Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη τρόμαζε τους πάντες αλλά κανείς δεν μπορούσε να την αποκλείσει
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ, www.ethnos.gr
Ένα «Σχέδιο Ζ» (όπου Ζ το τελευταίο γράμμα του αγγλικού αλφαβήτου) που με την μεγαλύτερη μυστικότητα διαμορφώθηκε από τον Ιανουάριο του 2012 στις Βρυξέλλες-Φραγκφούρτη και Ουάσιγκτον, για να καταδείξει τις μεγάλες προκλήσεις της άτακτης χρεωκοπίας και της εξόδου της Ελλάδας από το Ευρώ, τελικά μετατράπηκε σε πραγματικό οδηγό για την διαχείριση μιας τρομακτικής κρίσης την οποία θα προκαλούσαν απρόβλεπτες εξελίξεις στις εκλογές του Ιουνίου του 2012.
Η αποκάλυψη του δραματικού παρασκηνίου των κρίσιμων μηνών από τις Κάννες τον Νοέμβριο του 2011 μέχρι τις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου 2012 όταν πήραν το προβάδισμα οι δυνάμεις που δεν αποδέχονταν με τον ένα ή άλλο τρόπο την εφαρμογή των δεσμεύσεων του Μνημονίου, δίνει απάντηση σε όσους δεν πίστευαν στο ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη και την άτακτη χρεωκοπία της ελληνικής οικονομίας.
Παρά την διστακτικότητα της συντηρητικής και σε θέματα οικονομίας και στρατηγικής γερμανίδας Καγκελαρίου Ανγκελα Μερκελ, η ισχυρή ομάδα του γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών γύρω από τον Β. Σόιμπλε, βρέθηκε αρκετές φορές κοντά στο να επιβάλλει την θέση της για το «κόψιμο του κακοφορμισμένου ποδιού» και την «κλωτσιά» της Ελλάδας έξω από την Ευρωζώνη.
Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη τρόμαζε τους πάντες αλλά κάνεις δεν μπορούσε να την αποκλείσει.
Η πρόταση του Γιώργου Παπανδρέου για δημοψήφισμα το οποίο μετα τις Κάννες θα εξελίσσονταν σε δημοψήφισμα με το ερώτημα «ναι η όχι στο ευρώ» και η πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα από τον Μάιο μέχρι και τον Ιούνιο του 2012 ήταν τα δυο χρονικά σημεία που οι εξελίξεις ενίσχυαν την σκληρή ομάδα του Βερολίνου που υποστήριζε τον «ακρωτηριασμό».
Τα δυο δημοσιεύματα των Financial Times που βασίζονται σε διηγήσεις και συνεντεύξεις των πρωταγωνιστών αλλά και το βιβλίο του αμερικανού πρώην υπουργού οικονομικών Τιμοθυ Γκαϊθνερ που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην συνεννόηση με τους Ευρωπαίους για την διαχείριση της κρίσης, ρίχνουν φώς στην δραματική πορεια της χώρας τα τελευταία τρία χρόνια. Οι αποκαλύψεις αυτές δείχνουν ότι η ανεπιθύμητη για τους περισσότερους έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ και η χρεωκοπία της ελληνικής οικονομίας, αρκετές φορές πρόβαλλε ως υποχρεωτικός μονόδρομος, ενώ έστω και με πολλές δυσκολίες η Ε.Ε.,η ΕΚΤ και το ΔΝΤ είχαν κατορθώσει στις παραμονές των εκλογών του Ιουνίου 2012 όταν οι πιθανότητες νίκης του ΣΥΡΙΖΑ ήταν σημαντικές ,να έχουν ένα πολύπλοκο σχέδιο για να γίνει η διαχείριση της κατάρρευσης των τραπεζών και της εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Η διαδρομή αυτή δεν ήταν ευθύγραμμη και χρειάστηκαν πολλά να γίνουν για να πειστεί πλέον οριστικά η Α.Μερκελ το φθινόπωρο του 2012 και αφού δόθηκαν διαβεβαιώσεις ότι ο Αντώνης Σαμαρας αποδέχονταν την υλοποίηση των δεσμεύσεων, ότι η Ελλάδα θα στηριχτεί και θα παραμείνει στην Ευρωζώνη, αφήνοντας ανοικτό μάλιστα το παράθυρο για αντιμετώπιση του χρέους.
Για πολλούς στην Αθήνα το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το Ευρώ θεωρήθηκε ως μπλόφα των δανειστών και εταίρων προκειμένου να πιέσουν την χώρα. Και επίσης να ασκήσουν πίεση στον μεν Αντ. Σαμαρα να αποδεχθεί την υλοποίηση της «κακής συνταγής» του Μνημονίου, και συγχρόνως να τρομάξουν το εκλογικό σώμα και να ανακόψουν την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή η θεωρία της μπλόφας βεβαίως αποτελούσε και αποτελεί κεντρικό σημείο της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και σήμερα δηλώνει ότι η «μπλόφα» του Grexit μπορεί να αντιστραφεί από μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ως διαπραγματευτικό όπλο για να απειλήσει το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες προκειμένου να αποσπάσει κατάργηση της δανειακής σύμβασης..
Το Σχέδιο Ζ είχε διαμορφώσει η ομάδα των σχεδόν 25 τεχνοκρατών που εργαστήκαν με απόλυτη μυστικότητα υπό την καθοδήγηση του Ασμουσεν της ΕΚΤ, του Βιζερ από το Euro working group, του Τομσεν από το ΔΝΤ και του Μ. Μπουτι από την Κομισιόν.
Η κ. Μερκελ ενημερώθηκε ότι το Σχέδιο είχε ολοκληρωθεί δυο εβδομάδες πριν από τις ελληνικές εκλογές του Ιουνίου από τον Μ. Μπαροζο, αν και δεν πήρε ποτέ στα χέρια της το Σχέδιο μια και θα ήταν υποχρεωμένη να το υποβάλλει στην Μπουντενσταγκ, οπότε και το Σχέδιο θα αχρηστευόταν και θα επισπεύδονταν το bankrun στην Ελλάδα.
Τα αποτελέσματα των εκλογών της Κυριακής 6 Μαΐου 2012 προκάλεσαν ένα δυνατό σοκ με τον ίδιο τον τότε πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο να περιγράφει πως παρέμεινε στο γραφείο του μέχρι αργά την νύκτα της Κυριακής ώστε να προετοιμασθεί για τις αντιδράσεις των αγορών την επόμενη ημέρα. Η ΝΔ είχε σχεδόν 19%, με μείωση των ποσοστών της κατά 14,6% και το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε σχεδόν 13% δηλαδή μείωση κατά 31%.
Ο φόβος όπως περιέγραψε ο Λ. Παπαδημος ήταν μπροστά στο ενδεχόμενο συγκρότησης κυβέρνησης είτε από τον ΣΥΡΙΖΑ είτε από την ΝΔ «που θα απέρριπταν το πρόγραμμα διάσωσης υποχρεώνοντας την Ε.Ε να τραβήξει την πρίζα»…
Πριν φθάσουν στο Λος Κάμπος του Μεξικό για την Σύνοδο των G20 που συνέπιπτε με τις εκλογές του Ιουνίου, οι επτά ευρωπαίοι ηγέτες σε τηλεδιάσκεψη είχαν αποφασίσει μια κοινή γραμμή: «Θα υπόσχονταν στήριξη στην Ελλάδα, αλλά μόνο εφόσον εκείνη υποτάσσονταν στις προϋποθέσεις του προγράμματος διάσωσης. Δεν θα γίνονταν διαπραγμάτευση».
Όπως συμπληρώνει το δημοσίευμα «χωρίς κεφάλαια διάσωσης η Αθήνα δεν θα μπορούσε να πληρώσει τις δαπάνες της και υπήρχε και ένα ομόλογο 3,1 δις ευρώ που έληγε τον Αύγουστο. Μια σκληρή χρεωκοπία με αποτυχία αποπληρωμής ομολόγου θεωρούνταν επί μακρόν ο πιο πιθανός δρόμος για το Grexit ,αφού δεν υπήρχε κανένας να δανείσει την Αθήνα…».
Ο τρομακτικός ρυθμός που είχαν πάρει οι αναλήψεις καταθέσεων στο μεσοδιάστημα των εκλογών προκάλεσε σοβαρή ανησυχία και προβληματισμό στην ΕΚΤ και ο Μάριο Ντραγκι συναντάται στις 25 Ιουνίου στις Βρυξέλλες με Μπαροζο, Ρομπάι και τον Γιουνκερ σε τηλεδιάσκεψη και ενημέρωσε τους ηγέτες ότι θα «ζητηθεί από τους πολιτικούς της ευρωζώνης να εγγυηθούν για τα έκτακτα δάνεια προς τις εμπορικές τράπεζες της Ελλάδας, πριν τραβήξει η ΕΚΤ την πρίζα..»
«Η προειδοποίηση του Ντράγκι δεν ήταν ακαδημαϊκή άσκηση. Ένας αξιωματούχος δήλωσε ότι ο Ντράγκι είχε πει στους ηγέτες ότι μια περίοδος αβεβαιότητας θα ξεκινήσει 30 ημέρες πριν από τη λήξη του ομολόγου του Αυγούστου στις 20 Ιουλίου. Αν και ο Αντώνης Σαμαράς είχε συστήσει κυβέρνηση συνασπισμού μία εβδομάδα νωρίτερα, η νέα κυβέρνηση συνέχιζε να ζητά αναδιαπραγμάτευση του μνημονίου. Και η Μέρκελ δεν είχε ακόμη αποφασίσει αν η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει μέλος της ευρωζώνης…»
Ο Μπαροζο συναντάται με την Μερκελ στο Βερολίνο στις αρχές Ιουνίου και της μεταφέρει την άποψη του ότι το Grexit θα είναι καταστροφή και νομίζοντας ότι θα καθησυχάσει την γερμανίδα καγκελάριο, αναφέρει ότι ο Α. Σαμαρας πιθανότατα θα κέρδιζε. «Η κ.Μερκελ απάντησε ότι ήταν ακριβώς για τον Σαμαρά που ανησυχούσε αφού συντάσσονταν με την εκστρατεία κατάργησης του προγράμματος..»
Έχοντας πια ξεκάθαρο το πλαίσιο ο Μπαροζο επιδιώκει να είναι ο πρώτος ευρωπαίος αξιωματούχος που φθάνει στην Αθήνα μετα την συγκρότηση της κυβέρνησης και συναντάται με τον Α. Σαμαρα.
«Η συζήτηση μεταξύ των δύο ανδρών κράτησε δύο ώρες. Καθισμένος μπροστά σε ένα σβηστό τζάκι στο γραφείο του Σαμαρά ο Μπαρόζο είπε στον νέο πρωθυπουργό ότι οι απαιτήσεις για μεγάλες αλλαγές στο πρόγραμμα διάσωσης πρέπει να σταματήσουν. Σύμφωνα με αξιωματούχους που ήταν στο δωμάτιο, κάλεσε τον Σαμαρά να διαθέσει τουλάχιστον έναν χρόνο εκτελώντας τις υφιστάμενες απαιτήσεις. Μετά από αυτό θα μπορεί να αντιμετωπιστεί το θέμα των αναθεωρήσεων, υποστήριξε ο Μπαρόζο. Αλλά η εκτέλεση του προγράμματος θα πρέπει να προηγηθεί.
«Μην αρχίσεις να ζητάς νέους όρους. Δεν υπάρχει περίπτωση», είπε, σύμφωνα με πρόσωπο που ήταν στο δωμάτιο. Το πρώτο μήνυμα που πρέπει να μεταφέρεις στη Γερμανία είναι πως θα κάνεις αυτά που ζητούνται.
Το σκληρό μήνυμα από έναν πολιτικό σύμμαχο φαίνεται πως είχε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αξιωματούχοι που ήταν παρόντες είπαν ότι ο Σαμαράς άρχισε να ξαναγράφει τη δήλωσή του χειρόγραφα λέγοντας αργότερα στους δημοσιογράφους ότι θα ξεκινήσει «την εφαρμογή των συμφωνηθέντων μέτρων» αμέσως.
«Ο Σαμαράς έκανε την πιο εντυπωσιακή αναστροφή στην Ιστορία», δήλωσε υπουργός της προηγούμενης κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ».
Γυρνώντας από τις διακοπές της η κ. Μερκελ δεν πήρε πειστική απάντηση από τους συνεργάτες της για τις συνέπειες ενός ενδεχομένου Grexit. Εκεί η συζήτηση αυτή άρχισε να υποχωρεί κα η γερμανίδα Καγκελάριος επισκέφθηκε την Αθήνα το Οκτώβριο στρώνοντας τον δρόμο για την Σύνοδο Κορυφής του Νοεμβρίου 2012..
Βεβαίως τα αποκαλυπτικά δημοσιεύματα δείχνουν κάτι ακόμη. Ότι πολύ συχνά η οικονομία και η πολιτική δεν ακολούθου την ευθεία που κάποιοι έχουν προγραμματίσει. Έτσι συνέβη και στις Κάννες, που η ιδέα για δημοψήφισμα τίναζε στον αέρα μια δύσκολη συμφωνία που είχε επιτευχτεί λίγες ημερες πριν στην Ε.Ε., ενώ η πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα το 2012 οδηγούσε σε μαζικές αναλήψεις καταθέσεων από τις τράπεζες, με το bankrun και την κατάρρευση των τραπεζών να αποτρέπεται μόνο μέσω της συχνά εξωθεσμικής παρέμβασης της ΕΚΤ, με την αποστολή 28,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για την εξασφάλιση ρευστότητας..
Ούτε φυσικά πρέπει να υποτιμάται το γεγονός ότι το Σχέδιο Ζ υπήρχε και συνεχίζει να υπάρχει, μια και ο βρετανός δημοσιογράφος των Φαινανσιαλ Ταιμς που πραγματοποίησε αυτή την μεγάλη δημοσιογραφική ερευνά δηλώνει ότι οι πηγές της Ε.Ε. και της ΕΚΤ ποτέ δεν του αποκαλυψαν το αναλυτικο περιεχομενο του Σχεδιου Ζ.