Ο “γόρδιος δεσμός” της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο και πως πρέπει να τον λύσουμε…
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Ανεβάζει τους τόνους η Τουρκία για τα θαλάσσια πάρκα: Ρητορική γκρίζων ζωνών για «μονομερή ενέργεια» της Ελλάδας * Δεν υποχωρούμε από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, απαντά η Αθήνα
Εξοργισμένη και προκλητικά σαφής η Τουρκία για τη σύνδεση της ευρωπαϊκής της πορείας με το Κυπριακό: «Έχετε έλλειψη οράματος, δεν θα το δεχθούμε ποτέ», γαυγίζει η Άγκυρα
Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Το μήνυμα που ήθελε να στείλει ο Μεγαλέξανδρος με τον τρόπο που αντιμετώπισε τον «γόρδιο δεσμό», δυστυχώς, δεν έγινε αντιληπτό στους απογόνους του.
Δώσαμε υπερβολική έμφαση στον τρόπο που το έκανε, ότι τράβηξε, δηλαδή, και έκοψε με το σπαθί του τον άλυτο κόμπο και όχι στο μήνυμα που ήθελε να στείλει, το οποίο κωδικοποιείται στη φράση «Εναλλακτικός Τρόπος Σκέψης» μπροστά σε φαινομενικά άλυτες και αδιέξοδες καταστάσεις.
Η πρόσφατη κρίση στην Κυπριακή ΑΟΖ και στα Ίμια, μας έδειξε ότι η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο συνιστά ένα σύγχρονο “γόρδιο δεσμό”.
- Πρέπει να λυθεί; Ναι, και από Ελληνικά χέρια, γιατί αν λυθεί από άλλους θα έχουμε δυστυχώς την τύχη του Δαρείου!
Επειδή, ωστόσο, οι Μεγαλέξανδροι δεν είναι πρόχειροι στην εποχής μας, και όποτε εμφανίζονται δεν φροντίζουν για τη διαδοχή και τη συνέχεια, οι σύγχρονοι γόρδιοι δεσμοί απαιτούν Σύστημα Εξουσίας και Στρατηγική. Διότι μόνο έτσι δημιουργούνται η αναγκαία κουλτούρα και η «σχολή σκέψης» που εξασφαλίζουν συνέχεια και συνέπεια στο χειρισμό δύσκολων καταστάσεων επ’ ωφελεία των εθνικών συμφερόντων.
Ο Μεγαλέξανδρος είχε σαφώς την ευστροφία να δει το πρόβλημα, να το αξιολογήσει και να πάρει τη σωστή απόφαση. Διέθετε, ωστόσο, δύο πολύ κρίσιμα στοιχεία που τον βοήθησαν: το κοφτερό ξίφος και την βούληση να το τραβήξει από τη θήκη και με αυτό να κόψει τον γόρδιο δεσμό! Παράλληλα, πλαισιωνόταν από τις Μακεδονικές Φάλαγγες που με τις σάρισες εγγυούνταν ότι – παριστάμενοι και Ιστορία – δεν θα αμφισβητήσουν ποτέ το αποτέλεσμα!
Το μήνυμα όμως που ήθελε να στείλει ο Έλληνας στρατηλάτης ήταν διαφορετικό. Η διεθνής πολιτική είναι γεμάτη από «γόρδιους δεσμούς» και ότι δεν θα υπάρχει πάντα η πολυτέλεια του κοφτερού ξίφους και της Μακεδονικής Φάλαγγας να εξασφαλίζουν το αποτέλεσμα. Άρα, απέναντι στους εκάστοτε «γόρδιους δεσμούς» η λύση θα είναι ο Εναλλακτικός Τρόπος Σκέψης.
Ο γόρδιος δεσμός της Ανατολικής Μεσογείου
Τα κυριότερα προβλήματα της Ανατολικής Μεσογείου είναι ότι έχουμε χρονίζοντα προβλήματα. Του Παλαιστινιακού, του Λιβάνου, του Κυπριακού και των Ελληνοτουρκικών.
Επίσης, λόγω του ότι η περιοχή έχει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, συνωστίζονται στο χώρο αυτό τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων μαζί με αυτά των οπορτουνιστικών περιφερειακών δρώντων.
Παράλληλα, από το 2000 γνωρίζουμε – και περισσότερο εκτιμούμε – ότι η περιοχή είναι πλούσια σε αποθέματα υδρογονανθράκων, κυρίως φυσικού αερίου που έχει μέλλον στις παγκόσμιες αγορές.
Οι μεγάλες δυνάμεις είδαν το τελευταίο αυτό γεγονός ως χρυσή ευκαιρία για να προχωρήσουν όλα τα σχέδια επίλυσης των διαφορών της περιοχής – με «λύσεις» ala carte – προκειμένου να γίνει ομαλή εκμετάλλευση του ενεργειακού πλούτου.
Και ενώ Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος και Ισραήλ έχουν κάθε συμφέρον να τα βρουν μεταξύ τους – και έτσι προχώρησαν στις θετικές αλλά εξόχως ατελείς «Τριμερείς Συνεννοήσεις» – σε πολύ λιγότερο βαθμό ο Λίβανος και σε μέγιστο βαθμό η Τουρκία, δημιουργούν συνεχώς προβλήματα, με την διεθνή κοινότητα να σφυρίζει αδιάφορα.
Ήταν μάλιστα γνωστό από την αρχή αυτής της νεότερης περιπέτειας, ότι η Τουρκία, λόγω του ότι είναι φτωχή σε αποθέματα Υ/Α στην περιοχή, θα δημιουργούσε προβλήματα προκειμένου να επιβάλλει την παρουσία της στα ενεργειακά δρώμενα. Και επειδή οι διεθνείς δρώντες – κράτη και εταιρείες – ενδιαφέρονται για βολικές «τακτοποιήσεις» των εκκρεμοτήτων, ήταν επίσης γνωστό ότι κανείς δεν θα σταματούσε την Τουρκία στους σχεδιασμούς της. Όταν δεν διακυβεύονται δικά του ζωτικά συμφέροντα, κανείς δεν κοντράρεται με μια αγορά 80 εκατ. κατοίκων. Όπως και έγινε…
Σήμερα, με το γεωτρύπανο της ΕΝΙ να κάθετε στα ανοιχτά του γεωτεμαχίου 3 της Κυπριακής ΑΟΖ περιμένοντας…, την διεθνή κοινότητα να είναι αδιάφορη, και την Τουρκία να εκδίδει τη μία NAVTEX μετά την άλλη (και δεν έχουμε δει τίποτε ακόμα…), νομίζω πως έφτασε η ώρα της ενηλικίωσης για Λευκωσία και Αθήνα.
Το ζήτημα της κυριαρχίας είναι εξαιρετικά σύνθετο και πολύπλοκο στην Ανατολική Μεσόγειο. Η δυνατότητα της λύσης του μέσα από παραδεκτές διπλωματικές πρακτικές θα ήταν δυνατή, αν στο ζήτημα δεν παρεμβαλλόταν, κυρίως, η Τουρκία. Παράλληλα, το φυσικό αέριο πρέπει να βγει. Άρα, θα αναγκαστούμε – εκούσια ή ακούσια – να αποδεχθούμε κάποια στιγμή μια «λύση».
Αντί να περιμένουμε στωικά το μοιραίο, καλό θα ήταν να ξαναδούμε τον γόρδιο δεσμό της Ανατολικής Μεσογείου υπό το πρίσμα του μηνύματος του Μεγαλέξανδρου. Με Εναλλακτικό Τρόπο Σκέψης!
Διότι αν δεν το κάνουμε εμείς και δεν πάρουμε εμείς τις αναγκαίες πρωτοβουλίες, οι «λύσεις» που θα μας έρθουν θα είναι τελειωτικές…
Πως θα λύσουμε τον γόρδιο δεσμό…
- Τι θέλουν οι μεγάλες δυνάμεις και οι εταιρείες; Να βγει επ’ ωφελεία τους ο ενεργειακός πλούτος της περιοχής με τρόπο ομαλό που θα φέρει κέρδη σε κρατικά και εταιρικά ταμεία και ενδεχομένως θα θέσουν υπό τον γεωστρατηγικό τους έλεγχο μια πολύ σημαντική περιοχή του πλανήτη.
- Θα υπάρξει ανταγωνισμός μεταξύ τους για να το πετύχουν; Ναι, και αναμένεται σφοδρός.
- Ποιοι συνήθως χάνουν από τέτοιους ανταγωνισμούς; Οι αδύναμοι κρίκοι που στην προκειμένη περίπτωση / περίσταση είναι η Ελλάδα και η Κύπρος, χωρίς να αποκλείω ακόμη και το Ισραήλ (καλά θα κάνουν να ακούνε σε Τελ Αβίβ/Ιερουσαλήμ…)!
- Τι θα κάνει η Τουρκία; Δεν υπάρχει περίπτωση να μην επιβάλλει την παρουσία της στα ζητήματα κυριαρχίας και εκμετάλλευσης, και επειδή είναι ο πλέον ισχυρός περιφερειακός δρών, θα στηριχθεί με προκλητικά ουδέτερο τρόπο από τη διεθνή κοινότητα.
- Τι κάνουμε εμείς σε αυτό το πλαίσιο; Δύο είναι οι επιλογές: Λύση win-win ή πόλεμος!
Το να πας σε πόλεμο, πρέπει πρώτα να δεις αν αξίζει να το κάνεις. Για τα θέματα κυριαρχίας, η απάντηση είναι ένα μεγάλο “ναι”! Για τους Υ/Α μόνο, η απάντηση είναι “φυσικά, όχι”. Επιπλέον, τούτη την ώρα, Ελλάδα και Κύπρος δεν έχουν ούτε τα κοφτερά ξίφη, ούτε Μακεδονικές Φάλαγγες, ούτε καν την πολυτέλεια να προβούν μονομερώς σε διεθνείς νομικές ρυθμίσεις, διότι απλά δεν έχουν ούτε τις συμμαχίες ούτε τα μέσα για να τις υποστηρίξουν! Άρα, το «πάμε πόλεμο», είναι αυτοκτονικό σενάριο.
- Μπορεί να υπάρξει λύση win-win; Η απάντηση είναι, “βεβαίως και μπορεί να υπάρξει”!
Με τη σύσταση Εταιρείας Ανατολικής Μεσογείου από τα κράτη (προνομιακοί μέτοχοι) που τα έχουν βρει μεταξύ τους στα κυριαρχικά δικαιώματα και ενδιαφέρονται να προχωρήσουν σε εκμετάλλευση.
Το εν λόγο σχέδιο είναι τεράστιο για να αναλυθεί από ένα δημοσιογραφικό άρθρο και δεν υπάρχει λόγος να γίνει διότι ένα τέτοιο εγχείρημα ενέχει πολλές παραμέτρους και απόρρητους σχεδιασμούς.
Το ζήτημα είναι ότι διαχωρίζει το θέμα της κυριαρχίας από το θέμα της εκμετάλλευσης. Και στο θέμα της εκμετάλλευσης μπορεί να έχει μακροχρόνιο ρόλο και συμφέροντα η Τουρκία, χωρίς να θίγει τα κυριαρχικά συμφέροντα των άλλων και μάλιστα θα σημείωνα, χωρίς να μπορεί να θίξει ή να αμφισβητήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα των υπολοίπων.
Η πρόταση αποτελεί πραγματική λύση για τον γόρδιο δεσμό της Ανατολικής Μεσογείου, μπλοκάρει την Τουρκία στο επίπεδο της κυριαρχίας αλλά της δίνει διέξοδο στο επίπεδο της εκμετάλλευσης, και «καθαρίζει» κυριολεκτικά τις μεγάλες δυνάμεις και τις εταιρείες από το φορτίο επιβολής σε τρίτους «λύσεων», που θα έχουν δραματική επίπτωση σε όσους τις δεχθούν και πολιτική επίπτωση στους ίδιους στο εσωτερικό τους και στην έξωθεν καλή μαρτυρία που θέλουν να καλλιεργούν για λόγους νομιμοφάνειας των πράξεών τους.
Με μία τέτοια “δική μας” πρωτοβουλία θα είναι εξαιρετικά δύσκολο στους διεθνείς δρώντες να μην στρέψουν τα κλείστρα τους προς την πλευρά της Τουρκίας και να μην την αναγκάσουν να συμμορφωθεί…
Επιτέλους, ας δικαιώσουμε με τις πράξεις μας τον Μεγαλέξανδρο, τόσα χρόνια μετά την κορυφαία πράξη του στο Γόρδιο της Φρυγίας το Φλεβάρη του 333 π.Χ. …
- Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής