Με τον αστυφύλακα ή με το χωροφύλακα; Το ταξίδι ευκαιρία-ισορροπίας του Αλέξη Τσίπρα στην Ουάσιγκτον!
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Θα ήθελα να ξεκινήσω το άρθρο για την επικείμενη επίσκεψη και συνάντηση με τον Πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, του Έλληνα Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στην Ουάσιγκτον, από το γεγονός ότι είναι διασκεδαστικό αφάνταστα το γεγονός ότι ξαφνικά όλοι στην Ελλάδα, γράφουν και μιλούν για τον Πρόεδρο Ντόναλντ Τράμπ.
Και είναι διασκεδαστικό διότι κανείς δεν έχει πραγματικά ασχοληθεί σοβαρά με το τι ακριβώς είναι και το τι πραγματικά σημαίνει αυτό το κίνημα γύρω από τον Τράμπ στις ΗΠΑ. Αλλά αυτό είναι μια άλλη πολύ μεγάλη συζήτηση.
Στις 17 Οκτώβριου, ο κ. Τσίπρας θα βρεθεί δίπλα στον Αμερικανό Πρόεδρο, στο παραδοσιακό photoopγια τις κάμερες και τους δημοσιογράφους, στις πολυθρόνες μπροστά στο τζάκι στο Οβάλ Γραφείο. Αυτό από μόνο του έχει τη σημασία του και είναι λάθος για οποιονδήποτε το υποτιμά, εάν αναλογιστούμε την υπερβολικά ταραγμένη και κρίσιμη συγκυρία που διανύουμε σήμερα.
Πρόκειται για μια επίσκεψη ευκαιρίας για την Ελλάδα και πολύ καλά έκανε η κυβέρνηση να την επιδιώξει. Η χώρα στενάζει υπό τον ζυγό των μνημονίων και είναι σημαντικό, να καταφέρει να βρει στηρίγματα, εκτός της τραγικής και σε πορεία αποδόμησης Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δύσκολο, αλλά όχι και ακατόρθωτο.
Διαβάζοντας την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για την συνάντηση του Προέδρου με τον κ. Τσίπρα, είναι ξεκάθαρο τι επιδιώκει η Ουάσιγκτον και τι αφήνει να εννοηθεί ότι μπορεί να δώσει.Η ανακοίνωση ξεκινά τα θέματα της ατζέντας της συνάντησης με την αμυντική συνεργασία.
Σούδα το Διαμάντι της Μεσογείου…
Πέρα από το παραδοσιακό λιβάνισμα περί δημοκρατικών αξιών κλπ έχει τη σημασία του ότι το πρώτο θέμα που αναφέρεται είναι η αμυντική συνεργασία. Όπως είχε αφήσει να εννοηθεί ξεκάθαρα στις δηλώσεις κατά τη συνάντηση του με τον Υπουργό Άμυνας, Πάνο Καμμένο, ο Αμερικανός Υπουργός Άμυνας, Τζέημς Μάτις, η Ουάσιγκτον επιζητά μακροχρόνια παραχώρηση της βάσης στη Σούδα από την Αθήνα.
Το στρατηγικό διαμάντι της Μεσογείου που ακούει στο όνομα βάση της Σούδας, ειδικά με το τραγικό επίπεδο στο οποίο έχουν περιέλθει οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας, αποτελεί ένα μεγάλο διαπραγματευτικό χαρτί για την Ελλάδα το οποίο θα μπορούσε να αποφέρει πολλά κέρδη.
Η βάση στον Ιντσιρλίκ της Τουρκίας θα καταστεί, έτσι όπως το πάει ο Ερντογάν, άχρηστη για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, με αποτέλεσμα η Ελλάδα εάν λειτουργήσει ρεαλιστικά και με διορατικότητα να μπορέσει να αποκομίσει αρκετά. Δεν θα ήταν κακή ιδέα η ελληνική πλευρά να είναι έτοιμη να συζητήσει και διεύρυνση αυτών που μέχρι σήμερα προσφέρει η βάσης τη Σούδα, εάν μάλιστα σκεφτεί κανείς το σύννεφα που έχουν αρχίσει να συγκεντρώνονται στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Ναυπηγεία Σύρος…
Το αμερικανικό ενδιαφέρον γύρω από τα ναυπηγεία στο Νεώριο της Σύρου, είναι μια ακόμη χρυσή ευκαιρία που η Αθήνα θα πρέπει να διερευνήσει πολύ ενεργητικά. Δεν ξύπνησε ένα πρωί στα καλά καθούμενα ο Αμερικανός Πρέσβης και αποφάσισε να επισκεφτεί τα ναυπηγεία, κάτι θα έχει στο μυαλό της η Ουάσιγκτον. Η Ναυτιλία και το Ναυτικό σε επίπεδο ενόπλων δυνάμεων είναι τα μοναδικά που έχουν τεράστια σημασία και μέλλον σε παγκόσμια κλίμακα.
Ενεργειακή Ασφάλεια…
Ένα άλλο στρατηγικής σημασίας θέμα που αναφέρει η ανακοίνωση είναι η ενεργειακή ασφάλεια. Ένας ιδιαίτερα κρίσιμος και πολύπλοκος τομέας με πολλές παγίδες.
Εδώ η Ελλάδα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και πολύ καλά διαβασμένη. Να μην ξεχνάμε ότι στο τιμόνι του Στέητ Ντιπάρτμεντ βρίσκεται το πρώην αφεντικό της ExxonMobile, Ρέξ Τίλλερσον. Η αμερικανική πλευρά θα ζητήσει πολλά και γνωστά σε όσους ασχολούνται με τον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας. Οι απόψεις της Ουάσιγκτον σε αυτό το θέμα είναι δεκαετιών και βαθιά ριζωμένες. Παραδοσιακά έχουν μια βάση στον παράγοντας Τουρκία. Μια βάση που για χρόνια αποτελεί εμμονή και δεν αφήνει το κατεστημένο της Ουάσιγκτον να εξετάσει πιο ευέλικτα σενάρια.
Σήμερα η εμμονή αυτή είναι εξαιρετικά ευάλωτη και για αυτό θα πρέπει να ευχαριστήσει θερμά κανείς τον Σουλτάνο της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν, και την καταστροφική πορεία που έχει επιλέξει. Παρόλα αυτά, όπως έχω αναφέρει κατ’ επανάληψη το μαγαζί Τουρκία είναι μεγάλο και γωνία και ποτέ δεν θα πρέπει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία να το ξεχνά αυτό.
Ευκαιρία λοιπόν, αλλά και επικίνδυνες λακκούβες. Επιχειρησιακό δόγμα στο θέμα ενεργειακή ασφάλεια η λέξη προσοχή και η λαϊκή παροιμία «τα στερνά φυλούν τα πρώτα.»
Ελληνοτουρκικά – Κυπριακό.
Λόγω της σφαγής με τον Ερντογάν και την Άγκυρα, η συγκυρία είναι θετική όσο αφορά τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Βέβαια, χρειάζεται προσοχή και σοβαρότητα. Δεν χρειάζεται υπερβολική δόση αποδόμησης της Τουρκίας. Αυτό το κάνει μια χαρά ο Ερντογάν. Ανάδειξη της σταθερής προσήλωσης της Ελλάδας στο στρατόπεδο της Δύσης και λογική weareopenforbusiness.
Επενδύσεις – Οικονομία…
Το άλλο μεγάλο θέμα που αναφέρεται είναι η οικονομική συνεργασία και οι επενδύσεις. Τα τελευταία χρόνια, από την εποχή της δεύτερης τετραετίας του Μπούς του νεότερου, η Ουάσιγκτον βάζει στην ατζέντα το θέμα αυτό.
Πρόκειται για ένα βαρύνουσας σημασίας θέμα για την Ελλάδα, στην άθλια οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται. Μια ουσιαστική ενεργοποίηση στον τομέα αυτό από την αμερικανική πλευρά θα είναι πραγματικό βάλσαμο. Και όταν λέω ουσιαστική, μιλάω για δολάριο και σπρώξιμο επενδυτών και όχι για καθοριστικές παρεμβάσεις φούμαρα τύπου Τζάκ Λιού.
Στο Οβάλ Γραφείο σήμερα κάθεται, ένας δεινός επιχειρηματίας της πιάτσας που ακόμα και την διαδικασία της πτώχευσης την έχει αναγάγει σε κέρδος. Όταν μιλάει για δολάριο και επενδύσεις σε έχει αγοράσει και πουλήσει πριν καν ανοίξεις το στόμα σου. Οπότε καλό θα είναι η ελληνική αντιπροσωπεία και ο Πρωθυπουργός να είναι προετοιμασμένοι για εμπορικές κουβέντες και όχι για θεωρητικές αερολογίες. Ο άνθρωπος είναι οικοδόμος και έμπορος.
Θα είναι πολύ θετικό για την Ελλάδα εάν στην αμερικανική αντιπροσωπεία συμμετέχουν ο Υπουργός Οικονομικών, Στήβ Μινούτσιν, και ειδικά ο Υπουργός Εμπορίου, Γουίλμπορ Ρός.
ΔΝΤ…
Ο Πρωθυπουργός και γενικά η κυβέρνηση έχουν δαιμονοποιήσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, παρά το γεγονός ότι είναι ο μοναδικός σταθερός σύμμαχος της χώρας για το κούρεμα του χρέους. Καλό θα είναι ο κ. Τσίπρας να το προσέξει αυτό. Δεν θα είναι καλή στρατηγική η συνέχιση αυτής τη τακτικής. Ο Λευκός Οίκος και η αμερικανική κυβέρνηση είναι ένθερμοι υποστηρικτές των μεταρρυθμίσεων που ζητά το ταμείο και δεν θα καταπιούν εύκολα μια δαιμονοποίηση του.
Το Τετ α Τετ…
Όπως ανέφερα ο Ντόναλντ Τράμπ είναι άνθρωπος της πιάτσας. Χαοτικός, αλλά για όσους έχουν μπει στον κόπο να τον μελετήσουν, πάντα έχει κάποιο στόχο και δεν ξεφεύγει, με οποιοδήποτε κόστος, από την υλοποίησή του.
Στις συναντήσεις κορυφής η προσωπική χημεία είναι εξαιρετικά σημαντική. Μια καλή χημεία καλύπτει τα κενά που δημιουργεί η διαφορά μεγέθους των δυο πλευρών και δίνει τη δυνατότητα να υπάρξει χώρος για επιτυχία εκεί που δεν το περιμένει κανείς.
Το πώς θα πάει το δίδυμο Τράμπ – Τσίπρα μένει να το δούμε.
Ουάσιγκτον…
Η Ουάσιγκτον είναι πόλη για μεγάλα παιδιά. Και σε τέτοιου επιπέδου συναντήσεις, δυστυχώς ή ευτυχώς, σου έχουν πάρει μέτρα για κοστούμι με το που θα περάσεις το κατώφλι. Οπότε είναι επιτακτικό η προετοιμασία να είναι άριστη και να μην ξεστομίζονται κουβέντες για τις εντυπώσεις και μόνο.
Κάτι που είναι επίσης κρίσιμο να γίνει κατανοητό, είναι ότι η Ουάσιγκτον είναι ένας ξεχωριστός κόσμος. Και ειδικά όταν μιλάμε για την επαφή και τις σχέσεις των ΗΠΑ με άλλες χώρες. Όποιος προσπαθεί να αναλύσει και να διαμορφώσει στρατηγική βασισμένος στο τι γίνεται στο εσωτερικό, εκτός Ουάσιγκτον, των ΗΠΑ και στο εσωτερικό πολιτικό είναι βαθιά νυχτωμένος και καταδικασμένος να αποτύχει. Είναι χρήσιμο να γνωρίζεις και να ενημερώνεσαι, αλλά τραγικό λάθος να επηρεάζεσαι.
Ένα επίσης σημαντικό στοιχείο που πρέπει να έχει κανείς κατά νου, και αποτελεί χρόνιο πρόβλημα για την Ελλάδα, είναι αυτό που στην Ουάσιγκτον αποκαλούν followup.
Οι συνάντηση και οι συζητήσεις των δυο αντιπροσωπειών θα γίνουν, οι φωτογραφίες και τα χαμόγελα θα υπάρξουν, και ας υποθέσουμε ότι θα είναι και επιτυχημένες. Το θέμα είναι η επόμενη ημέρα. Στην Ουάσιγκτον έχουν κουραστεί εδώ και πολλά χρόνια να συνομιλούν, να ακούνε και να συμφωνούν, και μόλις σβήσουν τα φώτα να μην υπάρχει συνέχεια.
Είναι σημαντικό από την επόμενη κιόλας ημέρα να υπάρξει αντιστοιχία λόγων και έργων. Εάν αυτό δεν γίνει άνθρακας ο θησαυρός.
Ομογένεια…
Είναι σωστό και πολύ καλά κάνει να μεταβεί στο Σικάγο ο κ. Τσίπρας. Ο Έλληνας Πρωθυπουργός πρέπει να στηρίζει και να έχει άμεση επαφή με την ελληνοαμερικανική ομογένεια. Την ίδια στιγμή όμως, όσοι φαντάζονται ότι υπάρχει μεγάλη επιρροή της ομογένειας στην Ουάσιγκτον καλό θα είναι να προσγειωθούν. Οι μόνες σοβαρές πλέον παρουσίες προέρχονται από την Κύπρο. Είναι αρκετά δραστήριοι και δίνουν πραγματικοί μάχη, αλλά τα μεγαλεία του παρελθόντος έχουν παρέλθει εδώ και καιρό.
Ισορροπία…
Ο κ. Τσίπρας την ερχόμενη Τρίτη θα βρεθεί στο Λευκό Οίκο ως Πρωθυπουργός μιας χώρας αλυσοδεμένης στα μνημόνια. Μιας χώρας μέλους μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης που το μέλλον της είναι αβέβαιο και με πολλά σύννεφα, αλλά την ίδια στιγμή ελέγχει πλήρως την ταλαίπωρη Ελλάδα. Μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης για της οποίας την στρατηγική, η κυβέρνηση Τράμπ και το νέο αμερικανικό δόγμα δεν έχει καμία ανοχή και βρίσκεται σε πορεία σύγκρουσης.
Σαν αποτέλεσμα ο Έλληνας Πρωθυπουργός, καλείται να παίξει ένα εξαιρετικά δύσκολο παιχνίδι ισορροπίας. Θα πρέπει να τα βρει με τον Τράμπ και την Ουάσιγκτον, αλλά να μην δυσαρεστήσει και το Βερολίνο.
Με τον Αστυφύλακα ή με τον Χωροφύλακα;
Βέβαια είναι και λίγο τυχερός, από το τσαλάκωμα που έφαγε στις γερμανικές εκλογές η Φράου Μέρκελ. Σε κάθε περίπτωση η αποστολή είναι δύσκολη. Κλείνοντας να επαναλάβω για μια ακόμη φορά. Ιδεολογίες, πολιτικές διαφορές, και εσωτερική πολιτική αντιπαράθεση, για μια μικρή και δοκιμαζόμενη χώρα, όπως είναι σήμερα αλλά και πάντα η Ελλάδα, όταν ο οποιοσδήποτε Έλληνας Πρωθυπουργός βρίσκεται για επίσκεψη και επαφές στην Ουάσιγκτον, πρέπει να μπαίνουν στην άκρη. Εκεί πάει η Ελλάδα.
Ο κάθε Πρωθυπουργός βέβαια, θα κριθεί, και πρέπει, επί των αποτελεσμάτων. Αλλά αυτό μετά όχι πριν και κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην αμερικανική πρωτεύουσα.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης είναι Διεθνολόγος, Απόφοιτος του The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies, The Johns Hopkins University, και Δημοσιογράφος.