Γνωμες
#Tags:
ΚύπροςΤράπεζα ΚύπρουELAΠολιτική και Επιστήμη: Θεωρία και Πράξη…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ
Τι σόι είναι η επιστήμη της οικονομίας ώστε καθένας να έχει διαφορετική (τεκμηριωμένη;) άποψη; Ξεκαθαρίζουμε ότι η φύση της συγκεκριμένης επιστήμης (ως μέρος των κοινωνικών σπουδών) έχει διάφορες σχολές σκέψεις που επιτρέπουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Ωστόσο, όπως κάθε επιστήμη, έχει πυρήνα με βασικούς κανόνες λειτουργίας της οικονομίας της αγοράς.
Ως προς αυτό, η επιστήμη ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ διαφοροποιήσεις. Όταν παραβιάζονται βασικοί κανόνες, η εξήγηση πρέπει να αναζητηθεί αλλού, όχι σε επιστημονική θεώρηση, ούτε σε διαφορετική σχολή επιστημονικής σκέψης. Στην Κύπρο, διαδικαστικά η διαχείριση σε κρίσιμα ορόσημα ήταν απλή: Οι αποφάσεις λαμβάνονται στο ανώτατο επίπεδο εξουσίας και κατόπιν, «επιστρατεύεται» επιστημονικό λεκτικό για στήριξη της απόφασης εκ των υστέρων. Για αυτό επιμένουμε εδώ και καιρό ότι ο μεγάλος ηττημένος στην παρούσα φάση είναι η επιστήμη η οποία έχει υποταχθεί στις σκοπιμότητες της πολιτικής και τα μικροσυμφέροντα.
Στο προηγούμενο άρθρο τεκμηριώσαμε τη σοβαρή διάσταση που επικρατεί ανάμεσα στην αντίληψη των αρμόδιων που διαχειρίζονται την οικονομία και στον επιστημονικό ορθολογισμό π.χ. οι διαχειριστές δηλώνουν ότι η τύχη της οικονομίας (και Τράπεζας Κύπρου) εξαρτάται από εμάς, ενώ ο ορθολογισμός υποδεικνύει το αντίθετο (παρέμβαση Ε.Ε.). Προεκτείνοντας την ανάλυση, η διάσταση διευρύνεται αφού στην πράξη, η εμπειρική επιστημονική γνώση που υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον παραγκωνίζεται.
Φτάσαμε στο σημείο που συγκεκριμένοι τραπεζίτες προβάλλουν δημόσια το ιδιωτικό τους συμφέρον για διάσωση μιας τράπεζας από τον φορολογούμενο ως υποχρέωση του κράτους επειδή είναι … «συστημική», ενώ δηλώνουν και υποστηριχτές της οικονομίας της αγοράς. Παραθέτουμε πιο κάτω μερικούς βασικούς κανόνες διαχείρισης προβληματικών τραπεζικών ιδρυμάτων στη σύγχρονη οικονομία της αγοράς, που αποκαλύπτουν το τεράστιο χάσμα ανάμεσα στις … θεωρίες ιδιωτικού συμφέροντος και την επιστημονική γνώση.
Θεμέλιο κάθε τραπεζικού συστήματος είναι η εμπιστοσύνη των καταθετών. Χωρίς αυτό, μια τράπεζα κλείνει. Στην Κύπρο, επικράτησε ως άποψη της εξουσίας (που μετουσιώθηκε σε πολιτική θέση) ότι το κούρεμα εγγυημένων καταθέσεων -παρά οποιοδήποτε άλλο μέτρο- αποκαθιστά την εμπιστοσύνη προς το τραπεζικό σύστημα! Έτσι λέχθηκε δημόσια από τον αρμόδιο Υπουργό. Ο βασικός επιστημονικός κανόνας επιτάσσει το αντίθετο: κράτος που αποδέχεται να κουρέψει εγγυημένες καταθέσεις, εκθεμελιώνει την εμπιστοσύνη και αντιμετωπίζει την πλήρη συντριβή.
Άλλη άποψη που υπηρετεί ιδιοτελή συμφέροντα και όχι την επιστήμη αλλά δυστυχώς επικράτησε, είναι ότι η κοινωνία οφείλει να διασώζει ΚΑΘΕ τράπεζα που κινδυνεύει επειδή είναι… «συστημική τράπεζα». Εννοώντας ότι τυχόν κατάρρευσή της θα συμπαρασύρει όλο το τραπεζικό σύστημα. Το πραγματικό δημόσιο συμφέρον δεν επιβάλλει διάσωση ΚΑΘΕ τράπεζας με κρατική παρέμβαση αλλά κάτι διαφορετικό.
Το ζητούμενο για την κοινωνία (και όχι το ιδιωτικό συμφέρον) είναι να υπάρχει ασφαλές καταφύγιο καταθέσεων που να αποκαθιστά την εμπιστοσύνη και ομαλή λειτουργία της οικονομίας, χωρίς εν ανάγκη την προβληματική τράπεζα. Το στοιχείο αυτό καταγράφηκε στις πρώτες βδομάδες της τραπεζικής κρίσης αφού ασφαλές καταφύγιο θεωρήθηκε από τους καταθέτες άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός Κύπρου (κυρίως τα συνεργατικά).
Ωστόσο, η διαχείριση που ακολούθησε έχει διαβρώσει εκείνο το κορυφαίο πλεονέκτημα, που έπρεπε να διαφυλαχτεί πάση θυσία και που αν δεν είχαμε, θα αγωνιούσαμε να επαναφέρουμε. Ποιος ευθύνεται για αυτό; Πάντως, όχι ο μέσος πολίτης.
Άλλος βασικός κανόνας αφορά την επιβολή και την άρση περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές και ευρύτερα στην διακίνηση κεφαλαίων. Η επιβολή περιορισμών γίνεται ταυτόχρονα με σαφή σχέδιο για άρση τους, προτού παραλύσουν οι οικονομικές δραστηριότητες και προτού, από μέτρο κατευνασμού και ελέγχου του προβλήματος μετατραπεί σε ανεξέλεγκτο στοιχείο του όλου προβλήματος. Στην περίπτωση της Κύπρου, η επιβολή περιορισμών εφαρμόστηκε και παραμένει ως εάν σκοπός ήταν να προσθέσει στο πρόβλημα με υπαρκτό τον κίνδυνο μετάδοσης της αναξιοπιστίας και πρόκλησης φαινομένου ντόμινο.
Εξού, άλλος βασικός κανόνας απαιτεί να μην μεταφέρεται η μόλυνση (π.χ. ELA) από μια τράπεζα σε άλλη (προβληματική αλλά βιώσιμη) τράπεζα. Στην Κύπρο η μετάδοση του ιού της μόλυνσης έγινε στο πλαίσιο της δεδηλωμένης επίσημης διαχείρισης με τα γνωστά αποτελέσματα στην Τρ. Κύπρου. Επαναλαμβάνουμε απεγνωσμένα: Υπάρχουν προτάσεις με επιστημονικό ορθολογισμό υπέρ της κοινωνίας.
Ο Κώστας Μαυρίδης είναι Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής