Γκάιθνερ: Ο “λάθος δρόμος” των Ευρωπαίων και η Ελλάδα…




Από ΜΙΧΑΛΗ ΙΓΝΑΤΙΟΥ, www.ethnos.gr, www.mignatiou.com

Η αμερικανική κυβέρνηση και το Βερολίνο έβλεπαν με εντελώς διαφορετικό μάτι την κρίση χρέους της Ευρωζώνης και προσέγγιζαν το ζήτημα, ιδιαίτερα οι Γερμανοί, με τρόπο που αύξανε την ένταση μεταξύ των στενών συμμάχων, των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων. Η αμερικανική πλευρά, που μόλις είχε εξέλθει της δικής της οικονομικής κρίσης έβλεπε πως οι Ευρωπαίοι ακολουθούσαν «λάθος δρόμο» και η αντιμετώπιση αυτή έφερνε την Ουάσιγκτον σε ευθεία αντιπαράθεση και σύγκρουση με τις Βρυξέλλες. Μια σύγκρουση την οποία πλήρωσε και η Ελλάδα, καθώς σε κρίσιμες στιγμές δεν μπορούσε να υπάρξει συντονισμένη παρέμβαση Ουάσιγκτον και Ε.Ε. που θα μπορούσε έτσι να λειτουργήσει πολλαπλασιαστικά προς όφελος της ελληνική και της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τίμοθι Γκάιθνερ είναι αποκαλυπτικός -στο βιβλίο του με τίτλο StressTest- για τη στάση των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών έναντι της ελληνικής κρίσης και ιδιαίτερα επικριτικός. Πέραν της αποκάλυψης ότι ο Γερμανός ομόλογός του Σόιμπλε σχεδίαζε την έξοδο της χώρας μας από την Ευρωζώνη, ο κ. Γκάιθνερ κρίνει αρνητικά τους Ευρωπαίους συνομιλητές του, μερικοί εκ των οποίων πίστευαν ότι η Αμερική «εισβάλλει» στα δικά τους «χωράφια» για να δημιουργήσει προβλήματα, όχι για να τα επιλύσει.

Μέσα σε κλίμα δυσπιστίας, οι Ευρωπαίοι υπουργοί Οικονομικών κάλεσαν τον Αμερικανό ομόλογό τους να λάβει μέρος στη σύνοδό του Ecofin, τον Σεπτέμβριο του 2011. Ο κ. Γκάιθνερ περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση. «Ηταν τρομακτικές οι στιγμές για την Ευρώπη», γράφει καθώς τα ιταλικά και τα γαλλικά ομόλογα είχαν πάρει φωτιά. Γνώριζα, λέει, ότι ήταν πολύ ευαίσθητο και παράξενο (πράγμα) να λαμβάνει μέρος ο Αμερικανός υπουργός σε μία σύσκεψη για τη στρατηγική της Ευρώπης και γι’ αυτό ρώτησα συναδέλφους μου Ευρωπαίους υπουργούς για να είμαι βέβαιος ότι πραγματικά ήθελα να παραστώ.

Ο κ. Γκάιθνερ ταξίδευσε στην Πολωνία και έκανε μία πολύ προσεκτική ομιλία μιλώντας με την εμπειρία της αμερικανικής κρίσης και γνωρίζοντας τα λάθη που έγιναν στη χώρα του. «Εϊναι δική σας αυτή η κρίση», είπε, «και εσείς πρέπει να αποφασίσετε πως θα την διορθώσετε». Φοβούμενος αντιδράσεις παραδέχθηκε ότι «οι πολιτικές μας ήταν κακές, ίσως χειρότερες και από πολλά μέρη της Ευρώπης». Και τόνισε: Δεν είμαστε σε ισχυρή θέση για να σας δώσουμε συμβουλές, γι’ αυτό εμφανίστηκα με ταπεινότητα ενώπιον σας…

Η ομιλία του, που ομολογουμένως διακρινόταν από ευγένεια, θεωρήθηκε επέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Ευρώπης. Τον προκάλεσαν να τους μιλήσει για την αμερικανική εμπειρία και στην πραγματικότητα οι απόψεις του δεν ήταν καλοδεχούμενες.

Η υπουργός Οικονομικών της Αυστρίας δήλωσε ότι ήταν παράξενο και περίεργο να λέει ο κ. Γκάιθνερ στους Ευρωπαίους τί να πράξουν τη στιγμή που είχε υποβαθμιστεί η πιστοληπτική ικανότητα της Αμερικής. Ο Βέλγος ομόλογός του πρόσθεσε ότι ο κ. Γκάιθνερ είναι καλύτερο να ακούει (τους Ευρωπαίους) αντί να ομιλεί… Την επομένη ημέρα η εφημερίδα NewYorkTimes τον «άδειασε», γράφοντας ότι οι Ευρωπαίοι του είπαν, λίγο-πολύ, να κρατήσει τις συμβουλές του για τον εαυτό του.

Ήταν η ίδια Σύνοδος που ο Β.Βενιζελος έπαιρνε το βάπτισμα του πυρός ως υπουργός Οικονομικών για να ακούσει από τον Β.Σοιμπλε στο παρασκήνιο της συνάντησης ότι το πρόγραμμα διάσωσης θα μπορούσε να μετατραπεί σε σχέδιο για έξοδο της Ελλάδας από το Ευρώ ,με τον κ.Ασμουσεν να έχει μάλιστα την ιδέα της επιβολής ορίου 50-100 ευρώ ανάληψης για κάθε πολίτη στην μεταβατική περίοδο.

GEITHNER-SOIMPLE05-17MAY2014

Ο Αμερικανός πρώην υπουργός αντιλήφθηκε από την αρχή ότι ένα από τα βασικά προβλήματα της κρίσης χρέους ήταν το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι ήταν σε καθεστώς άρνησης (indenial). Τον ανησυχούσαν επίσης οι παλινωδίες της ΕΚΤ και των Γερμανών, που συχνά άλλαζαν τις αποφάσεις και τις θέσεις του. Σε ένα μήνυμα της, η υφυπουργός Λαέλ Μπρέιναρντ, του έγραφε: «Η ΕΚΤ παρουσίασε σκληρή γραμμή για τη μόχλευση. Συνεχίζεται η αντιπαράθεση για την Ελλάδα. Απουσία ηγεσίας (noleadership). Το μομέντουμ παραπαίει ξανά».

Μέσα από το βιβλίο επιβεβαιώνονται πολλές πληροφορίες, που δημοσιεύθηκαν και στο «Εθνος» για τη δράση του Προέδρου Μπάρακ Ομπάμα την περίοδο της κρίσης. Πρώτα απ’ όλα δημοσιοποιείται η μεγάλη του ανησυχία για την κρίση και ειδικά για την Ελλάδα και είναι φανερό πως η χώρα μας βρήκε ένα απρόσμενο σύμμαχο στον πλανητάρχη επειδή επηρεαζόταν η αμερικανική οικονομία. Ο κ. Ομπάμα, ο κ. Γκάιθνερ και η κ. Μπρέιναρντ βρίσκονταν σε συνεχή επαφή με τους Ευρωπαίους σε όλα τα επίπεδα. Στη διάρκεια αυτών των επαφών, έγινε και η προσπάθεια για να ανατραπεί ο τότε πρωθυπουργός της Ιταλίας Σίλβιο Μπερλουσκόνι. Ο αρχηγός της υπερδύναμης έκοψε μία δια παντός κάθε συζήτηση λέγοντας στον κ. Γκάιθνερ: «Δεν μπορούμε να έχουμε το αίμα του στα χέρια μας». Βέβαια, θα ικανοποιούσε την Ουάσιγκτον η φυγή του Μπερλουσκόνι, η οποία επιτεύχθηκε μετά την περίφημη σύνοδο στις Κάννες, που είχε συγκαλέσει ο Σαρκοζί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κ. Γκάιθνερ ξεπερνά μέσα σε ενάμιση γραμμή την εκδίωξη του κ. Γιώργου Παπανδρέου από την εξουσία. «Μετά τις Κάννες», γράφει, «ο Ελληνας πρωθυπουργός παραιτήθηκε και έκανε χώρο για κυβέρνηση ενότητας. Μία εβδομάδα μετά ο Μπερλουσκόνι αντικαταστάθηκε από τον οικονομολόγο Μάριο Μόντι».

Ο Αμερικανός πρώην υπουργός Οικονομικών δεν κρύβει την απογοήτευση του για τον τρόπο με τον οποίο δρούσαν και αντιδρούσαν οι Ευρωπαίοι ομόλογοί του. Στο βιβλίο του θυμάται μία τηλεφωνική συνδιάλεξη με τους υπουργούς Οικονομικών των G-7. Οταν τους άκουσε να ομιλούν για δίκτυ προστασίας ύψους 50 δισεκ. Ευρώ δεν άντεξε. Τους είπε ότι το πρώτο που απαιτείται είναι μαζικό τείχος προστασίας για να αποτρέψει την «ελληνική κόλαση» από τη διάδοση σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και επίσης τάχθηκε εναντίον της λιτότητας και κάλεσε τα ισχυρά κράτη της Ευρώπης να ξεκινήσουν να υποστηρίζουν την ανάπτυξη σε όλη την ήπειρο. «Οταν άκουσα το ποσό (των 50 δις) έμεινα άφωνος» θυμάται ο κ. Γκάιθνερ. «Εάν το ανακοινώσετε, θα γελάσουν όλοι μαζί σας» τους είπε. Είναι σαν να ρίχνετε βενζίνη στη φωτιά. Πρέπει να σκεφθείτε ένα ποσό γύρω στα 500 δις ευρώ», τους τόνισε. Το πάλαιψαν ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο αλλά στο τέλος άκουσαν τη συμβουλή του. Και αποδείχθηκε πως είχε δίκιο…

Με τον διοικητή της ΕΚΤ Τρισέ, ο κ. Γκάιθνερ είχε καλές σχέσεις, αν και ο πρώτος τον «παίδεψε» μετά την κατάρρευση της Lehman, που κατέστρεψε την εμπιστοσύνη στα αμερικανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Ο κ. Τρισέ παραπονέθηκε σε κάποια στιγμή στον Αμερικανό υπουργό ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν είχαν ιδέα για τον τρόπο λειτουργίας των αγορών και πόσο επισφαλής ήταν η κατάσταση. Ο κ. Γκάιθνερ αναφέρει ότι η ΕΚΤ από μόνη της δεν μπορούσε να λύσει τα προβλήματα και «δείχνει» ως υπεύθυνη την κυβέρνηση της Γερμανίας η οποία αφοσιώθηκε στην επιβολή της λιτότητας, αντί στη διάσωση των χωρών που είχαν προβλήματα. Γράφει ότι στα θέματα ουσίας «ήταν συχνά μακρυά» ο ένας από τον άλλο με τον Γερμανό ομόλογό του και αναφέρει σε ένα σημείο του βιβλίου ότι ο κ. Σόιμπλε είχε ξεκάθαρη άποψη για τη χώρα μας:

«Η Ελλάδα έχει φάει τον άμπακο (binged) γι ‘αυτό χρειάζεται να πάει σε μια αυστηρή δίαιτα». Πρόσθεσε ότι και οι άλλες χώρες με παρόμοια προβλήματα πρέπει να κάνουν το ίδιο, ακόμα και να πονέσουν οι πολίτες τους. Και του ανέφερε ότι η Γερμανία, σε ένδειξη αλληλεγγύης στις άλλες χώρες, θα προχωρούσε σε μείωση του προϋπολογισμού της. Ο κ. Γκάιθνερ του απάντησε ότι «αυτό θα έκανε χειρότερο το πρόβλημα. Ακούγεσαι σαν ο Χέρμπερτ Χούβερ το 1930. Πρέπει να αρχίσεις να σκέφτεσαι για την ανάπτυξη».

Η καγκελάριος Μέρκελ, είπε στον κ. Ομπάμα και τον υπουργό Οικονομικών ότι «εμείς δεν θα γίνουμε Lehman”. Αυτοί το εξέλαβαν ότι η Ευρώπη δεν θα επέτρεπε άτακτη χρεωκοπία της Ελλάδας… Ο κ. Γκάιθνερ θεωρούσε ότι η κ. Μέρκελ ήταν έξυπνη και εντυπωσιακή, αλλά –όπως γράφει- δεν ήταν βέβαιος ότι τα αισθήματα ήταν αμοιβαία. Σε μία συνάντηση με την Καγκελάριο και τον πρόεδρο Ομπάμα, η κ. Μέρκελ στράφηκε προς τον Αμερικανό υπουργό και του «κάρφωσε» ότι ο Πολ Βόλγκερ της είπε πως «είναι άνθρωπος των αγορών». Δεν το εννοούσε ως κομπλιμέντο, γράφει ο κ. Γκάιθνερ, επειδή προφανώς δεν της άρεσε το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον έκανε συνεχείς παρεμβάσεις υπέρ της οριστικής διάσωσης της Ελλάδας.

Ο κ. Γκάιθνερ γράφει και για την υποχώρηση του Σαρκοζί απέναντι στο αίτημα της Γερμανίας για «κούρεμα» για να μπορεί μία χώρα να δανειστεί από το ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης. Μιλώντας με τους ομολόγους του των G-7, τους είπε: «Θα επιταχύνετε τη πορεία (προς τον γκρεμό). Δεν θα δανείζει κανείς ευρωπαϊκή χώρα ή τράπεζα». Και ήταν λογική η θέση της. Ποιός θα αγόραζε ομόλογα όταν γνώριζε πως ήταν πάντα εκεί ο κίνδυνος «κουρέματος»…

Ο Τίμοθι Γκαιθνερ πολλές φορές στο βιβλίο του καταφέρεται εναντίον της εμμονικής λιτότητας την οποία επέβαλλαν οι γερμανοί στην Ευρώπη, υπονομεύοντας έτσι την ανάπτυξη: «Δεν άρεσε την καγκελάριο Μερκελ ο τρόπος που οι αποδεκτές της ευρωπαϊκής βοήθειας, Ισπανία, Ιταλία και η Ελλάδα παρέκαμπταν τις υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις και δεν πίστευε ότι η χορήγηση χρημάτων από το όλο και πιο δύσκολα κερδισμένο εισόδημα των Γερμανών, θα βελτίωνε την συμπεριφορά τους. Έλεγα στους γερμανούς ότι είμαι πιο γερμανός από όσο οι ίδιοι πιστεύουν, αλλά οι γραμμές που η ίδια η Μερκελ χάραζε στην άμμο περιόριζαν τις προοπτικές της Ευρώπης..».

Δεν υπήρχε αμφιβολία για τον πρώην υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ ότι η λιτότητα στην Ευρώπη, έπληττε και την αμερικανική οικονομία. «Αισθανόμαστε τον πόνο» γράφει ο κ. Γκάιθνερ επισημαίνοντας ότι ο «πυρετός της λιτότητας» και η αναταραχή στην Ευρώπη ήταν τα κεντρικά «οικονομικά δράματα» στο υπόλοιπο της πρώτης θητείας του Μπάρακ Ομπαμα.

Hellasjournal - Newsletter


%d bloggers like this: