ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
«Ήρεμα νερά» και τουρκικό πιστόλι στις διαπραγματεύσεις: Ξυπνήστε στην Αθήνα, «η Τουρκία διαδοχικά κάνει μαξιμαλισμό για να σε υποχρεώσει σε αυτοπεριορισμό»…
Ο «μεγάλος κίνδυνος» για τις αγορές πετρελαίου είναι να διακοπούν οι εξαγωγές από τον Περσικό Κόλπο: Ποιοι είναι αυτοί που χορηγούν τη βία στη Μέση Ανατολή;
Του ΝΙΚΟΥ ΜΕΛΕΤΗ
Το μεγάλο παιγνίδι για την διαμόρφωση του ενεργειακού χάρτη στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου έχει αρχίσει με την συμφωνία Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ για την ηλεκτρική σύνδεση της Ασίας με την Ευρώπη και με το βλέμμα όλων στραμμένο στην απόφαση του Ισραήλ για την εξαγωγή του φυσικού αερίου του.
Μια απόφαση που θα καθορίσει και τις κινήσεις των άλλων χωρών της περιοχής, της Κύπρου και φυσικά της Ελλάδας που ήδη κινείται ώστε να προβάλει εναλλακτικές προτάσεις ενεργειακής διασύνδεσης που αναβαθμίζουν τον ρόλο της ως κόμβου δικτύων και μεταφοράς ενέργειας. Βασικά στοιχεία του σχεδιασμού αυτού για την μεταφορά του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με αγωγό, μέσω Ελλάδας προς την Ευρώπη, τον οποίο «τρέχει» τώρα ο ΥΠΕΚΑ Γιάννης Μανιάτης ,παρουσίασε σύμφωνα με πληροφορίες στην αμερικανική κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς.
Η κυβέρνηση του Ισραήλ περιμένει την ετυμηγορία του Ανώτατου Δικαστηρίου στις 17 Σεπτεμβρίου που θα κρίνει εάν είναι συνταγματική η απόφαση για εξαγωγή του 40% των ποσοτήτων του φυσικού αερίου που έχουν εντοπιστεί στην ισραηλινή ΑΟΖ, καθώς έχουν υπάρξει προσφυγές ζητώντας την παρακράτηση από το Ισραήλ μεγαλυτέρου ποσοστού υπό την μορφή στρατηγικών αποθεμάτων.
Εφόσον ξεκαθαρίσει οριστικά το θέμα των ποσοτήτων που θα μπορεί να εξάγει το Ισραήλ ανοίγει το μεγάλο παιγνίδι για την επιλογή των οδών μεταφοράς του στις αγορές, επιλογή που έχει όχι μόνο οικονομικές αλλά βαθύτατες γεωπολιτικές διαστάσεις.
Ήδη η Κύπρος έχει σπεύσει να ανακοινώσει (υπογράφοντας και MOU με τις ενδιαφερόμενες εταιρείες) την κατασκευή σταθμού LNG στο Βασιλικό, καλώντας και το Ισραήλ να διοχετεύσει το δικό του αέριο στον σταθμό αυτό. Μια κίνηση η οποία θα εξοικονομήσει μεγάλα κεφάλαια για τις εταιρίες Noble και Delek, που ουσιαστικά έχουν αναλάβει την διαχείριση και του Λεβιάθαν και του Οικόπεδου 12 της Κύπρου και θα προσφέρει αυτονόητο γεωστρατηγικό όφελος στην Κύπρο.
Αν και πολλές δυνάμεις και παράγοντες επιδιώκουν να προσφέρουν μερίδιο από την γεωστρατηγικη ενίσχυση του Ισραήλ και της Κύπρου στην Τουρκία, επιμένοντας για την κατασκευή αγωγού προς την τουρκική ακτή είτε μέσω των ΑΟΖ Λιβάνου και Συρίας είτε από το έδαφος της Κύπρου (που προϋποθέτει λύση του Κυπριακού), θεωρείται μάλλον απίθανο το Ισραήλ να συναινέσει σε μια τέτοια λύση που θα το έθετε υπό καθεστώς άτυπης ομηρίας της Άγκυρας. Με τα σημερινά δεδομένα είναι πολύ πιθανότερη η προοπτική εξαγωγής του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου με την μορφή του LNG, ο ακριβής προσδιορισμός των ποσοτήτων φυσικού αερίου που κρύβονται στα κοιτάσματα νότια της Κρήτης ίσως δημιουργήσουν νέα δεδομένα φέρνοντας στο τραπέζι και πάλι την εναλλακτική λύση της κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού προς την Κρήτη και από εκεί προς τις αγορές της Ευρώπης.
Οι Νορβηγοί αργά το φθινόπωρο θα ενημερώσουν για τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα στοιχεία που έχει συλλέξει το ερευνητικό σκάφος της PGS. Δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη πάντως η αναφορά της PGS για το “διάλειμμα”15 ετών στις έρευνες στην Ελλάδα καθώς, όπως επισημαίνει τα τελευταία στοιχεία προέρχονται από τις έρευνες του 1977 και 1987. Ένα «διάλειμμα» που πιθανότατα έχει στοιχίσει παρά πολλά στην χώρα μας, αφήνοντας την πίσω στην ενεργειακή κούρσα που έχει ξεκινήσει από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας.
Το ελληνικό σχέδιο αφορά τον «East Med Pipeline Project» στο οποίο εργάζεται αθόρυβα το ΥΠΕΚΑ και στοιχεία του είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει στους δυο ομολόγους του της Κύπρου και του Ισραήλ Γιώργο Λακκοτρυπη και Σιλβάν Σαλομ, ο Γιάννης Μανιατης.
Ήδη έχει συνταχθεί από την ΔΕΠΑ μια προκαταρκτική έκθεση (Pre-Feasibility findings) των εναλλακτικών οδών μεταφοράς του φυσικού αερίου της Ανατολική Μεσόγειου στην Ιταλία ή στην Νοτιοανατολική Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.
Στον σχεδιασμό αυτόν βασικό ρόλο έχει ο αγωγός (δυνατότητας 8bcma) από τις πηγές της Ανατολικής Μεσογείου (στην κυπριακή και ισραηλινή ΑΟΖ) με προορισμό την νοτιοανατολική ακτή της Κρήτης.
Από εκεί ξεδιπλώνονται οι διαφορετικές εναλλακτικές επιλογές που προσφέρονται είτε με τον προσανατολισμό διάθεσης του φυσικού αερίου προς την νοτιοανατολική και κεντρική Ευρώπη είτε προς την Ιταλία.
Στην πρώτη επιλογή προβλέπεται η κατασκευή υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη προς την Κομοτηνή και διασύνδεση του κατόπιν με τον IGB προς την Βουλγαρία. Η ιδια επιλογή εξυπηρετείται και με την κατασκευή μικρότερου σε μήκος υποθαλάσσιου αγωγού από την Κρήτη προς την Στερεά Ελλάδα και από εκεί διασύνδεση του με επίγειο αγωγό προς την Μακεδονία απ όπου θα μπορεί το αέριο να διατεθεί είτε προς την Ιταλία είτε προς την Βουλγαρία.
Η άλλη επιλογή, αυτή της Ιταλίας, προβλέπει την κατασκευή αγωγού από την Κρήτη προς την Πελοπόννησο και από εκεί μέσω νέου αγωγού θα συνδεθεί με τον IGI τον υποθαλάσσιο αγωγό προς Ιταλία. Θα απαιτηθεί η κατασκευή και ενός ακόμη υποθαλάσσιου τμήματος που θα διασχίσει τον Πατραϊκό Κόλπο και θα ακολουθεί παράλληλη διαδρομή, προς βορρά, με την Ιόνια Οδό.
Στον σχεδιασμό αυτό υπάρχουν φυσικά σοβαρά προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν όπως είναι τα μεγάλα βάθη, οι δυσκολίες που προκύπτουν από το ανάγλυφο του βυθού.
Έξαλλου και οι αποστάσεις που θα πρέπει να διανύσουν οι υπό μελέτη αγωγοί δεν είναι μικρές. Από την Κρήτη έως την Κομοτηνή ο υποθαλάσσιος αγωγός θα έχει μήκος 757 χιλιόμετρων και από την Κρήτη προς την Πελοπόννησο 415 χιλιόμετρα, ενώ ο επίγειος αγωγός από την Πελοπόννησο μέχρι τον IGI θα έχει μήκος 475 χιλιόμετρα.
Στην Κρήτη έχει ήδη εντοπιστεί η περιοχή του Αθερινολακου ως πιθανού σημείου εισόδου του φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ στην Πελοπόννησο η κατάληξη του αγωγού από την Κρήτη τοποθετείται σε περιοχή νοτίως της Μονεμβασιάς.
Το ενδιαφέρον είναι ότι ο σχεδιασμός αυτός της ελληνική πλευράς έχει γίνει αποδεκτός και από την Κομισιόν στα «έργα κοινού ενδιαφέροντος» και η χάραξη των εναλλακτικών αγωγών του “Med East Pipeline project» αποτυπώνονται και στον χάρτη που εξέδωσε τον Ιούνιο η διεύθυνση Ενεργείας της Κομισιόν στην ενότητα «Energy Infrastructure-Natural Gas».
Ήδη η συνεργασία Ισραήλ-Κύπρου-Ελλάδαςς προχώρα με εντατικό ρυθμό κάτι που αποτυπώθηκε όχι μόνο στο MOU που υπέγραψαν οι υπουργοί ενέργειας των τριών χώρων στην Κύπρο αλλά και στο Κοινό Ανακοινωθέν (Joint Communiqué) που εκδόθηκε μετα την συνάντηση στο οποίο επισημαίνεται ότι οι τρεις χώρες «καλωσορίζουν τα κοινά σχέδια στον ενεργειακό τομέα που προάγουν την ασφάλεια της προμήθειας ενέργειας , την βιώσιμη ανάπτυξη και την συνεργασία μεταξύ των χώρων της περιοχής». Στο ίδιο Κοινό Ανακοινωθέν επισημαίνεται ότι οι τρεις υπουργοί θα συνεχίσουν την συνεργασία στους τομείς της ενέργειας,των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, της παράγωγης ηλεκτρικού ρεύματος, της προστασίας των υδάτων και ενθαρρύνουν την ανάπτυξη και άλλων σχετιζόμενων τομέων που προωθούν την περιφερειακή συνεργασία μεταξύ των χώρων της Ανατολικής Μεσόγειου.
Είναι ενδεικτικό πάντως των θετικών διαθέσεων του Ισραήλ ότι ο ισραηλινός πρέσβης στην Αθήνα έχει ζητήσει να συναντηθεί αυτή την εβδομάδα με τον Γιάννη Μανιατη για να υπάρξει άμεσα το follow up της συνάντησης του με τον κ. Σαλομ.
Πάντως το ΥΠΕΚΑ κινείται και σε θεσμικό επίπεδο καθώς αποδίδεται ιδιαίτερη σημασία στην διασφάλιση της διαφάνειας σε κάθε βήμα και όλες οι πρωτοβουλίες θα έρχονται στην βουλή, όπως δηλώνει ο κ. Μανιατης, ενώ θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό ότι ήδη έχει εγκριθεί η νομοθεσία για την θέσπιση του Ταμείου Αλληλεγγύης Γενεών (στα πρότυπα του νορβηγικού ταμείου αξιοποίησης των εσόδων από υδρογονάνθρακες),προκειμένου να μην σπαταληθεί ο πλούτος της χώρας.
Ενδεικτικό του ενδιαφέροντος της παγκόσμιας ενεργειακής κοινότητας για τις εξελίξεις στην περιοχή είναι η επιλογή της Αθήνας για το Συνέδριο της ΑAAPG.
Υπό την αιγίδα του ΥΠΕΚΑ τον Νοέμβριο (5-7) θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα το συνέδριο της πιο σημαντικής ίσως επιστημονικής οργάνωσης σε ότι αφορά και τους υδρογονάνθρακες, της Αμερικανικής Ένωσης Γεωλόγων Πετρελαίου (American Association of Petroleum Geologists) που εκπροσωπεί 35000 γεωλόγους και γεωεπιστημονες από 120 χώρες που ασχολούνται αποκλειστικά με την έρευνα και παραγωγή υδρογονανθράκων. Στο Συνέδριο θα συμμετάσχουν περισσότεροι από 300 επιστήμονες και στελέχη πετρελαϊκών εταιριών και στην θεματολογία του θα βρεθούν και όλα τα νεώτερα ευρήματα από τις έρευνες σε Μεσόγειο, Κασπία, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Στο πρόγραμμα του συνεδρίου έχουν ήδη συμπεριληφθεί ενότητες για την Ανατολική Μεσόγειο («Η ιστορία του πως ξεκλειδώθηκε το δυναμικό της Ανατολική Μεσογείου» και «Οι ανεπιβεβαίωτες δυναμικές της Ανατολική Μεσογείου: Ένα μελλοντικό σημείο παγκόσμιας προσοχής»),ενώ θα γίνει και ειδικό στρογγυλό τραπέζι για τα νέα στοιχεία που προκύπτουν από τις έρευνες στην Δυτική Ελλάδα με ομιλητή τον εκπρόσωπο της εταιρίας PGS (project geoncientist) Γιορν Φουρστεναου.