ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ
Στην εβδομάδα αυτή είχαμε τρεις εξελίξεις για την οικονομία (επιτόκια, αξιολόγηση οικονομίας/τραπεζών και το φυσικό αέριο). Η ουσία είναι πως διαπιστώνονται βήματα στην ορθή κατεύθυνση κυρίως στα δημοσιονομικά, ενώ το τραπεζικό μέτωπο παραμένει εύθραυστο. Αυτό επιβεβαιώνεται στην πρόσφατη έκθεση του οίκου Fitch, όπως προ καιρού επισημαίναμε για λήψη ανάλογων μέτρων.
Η έκθεση καθιστά σαφές ότι η πρόοδος εξαρτάται από την έκβαση της εμπιστοσύνης προς το καταθετικό σύστημα και αναφέρεται ξανά στον καθοριστικό ρόλο της Τράπεζας Κύπρου για το μέλλον του τραπεζικού τομέα και της οικονομίας γενικότερα.
Για τα επιτόκια, πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι έχουμε τα ψηλότερα δανειστικά επιτόκια στην ευρωζώνη και το κυριότερο, έχουμε τη μεγαλύτερη ψαλίδα ανάμεσα στο δανειστικό επιτόκιο και στο καταθετικό επιτόκιο. Υπενθυμίζεται ότι τον Απρίλιο 2013 (μετά το κούρεμα καταθέσεων) έγινε παρέμβαση της πολιτείας με αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση των καταθετικών επιτοκίων που σήμερα βρίσκονται στο μισό επίπεδο με πριν ένα χρόνο, πράγμα που λειτούργησε υπέρ των τραπεζών. Επιμέναμε ότι επιβαλλόταν ταυτόχρονα παρέμβαση για μείωση των δανειστικών επιτοκίων και όχι κατ΄ ανάγκην νομοθετική ρύθμιση για περιορισμό των στρεβλώσεων. Από την άλλη, στρεβλώσεις δημιουργούνται λόγω της πρωτόγνωρα έκτακτης κατάστασης με την αποτυχία της ελεύθερης αγοράς (market failure) να ενσωματώσει μόνη της στη λειτουργία της το συνολικό οικονομικό κόστος/όφελος της κοινωνίας.
Η αποτυχία της αγοράς δεν είναι κυπριακό φαινόμενο. Έχει συμβεί πολλές φορές αλλού (π.χ. στο τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ) καθιστώντας την κρατική παρέμβαση επιστημονικά ορθή. Κυπριακό φαινόμενο είναι η άποψη που «φορτώνει» σιωπηρά στην πλάτη του πολίτη την κρατική προστασία και «επιδότηση» με την οποία οι τράπεζες επωφελούνται (π.χ. εγγύηση καταθέσεων, επανακεφαλαιοποίηση), αλλά θέματα όπως η μείωση του δανειστικού επιτοκίου στη σημερινή έκτακτη κατάσταση «επαφίεται στις τράπεζες να αποφασίσουν στο πλαίσιο της ελεύθερης αγοράς»!
Στυλοβάτες αυτής της θέσης είναι οι πλέον ένθερμοι υποστηριχτές (υποτίθεται) της ελεύθερης οικονομίας που αποκλείουν κάθε κρατική ρύθμιση. Αφενός, εναντίωση σε κάθε μορφή κρατικής εποπτείας και παρέμβασης, αλλά για τον τραπεζικό τομέα η κρατική «επιδότηση» θεωρείται αυτόματα επιστημονικά σωστή και επιβαλλόμενη… Κατανοητό που έχουν αυτή τη θέση οι τραπεζίτες, αλλά όχι και να μας την παρουσιάζουν κάποιοι ως την επιστήμη.
Σε αυτούς τους 12 μήνες, έγιναν πολλές μεταμορφώσεις. Ακόμη και το επιχείρημα ότι η νομοθετική ρύθμιση των επιτοκίων απαγορεύεται, άλλαξε εντός λίγων βδομάδων και έγινε πρόβλεψη ότι «θα μειώσουν οι τράπεζες τα επιτόκια». Αργότερα, εκείνοι που με αυτοπεποίθηση διαβεβαίωναν ότι σύντομα ακολουθεί ανάλογη μείωση στα επιτόκια, χάθηκαν… Τα δανειστικά επιτόκια αυξήθηκαν και η ψαλίδα ανάμεσα σε δανειστικό και καταθετικό αποτελεί ευρωπαϊκό ρεκόρ. Ίσως, όταν τα επιτόκια μειωθούν, να επανεμφανιστούν με δηλώσεις ότι δικαιώθηκε η πολιτική και οι προβλέψεις τους. Στο μεσοδιάστημα, ποιος θα θυμάται τις διαβεβαιώσεις τους; Ή τις πολλές εταιρείες που έκλεισαν; Τις θέσεις εργασίας που χάθηκαν; Και ότι αρκετός κόσμος αδυνατεί να αποπληρώσει τις τράπεζες με τα προβληματικά δάνεια να συσσωρεύονται;
Το τελευταίο επιχείρημα που και καλόπιστοι υιοθετούν είναι πως «οι τράπεζες πρέπει να χρεώνουν ψηλά επιτόκια για να επιβιώσουν». Για δραστικές μειώσεις στις δαπάνες παντός είδους και για το επιχειρηματικό ρίσκο που όλες οι εταιρείες εκτίθενται, γιατί εξαιρούνται οι τράπεζες; Δεν γνωρίζω άλλη περίπτωση όπου το ιδιωτικό συμφέρον ενός τομέα λαμβάνει κρατική ΣΤΗΡΙΞΗ στο όνομα της ελεύθερης οικονομίας αλλά «απαγορεύεται κάθε κρατικός περιορισμός επειδή δημιουργεί στρεβλώσεις». Η επίπονη και επικίνδυνη εγχείριση, πρέπει να πετύχει με το να διασωθεί ο ασθενής που είναι η κοινωνία. Αυτό μπορεί να γίνει μέσω μιας ισορροπημένης στόχευσης με βάση το δημόσιο συμφέρον και αξιοποιώντας το πλαίσιο των κανόνων της αγοράς εξυπηρετώντας το δημόσιο συμφέρον.
Παρεμπιπτόντως, η τρίτη είδηση έγινε από εμένα σε ραδιοφωνική εκπομπή (περιεχόταν και στο άρθρο μου της περασμένης βδομάδας). Διεθνής κολοσσός (όχι η NOBLE) έχει εντοπίσει νέο ενεργειακό κοίτασμα στην Κυπριακή ΑΟΖ. Η σιωπή που ακολούθησε παραμένει εκκωφαντική και αγγίζει το Κυπριακό.
Ο Κώστας Μαυρίδης είναι Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής – E-mail: [email protected]