Υπάρχουν δημιουργοί που ζουν στην άλλη άκρη της γης, αλλά η ψυχή και το μυαλό τους είναι στην Ελλάδα. Ένας απο αυτούς είναι ο ποιητής-στιχουργός της Νέας Υόρκης Πόλυς Κυριάκου, ένας Έλληνας Κύπριος ο οποίος έχει διαγράψει τον όρο «ξενιτειά» απο το λεξιλόγιό του. «Ό,τι αγαπάς το φέρνεις κοντά σου» μου είπε όταν τον συνάντησα στην Αθήνα τον Ιούλιο ανάμεσα στις καλοκαιρινές του διακοπές λίγο πριν επιστρέψει στην Αμερική. Μου μίλησε για τη ζωή του στο εξωτερικό, τους στίχους, τα τραγούδια, την τέχνη, την ομογένεια, τις πολιτιστικές του δραστηριότητες αλλά και για τα «Διόδια» που έχει πληρώσει μέχρι τώρα…
Μετρονόμος: Bρίσκεσαι μακριά από την Ελλάδα 32 χρόνια. Είναι όμως σαν να μη λείπεις. Τα τραγούδια σου ακούγονται στα ραδιόφωνα. Τα “Διόδια” μπήκαν σε όλα τα ελληνικά σπίτια ενώ ταυτόχρονα στίχους σου έχουν ερμηνεύσει μεγάλοι καλλιτέχνες όπως η Ελευθερία Αρβανιτάκη, ο Παντελής Θαλασσινός, ο Γιώργος Νταλάρας, η Ελένη Τσαλιγοπούλου η Μελίνα Κανά, ο Χρήστος Θηβαίος και πολλοί άλλοι. Πώς πιάνεις εξ αποστάσεως τον “σφυγμό” της ελληνικής μουσικής σκηνής;
Π.Κ: Η απόσταση που με χωρίζει από την Ελλάδα για μένα είναι ανύπαρκτη. Η λέξη “ξενιτειά” είναι άγνωστη στο δικό μου λεξιλόγιο. Ό,τι αγαπώ το φέρνω κοντά μου. Ό,τι αληθινό εμπιστεύομαι και σέβομαι το υπηρετώ όσο και όπως καλύτερα μπορώ.
Μετρονόμος: Πώς βιώνεις την Τέχνη στη Νέα Υόρκη. Θεωρείς ότι έχεις επιρροές από την κουλτούρα αυτής της πόλης;
Π.Κ: Φυσικά και με επηρεάζει όχι μόνο η κουλτούρα, αλλά και το κάθε τι που βιώνω στο χώρο που ζω. Η Νέα Υόρκη είναι η σύγχρονη Μέκκα του Πολιτισμού. Εκατοντάδες φυλές προβάλλουν αδιάκοπα την κουλτούρα τους, τη μουσική, το χορό, την ποίηση, τα εικαστικά τους. Όλα αναμειγμένα και διάσπαρτα στο δρόμο σου.
Κάποιες στιγμές, μια τέτοια εικόνα πολύχρωμη και πολύβουη έρχεται και σου χαρίζει τις λέξεις για ένα τραγούδι με πανανθρώπινη απήχηση. Γιατί το κάθε τραγούδι γίνεται τραγούδι του κόσμου κι ας κρύβει μέσα του την προσωπική αντίληψη και έκφραση.
Μετρονόμος: H σχέση σου με τον λόγο, πότεκαι πως ξεκίνησε; Τα βιώματά σου -Κύπρος, σπουδές, μετανάστευση, νέα ζωή στην Αμερική-, έπαιξαν τον ρόλο τους;
Π.Κ: Από τις πρώτες τάξεις του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Κασσιανού στην πράσινη γραμμή της Λευκωσίας, θυμάμαι τους δασκάλους μου να με βάζουν να διαβάζω τις εκθέσεις μου όρθιο, μπροστά στους συμμαθητές και τις συμμαθήτριές μου. Κάτι που το έκανα με δυσκολία, γιατί ήμουν ντροπαλός. Προφανώς η ευχέρεια στην εκφορά του γραπτού λόγου και η μεγάλη αγάπη μου στην ποίηση με οδήγησαν σε αυτό τον δρόμο.
Ακολούθησαν σπουδές στην Αθήνα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Την περίοδο εκείνη των φοιτητικών μου χρόνων, εξέδωσα δυο ποιητικές συλλογές. Η πρώτη, με τίτλο “Σχήματα” (1975), απέσπασε το πρώτο βραβείο για νέο λογοτέχνη του Υπουργείου Παιδείας της Κύπρου και η δεύτερη συλλογή “Μετασχηματισμοί” (1977).
Μετά την αποφοίτησή μου από το Πάντειο Πανεπιστήμιο επέστρεψα στην Κύπρο για να προσγειωθώ ένα χρόνο μετά στη Νέα Υόρκη με ελάχιστα δολάρια στο χέρι. Σπούδασα Communications Design (Master Degree) στο Pratt Institute. Η πρώτη μου εργασία ως γραφίστας ήταν στην εφημερίδα “Πρωινή”. Εκεί, εργάστηκα μέχρι μέχρι που τελείωσα τις σπουδές μου.
Για δέκα ολόκληρα χρόνια δεν έγραψα ούτε μια λέξη στο χαρτί. Το άγχος της επιβίωσης με κρατούσε μακριά από την ποιητική δημιουργία.
Η αφορμή δόθηκε το 1996, όταν φιλοξένησα στη Νέα Υόρκη έναν φίλο του Νίκου Ζούδιαρη, ο οποίος επιστρέφοντας στην Ελλάδα, έδωσε στο Νίκο κάποιους στίχους μου από εκείνους που υπήρχαν πάνω στο τραπέζι μου. Ο Νίκος Ζούδιαρης μου τηλεφώνησε και μου είπε ότι “του άρεσε ιδιαίτερα και τον συγκίνησε η γραφή μου.”
Και το ταξίδι ξεκίνησε!… Με ένα τραγούδι στο δίσκο “Orange and Blue” με τον Al Di Meola και το Γιώργο Νταλάρα, με το “Λίγο πριν ξημερώσει” με το οποίο έλαβα μέρος στο Φεστιβάλ Τραγουδιού το 2006 με τη Στέλλα Γαδέδη και την Ευτυχία Μητρίτσα, με το “Κερύνεια” με τον Παντελή Θαλασσινό και το Γιώργο Νταλάρα, το τραγούδι “Πώς δεν μ’ αγάπησες το ξέρω” με τον Γιώργο Ανδρέου και τον Χρήστο Θηβαίο, με το “Διόδια” με το Σταύρο Σιόλα και την Φωτεινή Βελεσσιώτου, το δίσκο “Δυο μέτρα γης αγάπησα”, που είναι αφιέρωμα στην Κύπρο σε μουσική Δημήτρη Κοργιαλά και άλλα πολλά που ακολούθησαν.
Μετρονόμος: Οι στίχοι σου περιέχουν αναφορές σε ετερόκλιτα θέματα: στίχοι ερωτικοί, στίχοι πολιτικοκοινωνικοί, στίχοι με αναφορές στην παράδοση. Πώς εμπνέεσαι, ποια είναι τα εναύσματα κάθε φορά που εμπνέεσαι και πώς βιώνεις αυτές τις στιγμές της έμπνευσης;
Π.Κ: Η έμπνευση έρχεται μόνη της. Την φέρνει ο αέρας, ο ήλιος, ο έρωτας, η χαρά, ο θυμός, η αδικία, η θλίψη. Αυτή, εξάλλου, είναι η ομορφιά της δημιουργίας. Το να πραγματώνεις το μαγικό!… Να χάνεσαι μέσα στη ζωγραφιά σου με τις πόρτες κλειστές. Να βυθίζεσαι μέσα στη σιωπή σου αόρατος. Να μένεις μόνος ώσπου να ολοκληρωθεί ο έρωτας και μετουσιωθεί σε δημιουργία. Να μπαίνουν οι λέξεις στο σωστό συναίσθημα. Η κάθε λέξη να νιώθει όμορφα και γνώριμα με τη διπλανή της. Μέσα από τις λέξεις να γεννιέται η μουσική. Μουσική και λυρισμός να αναδύονται, να αποκτούν μορφή, να διαχέονται στο χώρο πριν ακόμη τις αγγίξει ο συνθέτης. Είναι ιεροτελεστία όλη αυτή η διαδικασία. Μια ιεροτελεστία η οποία, ίσως ακούγεται πολύπλοκη στην περιγραφή της, στην ουσία, όμως, είναι κάτι απλό και άγιο όπως όταν οι πρώτες σταγόνες της βροχής βρέχουν τα χείλη μας.
Μετρονόμος: Τα “Διόδια” σημείωσαν τεράστια επιτυχία εδώ στην Ελλάδα. Πως γράφτηκε αυτός ο στίχος; Ποιό διαισθάνεσαι ότι αποτέλεσε το καθοριστικό χαρακτηριστικό τους που έκανε τον κόσμο να τα αγαπήσει τόσο πολύ;
Π.Κ: Τα “Διόδια” θα έπρεπε να τα ονομάσω “Steinway Street”. Γιατί σε αυτόν τον δρόμο γράφτηκε το τραγούδι του ομώνυμου δίσκου πριν οχτώ περίπου χρόνια, ένα βράδυ, μόλις που είχα φύγει από το στούντιο γραφικών τεχνών στην Αστόρια. Καθώς οδηγούσα συνειδητοποίησα πόσο άλλαξε η εικόνα του δρόμου αυτού συγκριτικά με το 1982 που ήρθα πρώτη φορά στην Αμερική. Άλλες φυλές, άλλα χρώματα, άλλες γλώσσες, άλλες ταμπέλες… Ένα καινούριο τοπίο σε ένα χώρο που άλλοτε, έσφιζε από ελληνισμό. Πάρκαρα στην άκρη και σημείωσα μια προσευχή. Μια προσευχή που μιλά για πανανθρώπινη αγκαλιά, πανανθρώπινη ειρήνη και αλληλεγγύη. Είναι σημαντικό να δίνουμε ακόμη κι όταν δεν έχουμε. Είναι ευλογία να λιγοστεύουμε τους εχθρούς μας και, μακάρι, να τους εξαλείψουμε εντελώς!…
Μετρονόμος: Πρόσφατα κυκλοφόρησε ένας δίσκος/ αφιέρωμα στην Κύπρο σε στίχους σου και σε μουσική Δημήτρη Κοργιαλά με εξαιρετικές συμμετοχές όπως του Γιάννη Κότσιρα, της Ευρυδίκης, της Μελίνας Κανά, της Ελένης Τσαλιγοπούλου κλπ. Μίλησε μας για το δίσκο αυτό αλλά και για το τι σημαίνει για σένα το άκουσμα της λέξης “Κύπρος”;
Π.Κ: Κάθε άνθρωπος έχει ένα αδύνατο, ευαίσθητο σημείο. Μια “Αχίλλειο πτέρνα”. Για μένα είναι η Κύπρος. Ίσως, νιώθω ακόμη ενοχές που χρόνια τώρα ζω τόσο μακριά από το νησί μου. Ίσως, είναι η νοσταλγία και η αίσθηση της αδικίας που βιώνει το μαρτυρικό αυτό χώμα. Ο δίσκος “Δυο μέτρα γης αγάπησα” είναι μια δουλειά αγάπης και απόδοσης φόρου τιμής για τα σαράντα χρόνια από την τουρκική εισβολή στα ιερά μας χώματα. Συνεργός στην υλοποίηση αυτού του δίσκου ήταν η Ευρυδίκη η οποία, ως Κύπρια, έχει την ίδια αγάπη για την εναλίαν γη. Δώσαμε εφτά τραγούδια στο Δημήτρη Κοργιαλά, ο οποίος έγραψε τις μουσικές. Επιπλέον, ο δίσκος περιλαμβάνει τρεις απαγγελίες ποιημάτων. Συμμετέχουν αξιόλογοι ερμηνευτές, άνθρωποι που δείχνουν την αγάπη τους για την Κύπρο με ποικίλους τρόπους. Ο δίσκος αυτός είναι μια από τις πιο αγαπημένες δουλειές που έχω καταθέσει.
Μετρονόμος: Άλλη σου ιδιότητα είναι αυτή του επικεφαλής/καλλιτεχνικού διευθυντή του Ιδρύματος για την Ελληνική Μουσική και Τέχνη “Ορφέας” με έδρα τη Νέα Υόρκη. Τι ακριβώς πρεσβεύει ο φορέας αυτός, ποιές είναι οι δραστηριότητες του και ποιό είναι το όραμα που περνάς μέσα από τον “Ορφέα”;
Π.Κ: Ο Πολιτισμός είναι το πιο δυνατό όπλο και, συνάμα, η πιο δυνατή ασπίδα για κάθε λαό. Το πλέον πολύτιμο αγαθό στην υγεία του κάθε έθνους. Ωστόσο, ο Πολιτισμός για ένα λαό, όπως οι Έλληνες, έχει εξαιρετική σημαντικότητα γιατί έχει την τύχη να κουβαλάει μια ένδοξη ιστορία χιλιάδων χρόνων.
Ο Ατλαντικός που χωρίζει τους Έλληνες της Διασποράς από την Ελλάδα και την Κύπρο μας κρατά μακριά μόνο σε γήινες αποστάσεις. Οι αποστάσεις αυτές, όμως, εξαλείφονται από τη δύναμη της ανθρώπινης συνεργασίας και συνοχής, τη διατήρηση και ενδυνάμωση της πολιτισμικής μας ταυτότητας. Της δικής μας ταυτότητας, που όταν εμφανίζεται με το όμορφο ένδυμά της παρασύρει μέσα την αξία και τη σπουδαιότητά της παλιές και νέες γενιές.
Με αυτόν, λοιπόν, τον τρόπο πιστεύουμε ότι μπορεί να επιτευχθεί η εδραίωση, η διατήρηση και η συνέχεια της πολιτισμικής μας κουλτούρας. Η ποίηση, η μουσική, το θέατρο είναι πολύτιμοι λίθοι τους οποίους μεγάλοι και σημαντικοί Έλληνες δημιουργοί μας κληροδότησαν μέσα στους αιώνες. Αυτά τα σπουδαία κληροδοτήματα έχουν δικαίωμα να δηλώσουν την ύπαρξη και την παρουσία τους στην Αμερική και στις γειτονιές της.
Η ελληνική Μουσική, η Ποίηση και το Θέατρο έχουν εισπράξει επάξια, σπουδαία εύσημα και αξιόλογες περγαμηνές. Από Νόμπελ Λογοτεχνίας μέχρι έργα Θεοδωράκη, Χατζηδάκη, Μαρκόπουλου, Λεοντή, Ξαρχάκου κ. ά. Έργα που πέρασαν τα ελλαδικά σύνορα και ταξιδεύουν στα μήκη και τα πλάτη της γης την ελληνική Τέχνη και τον ελληνικό Πολιτισμό.
Αυτή την Τέχνη μοιραζόμαστε και διατηρούμε εμείς εδώ, οι Έλληνες της Διασποράς. Ο “Ορφέας” δρομολογήθηκε μέσα από αυτή τη λογική. Είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός για την ελληνική Μουσική και Τέχνη. Μέσα από τον “Ορφέα” οι Έλληνες της Αμερικής, πρώτης, δεύτερης και τρίτης γενιάς, καθώς, επίσης, Αμερικανοί πολίτες και φιλέλληνες μπορούν να παρακολουθούν εκδηλώσεις, συναυλίες και παραστάσεις με ποιότητα και αξιοπρέπεια.
Τα πρώτα δείγματα του “Ορφέα” ήταν παραστάσεις με ένα μονόπρακτο για τη ζωή της Μαρίας Κάλλας “Μαρία Κ. Morendo” σε κείμενο και σκηνοθεσία της Όλγας Λασκαράτου και ηθοποιό την Εύα Κεχαγιά. Συναυλία με ερμηνευτή τον Δώρο Δημοσθένους και τίτλο: “Από την Κύπρο στη Μεσόγειο”. Συνεχίσαμε με μια σειρά από συναυλίες της Μπέττυς Χαρλαύτη με τίτλο: “Από την παλιά Αθήνα στη Νέα Υόρκη” τραγούδια του Μιχάλη Σουγιούλ, συναυλίες που πραγματοποιήθηκαν στην Αστόρια, στο Πορτ Γουάσινγκτον και στη Νέα Υερσέη. Τον Απρίλιο δρομολογούνται συναυλίες στην Αμερική με τη διεθνούς φήμη Μαρία Φαραντούρη μαζί με την Μπέττυ Χαρλαύτη.
Μετρονόμος: Τι πιστεύεις για το μέλλον της ελληνικής μουσικής και της Τέχνης γενικότερα εν μέσω αυτού που ονομάζεται “κρίση”. Ποιά η συμβολή της στην εμψύχωση του κόσμου;
Π.Κ: Εν μέσω “κρίσης” η Τέχνη δεν έμεινε στο απυρόβλητο. Βιώνει την “κρίση” χωρίς “χέρι ελπίδας”. Σαν τον σερβιτόρο που δεν ξέρει αν την επόμενη μέρα θα έχει εργασία και μισθό το ίδιο συμβαίνει και με τον ζωγράφο, τον συνθέτη, τον ποιητή, τον καλλιτέχνη, γενικότερα. Σε αυτές τις πολύ δύσκολες καταστάσεις η “εμπιστοσύνη”, η “υπομονή”, η “επιμονή” και η “υπέρβαση” βοηθούν στη γέννηση και αναγέννηση της ελπίδας. Πρώτα εμψυχώνεται και ενδυναμώνεται ο δημιουργός, ώστε να αναδυθεί το έργο του με τρόπο δυναμικό. Αναζητήστε τα έργα που γράφτηκαν το 1974, μετά τη μεταπολίτευση και την τούρκικη εισβολή στην Κύπρο. Εκείνη η εποχή έδωσε αξιόλογα σημεία γραφής.
Πιστεύω πως ένα και μοναδικό τραγούδι έχει τη δύναμη να μεταλαμπαδεύσει τη φλόγα της εξέγερσης, να δώσει την σπρωξιά για να ξεκινήσει ολόκληρη επανάσταση!…
Μετρονόμος: Πώς εισπράττεις τα συναισθήματα των ομογενών και ποιά η ανταπόκριση τους και το αισθητήριο τους απέναντι στη μουσική, την ποίηση, την Τέχνη γενικά της πατρίδας;
Π.Κ: Οι ομογενείς αγαπούν την Τέχνη όπως το παιδί αγαπά τη μητέρα του. Αρκεί η Τέχνη να εκπέμπει στις δικές τους πνευματικές και συναισθηματικές συχνότητες. Είναι λυπηρό που η ομογένεια βομβαρδίζεται με μανία από το ευτελές… Αυτό είναι άδικο και πικρό. Η προώθηση και η διάχυση της παρακμής στους Έλληνες της Διασποράς με λυπεί αφάνταστα. Προφανώς, το ευτελές, η παρακμή και το εύκολο κέρδος είναι έννοιες συγγενικές και αλληλένδετες… Προσωπικά, επικροτώ και ενθαρρύνω οποιαδήποτε αξιοπρεπή πολιτιστική προσπάθεια στο χώρο τηε ομογένειας.
Μετρονόμος: Ποιά η κατάσταση στην Αμερική μετά το βίαιο κλείσιμο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης; Πώς αναπληρώθηκε το κενό; H εικόνα που φτάνει σε σας τους Έλληνες μετανάστες από τα μέσα που κατέλαβαν το κενό είναι αντιπροσωπευτική και αξιόλογη;
Π.Κ: Η ΕΡΤ ήταν το προπύργιο του ελληνικού Πολιτισμού. Ειδικά, η τηλεόραση της ΕΡΤ, η οποία “έμπαινε” σε πάρα πολλά σπίτια στην Αμερική μέσω δορυφόρου, έκανε την ειδοποιό διαφορά ανάμεσα στα ιδιωτικά κανάλια, τα οποία δεν είχαν και δεν έχουν το ίδιο επίπεδο. Το κλείσιμο της ΕΡΤ προκάλεσε ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Ο ιδιωτικός τομέας, όσο κι αν ευελπιστεί, συνεχίζει με σαπουνόπερες, ευκολόπεπτες “χαρούμενες” εκπομπές προσφέροντας φτηνή διασκέδαση με χαμηλά κόστη παραγωγής.
Μετρονόμος: Είσαι πέραν των άλλων επι πολλά έτη ραδιοφωνικός παραγωγός σε ένα από τα μεγαλύτερα ραδιόφωνα της Ομογένειας. Με τι μουσικές – θέματα επιλέγεις να ασχολείσαι και ποιά εικόνα αποκομίζεις από τη σύγχρονη δημιουργία στην Ελλάδα;
Π.Κ: Είμαι εθελοντής – παραγωγός στο ραδιόφωνο Cosmos Fm. Το Cosmos Fm είναι ένα ομογενειακό κοινωφελές ραδιόφωνο που υπάγεται στο μη κερδοσκοπικό οργανισμό Greek American Educational Public Information System, Inc. (GAEPIS). Παρουσιάζω συντελεστές της όπου γης ποιοτικής ελληνικής Μουσικής. Ανάμεσα στους χιλιάδες συνθέτες, στιχουργούς και ερμηνευτές αναζητώ την αληθινή και χαρισματική δημιουργία.
Μέσα από αυτό το ραδιόφωνο, οι Έλληνες της Αμερικής έχουν την ευκαιρία να ακούσουν και να γνωρίσουν νέους, παλιούς, γνωστούς και μη γνωστούς καλλιτέχνες οι οποίοι εκφράζουν και σφραγίζουν με αξιοπρέπεια και ποιότητα το έργο τους.
Μετρονόμος: Η δύναμη ενός ανθρώπου είναι οι άνθρωποί του. Κι όταν υπάρχουν κάποιοι που εξακολουθούν να σμιλεύουν τη μνήμη των νεκρών, τότε ο τόπος δεν θα σβήσει. Δεν έχει σημασία αν ένα κομμάτι απ’ αυτούς είναι εκτός συνόρων. Άλλωστε, οι φωνές της Διασποράς είναι συνήθως πιο αληθινές και αγνές, γιατί λειτουργούν με περισσότερη ανυποταξία στα πρέπει και στους συμβιβασμούς. Ο Πόλυς Κυριάκου αποτελεί χαρακτηριστική έκφραση ενός κόσμου που επιμένει με λέξεις και θύμησες να ανασηκώσει ό,τι σωριάστηκε στο πέρασμα του χρόνου, γράφοντας για τη μικρή πατρίδα που ακόμη λεηλατούν την ψυχή της ξένοι και δικοί μας.
ΠΗΓΗ: Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο έγκριτο μουσικό περιοδικό «Μετρονόμος», Τεύχος 53, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2014