Σύνοδος Κορυφής στο Βίλνιους: Το μέλλον των Ευρω-Ουκρανικών σχέσεων αβέβαιο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Η επικειμενη Συνοδος κορυφης της ΕΕ -θα διεξαχθει στο Βιλνιους της Λιθουανιας την Παρασκευη- είναι χωρις αμφιβολια σημαντικη αφού διεξαγεται σε μια ιδιαιτερα σημαντική περιοδο για το διεθνές συστημα γενικά, και για την ΕΕ ειδικότερα.
Περα από τα θεματα και τα προβλήματα που αφορουν στην οικονομία και τις προσπάθειες παραπέρα στήριξης της «κοινης» Ευρωπαικής θέσης για την εξοδο από την κριση, σε αυτην τη Σύνοδο Κορυφής κρίνεται, και μια σημαντική Ευρωπαική πολιτική, η πολιτική προς Ανατολας (Eastern Partnership), που θεωρητικα έχει ως κυριο στοχο την συναψη Συμφωνιων εταιρικης σχεσης ανάμεσα στην ΕΕ και τις χώρες Ουκρανια, Γεωργια, Αρμενια,Μολδαβια και, Αζερμπαιτζαν.
Το ενδιαφερον της Ευρωπαικης Ενωσης για την περιοχη αυτή του πλανητη δεν είναι νέο.Αρχισε να συγκεκριμενοποιειται από το 1994 με πρωτο βήμα την διαμορφωση Ευρωπαικης Πολιτικης για την Υπερκαυκασία (Γεωργια,Αρμενια,Αζερμπαιζαν).Απο τοτε ως σημερα μεσολαβησαν πολλα και σημαντικα γεγονοτα που επηρεασαν κατά τον ένα η τον άλλο τροπο τις εξελιξεις στην περιοχη, δημιουργωντας , περαν άλλων, και δυο συνιστωσες με διαρκεια .Η μια αφορά στην συντεταγμένη πλεον εμπλοκή της Ρωσιας και η δευτερη στην νέα πολιτική της ΕΕ.
Η Ευρωπαικη Ενωση κυριως υπο την πιεση της Κρισης του 2009 για το φυσικο αεριο,και στη λογική των προσπαθειων «διαφοροποιησης » από την πληρη ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσια κυριως για την προμήθεια φυσικου αεριου, θεώρησε ότι μια στενότερη σχέση με την Ουκρανια θα λειτουργούσε ως αποτρεπτικός παράγων για επανάληψη της κρισης στο μελλον.Τότε μάλιστα στα πλαίσια συνεδριάσεων της Επιτροπής Εξωτερικων Υποθέσεων του Ευρωπαικου Κοινοβουλίου ειχαν διατυπωθει αποψεις από καποιους ευρωβουλευτες συμφωνα με τις οποιες η Ουκρανια επρεπε να γινει πλήρες μέλος της ΕΕ.Στη διαμόρφωση αυτών των απόψεων συνέβαλλαν και οι συζητήσεις με την πρωταγωνίστρια των κρίσεων από Ουκρανικης πλευρας, τοτε πρωθυπουργου σημερα κρατουμενης Γιουλια Τιμοσενκο, αλλα και απόψεις αμερικανών αξιωματούχων που συνηθως, για πολλους λόγους, βλεπουν με θετικό μάτι τις Διευρύνσεις της ΕΕ παραβλέποντας και τα θεσμικά ζητήματα που αυτές δημιουργουν και τα δημοσιονομικά προβληματα που αυτές συνεπαγονται.
Οι προτασεις για την ένταξη της Ουκρανιας στην ΕΕ δεν ευωδοθηκαν αφενος γιατι τα δημοσιονομικα στοιχεια μετα την Διευρυνση των «δωδεκα» δεν επετρεπαν συνεχεια της Διευρυνσης ιδιαιτερα με χώρες του μεγεθους της Ουκρανιας, αφετερου διοτι υπηρχαν και θεσμικο-πολιτικα ζητήματα στην Ουκρανια που δεν ηταν σε πληρη αντιστοιχια με το Ευρωπαϊκό κεκτημενο. Οι διαπιστωσεις αυτές δεν αφορουσαν βεβαία μονο την Ουκρανια. Για αυτους κυριως τους λογους αλλα και για να μην αποξενωθουν χώρες που έχουν στρατηγικη σημασία για την ΕΕ προταθηκε η διαμορφωση Ευρωπαικών πολιτικών προς γειτονικές χώρες που δεν θα τις οδηγούσαν στην Ένταξη αλλα σε μια στενότερη σχέση με την ΕΕ, κατά το πρότυπο της Ευρωμεσογειακης πολιτικης. Στη συγκεκριμενη περιπτωση η πολιτική ονομασθηκε Ανατολικη εταιρικη σχέση(Eastern Partnership).
Η Ρωσια που εμπλεκομενη σε γνωστές κρισεις του παρελθοντος (βλ.Γεωργια,Αμπχαζια) εκμεταλλευόμενη την ενεργειακή της ισχύ επαναπροσδιορίζει δυναμικά την παρουσία της στο διεθνές σύστημα , ανεκαθεν είχε ως στοχο την αυξηση την επιρροης της στην περιοχη του Καυκασου. Δημιούργησε ετσι την πολιτική της ζωνης ελευθερου εμπορίου για την περιοχη με στόχο να ενταξει σε αυτην ολες τις χώρες που η ΕΕ επιθυμει να ενταξει στην πολιτική προς Ανατολας. Ηδη φαινεται πως οι Ρωσικες πιεσεις αποφερουν αποτελεσματα.Η Αρμενια έχει δηλωσει ότι προτιθεται να συμμετασχει στην Ρωσική πολιτική για τον Καύκασο με αποτέλεσμα να παγώσει, προς το παρόν τουλαχιστον, η μονογραφη της συμφωνιας με την ΕΕ.Οι δε συζητησεις με το Αζερμπαιτζαν προχωρουν πολύ αργα.
Χωρις να υποτιμάται η σημασία των παραπάνω χωρών, το ενδιαφερον ολων επικεντρώνεται στην Ουκρανια, κυριως λογω της στρατηγικής σημασίας γεωγραφικής της θέσης-είναι χώρα διέλευσης των αγωγων μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ρωσια στην Ευρωπη-αλλα και λογω του βεβαρημενου ιστορικου κρισεων με την Ρωσια, σχεδον πάντα για το φυσικο αεριο.Με αθλητικους ορους το μελλον της Ουκρανιας είναι αντικειμενο διελκυνστίδας ανάμεσα στη Ρωσια και στην ΕΕ, με τον Ρωσο πρόεδρο να θεωρει ότι από το αγώνισμα, πρέπει να αναδειχθει ο ιδιος ,απόλυτος νικητης .Το γεγονος ότι προσφατα στο Ουκρανικο Κοινοβούλιο δεν ψηφιστηκε ουτε ένας από τους εξι νομους, στους οποιους συμπεριλαμβανεται και η νομοθετικη ρυθμιση για την απελευθερωση της Γιουλια Τιμοσενκο,που ηταν προαπαιτουμενο για την σύναψη της συμφωνιας εταιρικης σχεσης με την ΕΕ, είναι χωρις αμφιβολια μια εξελιξη με βαθυτερο νοημα και μυνηματα που μάλιστα θεωρήθηκε ως προσβλητική ενέργεια στο προσωπο του αρμοδιου για την Διευρυνση Επιτρόπου και που πάντως καθιστά το μέλλον των Ευρω-Ουκρανικων σχέσεων αβεβαιο.
Με αυτά ως δεδομενα η επικειμενη Συνοδος Κορυφης παρουσιαζει ιδιαιτερο ενδιαφερον και έχει ιδιαίτερη σημασία.Η Ελλαδα που αναλαμβανει την προεδρεια της ΕΕ θα μπορουσε και θα πρέπει να έχει αυξημενο ρολο στην διαχειρηση της συγκεκριμενης κρισης, το πλαίσιο της οποιας αποτελει και μια ευκαιρια ώστε με φοντο τους ενεργειακους συσχετισμους να αναδειξει την σημασία του ενεργειακου αξονα Ισραηλ, Κύπρου, Ελλαδας με ανταλλαγμα την Ευρωπαικη ουσιαστικη παρεμβαση για μια δικαιη και διαρκή λυση του Κυπριακού αλλα και των υπολοιπων προβληματων που συνθετουν τις Ελληνο-Τουρκικες σχέσεις.
* Ο Γιωργος Δημητρακόπουλος είναι πρώην Αντιπρόεδρος του Ευρωπαικου Κοινοβουλίου