Από τη δολοφονία του Λαμπράκη στην αποχώρηση του Καραμανλή από την πολιτική και την Ελλάδα
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΚΩΣΤΑ ΜΑΡΔΑ
«Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα;». Το ιστορικό αυτό ερώτημα είναι ο τίτλος του βιβλίου των δημοσιογράφων Μιχάλη Ιγνατίου και Κώστα Παπαϊωάννου που κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις Λιβάνη.
Πρόκειται για την… «απορία» που φέρεται να εξέφρασε οργισμένος σε στενούς του συνεργάτες ο πρωθυπουργός και αρχηγός της ΕΡΕ (Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση) Κωνσταντίνος Καραμανλής, μόλις πληροφορήθηκε την δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) Γρηγόρη Λαμπράκη, στις 22 Μαΐου του 1963 στη Θεσσαλονίκη.
Εκείνο το θανάσιμο χτύπημα από τον οδηγό του τρίκυκλου Κοτζαμάνη και τον ροπαλοφόρο Εμμανουηλίδη, σε αντισυγκέντρωση ακροδεξιών στοιχείων, μετά από ομιλία του βουλευτή υπέρ της ειρήνης στη Θεσσαλονίκη, έφερε στο φως το ρόλο του κράτους και του παρακράτους που τρώει τα παιδιά του. Ενός μηχανισμού που αποκάλυψε ο άφοβος ανακριτής Χρήστος Σαρτζετάκης (μετέπειτα Πρόεδρος της Δημοκρατίας).
Με αφορμή τα 50 χρόνια από αυτό το ερώτημα, οι συγγραφείς ξανακοιτάζουν μέσα από έγκυρες μαρτυρίες και ερευνητικά βιβλία την υπόθεση υπό το φως αποχαρακτηρισμένων εγγράφων από τα αρχεία των ΗΠΑ. Ξαναδιαβάζοντας σε 412 σελίδες όλα τα στοιχεία από ελληνικές και αμερικανικές πηγές, ο γνώστης των γεγονότων επιβεβαιώνει το μέγεθος της προσωπικής και πολιτικής πόλωσης των ημερών εκείνων μεταξύ Δεξιάς και Κεντρο- Αριστεράς, ενώ ο νέος αναγνώστης- της γενιάς της χρεοκοπίας – θα μείνει έκπληκτός για την ευκολία με την οποία ο Γεώργιος Παπανδρέου εκτόξευσε «ενώπιον του έθνους και ενώπιον της ελληνικής και διεθνούς κοινής γνώμης» την καταγγελία ότι «ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είναι ο… ηθικός αυτουργός της δολοφονίας»! Για να εισπράξει την απάντηση του Καραμανλή πως ο αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου «οδηγείται εις ηθικάς απρεπείας» και «δια την σημερινήν του δήλωσιν θα εντρέπεται εις όλην του την ζωήν»…
Οι συγγραφείς, επιμένοντας στο ερώτημα παραθέτουν μεταξύ άλλων και την ερμηνεία του ίδιου του Καραμανλή ο οποίος, από το Παρίσι όπου κατέφυγε παραιτούμενος από την Πρωθυπουργία και από την αρχηγία της ΕΡΕ, εκτίμησε ότι: «Κατά τη διάρκειαν της ομιλίας του συνεκεντρώθησαν εις τον δρόμον εξτρεμιστικά στοιχεία της Δεξιάς, με πρόθεσιν να τον αποδοκιμάσουν. Φαίνεται ότι μεταξύ αυτών υπήρχαν και μερικοί οργανωμένοι, που είχαν ως σκοπόν, όχι να δολοφονήσουν, αλλά να στραπατσάρουν, όπως έλεγαν, τον Λαμπράκην και να προκαλέσουν σύγχυσιν μεταξύ των κομμουνιστών. Φαίνεται δε, επίσης, ότι ορισμένα αστυνομικά όργανα ηνέχθησαν τα σχέδια αυτά, πιστεύοντας ότι με τον τρόπον αυτόν εκπληρούν την αντικομουνιστικήν αποστολήν των».
Οι ερευνητές παρουσιάζουν όλη την προϊστορία της δολοφονίας, για το πώς δομήθηκε μετά τον εμφύλιο πόλεμο ένα κράτος που έστησε μηχανισμούς τυφλού αντικομουνισμού, σωματεία , συλλόγους , μέχρι και συνωμοτικές οργανώσεις μέσα στις Ένοπλες Δυνάμεις, υπό την ευλογία του Θρόνου. Και υπογραμμίζουν με ποιο τρόπο οι δυνάμεις αυτές αυτονομήθηκαν τρομάζοντας ακόμη και τους εγχώριους και τους υπερατλαντικούς τους πάτρωνες, οδηγώντας τον Καραμανλή σε σύγκρουση με το Παλάτι και «αυτοεξορία» στη Γαλλία. Με ντοκουμέντα εξιστορούν πως ο μηχανισμός αυτός, μαζί με την αντικομουνιστική ψύχωση, άνοιξε το δρόμο στους συνταγματάρχες να επιβάλουν δικτατορία, προλαβαίνοντας τους στρατηγούς, οι οποίοι περίμεναν το πράσινο φως από τον βασιλιά και αυτός, από την Ουάσινγκτον.
Η αφήγηση ξεκινάει με την Πρωταπριλιά του 1963 όταν ο στρατηγός Βασίλειος Καρδαμάκης, τέως αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού, ζήτησε να μιλήσει με τον αμερικανό στρατιωτικό ακόλουθο συνταγματάρχη Μπόλντρι προκειμένου να του αποκαλύψει ότι ο ταξίαρχος Οδυσσέας Αγγελής, ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Χατζηπέτρος και ο αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος είναι έτοιμοι για πραξικόπημα, ώστε να σταματήσουν τη διαφθαρμένη κυβέρνηση, να αντιμετωπίσουν τους κομμουνιστές, οι οποίοι ήλεγχαν το 10 % των ανωτάτων κυβερνητικών υπαλλήλων και να ελέγξουν τον «διαλυτικό τύπο».
Όπως προκύπτει από άκρως απόρρητο έγγραφο του εν Αθήναις πρεσβευτή Χένρι Λαμπουίς προς το Στέητ Ντηπάρτμεντ με ημερομηνία 5 Απριλίου 1963 , η άποψη των εδώ αμερικάνων ήταν αρνητική για ένα πραξικόπημα παρ΄ότι: « Ο Καραμανλής έχει κάνει τα λάθη του- η ακοή και τα νεύρα του επιδεινώνονται- αλλά σημειώνεται πρόοδος υπό τις συνθήκες δημοκρατίας ενός ελεύθερου Τύπου και με την ενεργό και ανεμπόδιστη συμμετοχή των κομμάτων της αντιπολίτευσης(… )». Για να προσθέσει ο συντάκτης : «Αναμφίβολα, κάποιος βαθμός διαφθοράς υπάρχει στην ελληνική γραφειοκρατία, ωστόσο θεωρούμε ότι είναι σε ήπιες αναλογίες, αν λάβει κανείς υπ΄όψιν σε ποιό μέρος της υφηλίου βρισκόμαστε»!
Βέβαια, αυτό που απέτρεψαν οι αμερικανοί το 1963 το επέτρεψαν στις 21 Απριλίου του 1967. Πριν όμως φθάσει η κατάσταση σε αυτή την τραγωδία, προηγήθηκαν δραματικά γεγονότα αλλά και κωμικοτραγικές καταστάσεις που παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου. Ενδεικτικά ορισμένα μεγάλα και μικρά της εποχής:
Η ανάθεση της Πρωθυπουργίας στον υπουργό Δημοσίων Έργων Κωνσταντίνο Καραμανλή στις 5 Οκτωβρίου του 1955 με επιλογή από τον βασιλιά Παύλο υποσκελίζοντας τον αντιπρόεδρο Στέφανο Στεφανόπουλο αναπληρωτή του ετοιμοθάνατου Πρωθυπουργού στρατάρχη Παπάγου. Το εκλογομαγειρείο του λεγόμενου τριφασικού εκλογικού συστήματος του 1956 που έδωσε περισσότερες έδρες στο… δεύτερο κόμμα (165 με 47,38 % η Δεξιά ΕΡΕ – 132 έδρες με 48,15 % η Κεντρο- αριστερή Δημοκρατική Ένωση).
Ο διορισμός του υποψήφιου δικτάτορα συνταγματάρχη της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Γεωργίου Παπαδόπουλου ως μέλος αφανούς επιτροπής… διανοουμένων «δια την θεωρητικήν και πολιτικήν παρακολούθησιν του κομμουνιστικού προβλήματος». Η παρωδία εκλογών του 1961 με 850 συλλήψεις, 169 περιστατικά κακοποίησης υποψηφίων βουλευτών, 70 τραυματίες, 13 απόπειρες δολοφονίας, 367 περιπτώσεις τρομοκρατίας από χωροφύλακες, 319 επεισόδια παρακρατικών και χιλιάδες διπλοψηφίσαντες για να μην έλθει πρώτο κόμμα η κεντροαριστερή Ένωση Κέντρου εις εφαρμογή του επισήμου Σχεδίου Περικλής.
Η οικονομική ενίσχυση των αντικομμουνιστικών σωματείων – μεταξύ των οποίων η «Οργάνωση Αοράτων Αγωνιστών» και ο «Σύνδεσμος Εθνικοφρόνων Ελλασιτών»- μέσω του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού. Ο ορισμός ιεροκήρυκα «γνωστού δια τους αντικομουνιστικούς αγώνας, όστις μετά το θείον κήρυγμα θα ασκήσει την κατά της ΕΔΑ πολιτικήν του» στον εορτασμό του Αγίου Δημητρίου στη Θεσσαλονίκη. Η ρήξη Καραμανλή- Φρειδερίκης λόγω της απαίτησης που είχε η βασίλισσα να παραχωρηθεί το Μέγαρο του Κυβερνείου στη βασιλική οικογένεια όταν επισκέπτονταν τη συμπρωτεύουσα «διότι δεν είναι δυνατόν βασιλείς και πρίγκιπες να συναγελάζονται με κοινούς θνητούς»!
Όλα αυτά είναι πλέον παρελθόν, καθώς σήμερα ζούμε την οικονομική- κοινωνική τραγωδία (αν και το ερώτημα παραμένει… αλλά σε άλλη βάση). Η μελέτη , πάντως, του βιβλίου είναι χρήσιμη για να εξαχθούν συμπεράσματα όπως οτι: Οι καταχθόνιοι μηχανισμοί εκτός των θεσμών, ακόμη και όταν συγκροτούνται εξ ονόματος της… ελευθερίας, εκτρέφουν τους αυριανούς αρνητές της ελευθερίας. Και: Η τυφλή πόλωση ζημιώνει και αυτούς που έχουν δίκιο. Κυρίως, όμως ,ζημιώνει τον τόπο…
Το κείμενο του δημοσιογράφου Κώστα Μαρδά δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων – www.amna.gr