Γιατί ο Ερντογάν θέλει τη σύγκρουση στο Αιγαίο; Επιστροφή στο δόγμα των «δυόμισι πολέμων»
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΚΑΦΙΔΑ
Λογικά σκεπτόμενος, αναρωτιέται κανείς γιατί να θέλει ο Ερντογάν να ανοίξει ένα νέο, δυνητικά «πολεμικό», μέτωπο με την Ελλάδα στα δυτικά της Τουρκίας (Αιγαίο), όταν βρίσκεται ήδη «μπλεγμένος» σε έναν κανονικότατο πόλεμο με απώλειες μάλιστα για τις τουρκικές δυνάμεις στα ανατολικά της χώρας (Συρία).
«Το κάνει γιατί μπορεί», θα μπορούσε να έρθει αφοπλιστική η απάντηση, όπως απορρέει και από τις πρόσφατες προκλητικές δηλώσεις του Τούρκου Αρχηγού ΓΕΕΘΑ. «Έχουμε την δύναμη να διεξάγουμε στρατιωτική επιχείρηση στο Αφρίν και ταυτοχρόνως στο Αιγαίο», διακήρυξε προ ημερών ο στρατηγός Χουλουσί Ακάρ, σκιαγραφώντας ενδεχομένως μια νέα εκδοχή εκείνου που παλαιότερα αναφερόταν ως δόγμα των «δυόμιση πολέμων» (της δυνατότητας δηλαδή της Τουρκίας να βρίσκεται ταυτόχρονα σε πόλεμο με «δύο» δυνάμεις αλλά και με το PKK το οποίο αντιστοιχεί στο «ήμισυ» των 2,5 συρράξεων).
Ειδικά από το καλοκαίρι του 2016 και μετά (μετά το αποτυχημένο, δηλαδή, πραξικόπημα), ο πρόεδρος Ερντογάν έχει επιδοθεί σε μια κούρσα κλιμάκωσης της έντασης προς όλες τις κατευθύνσεις, βάλλοντας κατά εχθρών… αλλά και εταίρων σε ΗΠΑ και ΕΕ. Έχει πραγματοποιήσει δύο στρατιωτικές εισβολές στη Συρία (στο πλαίσιο των επιχειρήσεων «Ασπίδα του Ευφράτη» και «Κλάδος Ελαίας»), με τη δεύτερη μάλιστα να παραμένει σε εξέλιξη. Έχει, παράλληλα, ανεβάσει κατακόρυφα το θερμόμετρο της έντασης τόσο στην κυπριακή ΑΟΖ όσο και στο Αιγαίο.
Η διεμβόλιση σκάφους του ελληνικού λιμενικού σώματος από τουρκική ακταιωρό προχθές τα μεσάνυχτα στην περιοχή των Ιμίων έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά μακρά από διαδοχικές προκλήσεις των Τούρκων. Υπενθυμίζεται ότι παρ’ ολίγον «επαφή» είχαμε και στις 17 Ιανουαρίου στην περιοχή των Ιμίων ανάμεσα σε τουρκική ακταιωρό και την κανονιοφόρο «Νικηφόρος» του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.
Αλλά και ανατολικότερα, μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο τουρκικά πολεμικά πλοία παρεμπόδισαν την πορεία πλεύσης του γεωτρύπανου «Saipem 12000» της ιταλογαλλικής κοινοπραξίας ENI/TOTAL από το οικόπεδο 6 προς το οικόπεδο 3 της κυπριακής ΑΟΖ, ενώ λίγα 24ωρα αργότερα το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε και ανακοίνωση με την οποία «προειδοποιεί» τους ενεργειακούς κολοσσούς τρίτων χωρών να μην συνεργάζονται με την «ελληνοκυπριακή διοίκηση» όπως επιμένει να αποκαλεί την Κυπριακή Δημοκρατία. Κι όλα αυτά, μέσα σε ένα «περιβάλλον» από αλλεπάλληλες παράνομες τουρκικές NAVTEX, με το σεισμογραφικό «Barbaros» να «αλωνίζει» πέριξ των κατεχομένων και το νεοαποκτηθέν τουρκικό γεωτρύπανο «Deep Sea Metro 2» να ετοιμάζεται να βάλει πλώρη για την Ανατολική Μεσόγειο.
Η ένταση με την οποία εσχάτως εκδηλώνεται η τουρκική προκλητικότητα (μέσα από κινήσεις όπως η διεμβόλιση ελληνικού πλοίου στα Ίμια) προκαλεί εντονότατη ανησυχία, ειδικά μάλιστα εάν συνδυαστεί και με την ενδονατοϊκή κρίση στις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον. Ο φόβος είναι, με άλλα λόγια, μήπως στην περίπτωση ενός νέου θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο δεν υπάρξει ένας νέος Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ να στείλει το μήνυμα «No ships, no troops, no flags» όπως είχε γίνει το 1996 στα Ιμια.
Ο ίδιος ο Ερντογάν πάντως από την πλευρά του πλέει πια σε πελάγη γκρίζων ζωνών και αναταράξεων, για μια σειρά από λόγους που έχουν να κάνουν όχι μόνο με το (ολοένα πιο εθνικιστικό) εκλογικό του ακροατήριο στο εσωτερικό αλλά και ευρύτερα με τις εξελίξεις σε Ανατολική Μεσόγειο, Μέση Ανατολή και ΝΑΤΟ.
Κάποιοι εκτιμούν ότι ο Ερντογάν ανοίγει σκοπίμως τα χαρτιά του προς όλα τα μέτωπα, ανατολικά και δυτικά, καθώς θεωρεί πιθανή μια συνολική αναδιάρθρωση των γεωπολιτικών συσχετισμών σε Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή. Ο 63χρονος Τούρκος ηγέτης θέλει να είναι εκείνος ο «μεγάλος κερδισμένος» στην περίπτωση που αλλάξουν σύνορα, σφαίρες επιρροής και συμμαχίες. Για αυτό και… ανοίγεται ρισκάροντας, σε μια προσπάθεια παράλληλα να παγιώσει και ένα καθεστώς αμφισβητήσεως των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως βάση για μελλοντικές τουρκικές «κατακτήσεις».
Στο ίδιο πλαίσιο, ο Ερντογάν δοκιμάζει πλέον ανοιχτά και τις αν(τ)οχές των συμμάχων της Τουρκίας, προκαλώντας Ελλάδα και Κύπρο λίγες ώρες μάλιστα προτού προσγειωθεί ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Ρεξ Τίλερσον στην Άγκυρα.
Ο Τούρκος πρόεδρος συγκρούεται με τις ΗΠΑ, πρωτίστως για τη στήριξη που παρέχει η Ουάσιγκτον στους Κούρδους της Συρίας και δευτερευόντως για την τύχη του Φετουλάχ Γκιουλέν. Παράλληλα, ασκεί πιέσεις και προς την Ευρώπη διεκδικώντας ανταλλάγματα (βίζα, εμπορικές συμφωνίες, προενταξιακά ή έκτακτα κονδύλια ενίσχυσης κ.α.).
Για τον Ερντογάν, η παραμονή στην εξουσία αποτελεί πλέον ζήτημα επιβίωσης (όχι μόνο πολιτικής αλλά… συνολικής). Εάν την χάσει, κινδυνεύει να καταλήξει στην καλύτερη περίπτωση σε κάποια φυλακή. Για να κρατηθεί, λοιπόν, στην εξουσία, επενδύει στις «υπερκομματικές» ψήφους των εθνικιστικών ψηφοφόρων στο δρόμο προς τις πολλαπλές εκλογικές αναμετρήσεις του 2019 (βουλευτικές, προεδρικές, τοπικές). Αξίζει να σημειωθεί, άλλωστε, ότι εθνικιστές δεν υπάρχουν μόνο στις τάξεις της τουρκικής δεξιάς ή των ισλαμιστών αλλά και στις τάξεις των κεμαλιστών.
Ανεβάζοντας την ένταση σε Αιγαίο και Κύπρο, ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί όχι μόνο να ικανοποιήσει το εθνικιστικό του ακροατήριο αλλά και να συγκαλύψει τις νέες εθνικές ήττες της Τουρκίας στο εξωτερικό. Οι περισσότεροι από 31 Τούρκοι στρατιώτες που έχουν πέσει νεκροί στη βόρεια Συρία μόνο τις τελευταίες δύο εβδομάδες είναι ένα βαρύ πλήγμα, μπροστά το οποίο ο Ερντογάν επιλέγει τον «ανέξοδο» για τον ίδιο… αντιπερισπασμό της έντασης στο Αιγαίο.
ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ