Η Κίνα, η Τουρκία και το Αιγαίο Αρχιπέλαγος: Οι Τούρκοι αντιγράφουν τους Κινέζους στην Ανατολική Μεσόγειο
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Στην Τουρκία ο Γερμανός πρόεδρος Σταϊνμάιερ: Θα συναντηθεί πρώτα με τον Ιμάμογλου στην Κωνσταντινούπολη και μετά με τον Ερντογάν στην Άγκυρα
«Η Τεχεράνη δεν επιδιώκει την εξάπλωση της έντασης με το Ισραήλ»: Το Ιράν έχει στείλει σαφή μηνύματα στις ΗΠΑ για τις προθέσεις του λέει ο υπουργός Εξωτερικών Αμπντολαχιάν
Γράφει ο Θεόδωρος Καρυώτης
Το Αιγαίο Αρχιπέλαγος απέχει 5.501 μίλια από τη Νότια Σινική Θάλασσα. Έχουν όμως και κάτι κοινό. Οι δυο θάλασσες αποτελούν τις πρώτες θάλασσες στην ιστορία του πλανήτη Γη μια και αποτελούσαν τις θάλασσες των δυο πιο αρχαίων πολιτισμών.
Βέβαια, η Νότια Σινική Θάλασσα, με όγκο 1.351 εκατ. τετραγωνικά μίλια, είναι περίπου 17 φορές μεγαλύτερη από το Αιγαίο Αρχιπέλαγος που έχει όγκο 82.626 τετραγωνικά μίλια.
Σε αυτές τις δύο θάλασσες παίζεται το πιο δύσκολο παιγνίδι που έχει σχέση με το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS 82). Για την Ελλάδα έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι η Τουρκία προσπαθεί να μιμηθεί την Κίνα στις παράνομες θέσεις της για τα νησιά, βραχονησίδες, χωρικά ύδατα και ΑΟΖ.
Η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, που εμείς την ονομάζουμε Σινική Θάλασσα, είναι μια τεράστια θάλασσα που συνορεύει με έθνη που περιέχουν περίπου 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας ναυσιπλοΐας διασχίζει τα νερά της, τα οποία παρέχουν επίσης τεράστιες ποσότητες τροφής ενώ ο βυθός της είναι πλούσιος σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Διάσπαρτα στη θάλασσα είναι πολύ μικρά κομμάτια εδάφους, συχνά μικροσκοπικά, που συχνά βρίσκονται κάτω από τα νερά κατά τη διάρκεια της παλίρροιας. Αυτά ανήκουν σε δύο κύριες ομάδες, τα Νησιά Paracel στο βόρειο τμήμα της θάλασσας και τα Spratly Islands στο νότιο τμήμα. Η Κίνα, η Ταιβάν, οι Φιλιππίνες, το Βιετνάμ, το Μπρουνέι και η Μαλαισία διεκδικούν την κυριαρχία σε ορισμένα από αυτά τα μικροσκοπικά εδάφη και στα ύδατα και η σύγκρουση, μερικές φορές, παίρνει μεγάλες διαστάσεις.
Η Κίνα, μέσω του χάρτη των “εννέα γραμμών” και πολλών δηλώσεών της, ισχυρίστηκε τουλάχιστον την κυριαρχία πάνω σε όλα τα νησιά και τους βράχους της Σινικής Θάλασσας και τα δικαιώματα επί των παρακείμενων υδάτων. Τα άλλα πέντε ενδιαφερόμενα κράτη εγείρουν αντικρουόμενους ισχυρισμούς σχετικά με τα χαρακτηριστικά της γης, τα οποία με τη σειρά τους παράγουν πολυάριθμες επιπλέον αλληλεπικαλυπτόμενες και αντικρουόμενες αξιώσεις σε σχέση με τα παρακείμενα ύδατα και τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιούνται. Ούτε η τεράστια έκταση της θάλασσας ούτε το μικρό μέγεθος των αμφισβητούμενων περιοχών δεν εμπόδισαν την κλιμάκωση της έντασης τα τελευταία χρόνια. Οι ανησυχίες σχετικά με την ασφάλεια και τους πόρους έχουν ανεβάσει σε υψηλό βαθμό την ένταση και οι αντίπαλοι εθνικισμοί στα κράτη που συμμετέχουν στη διαδικασία ανάβουν πυρκαγιές στα ύδατα.
Έτσι, φτάσαμε στην Τρίτη 12 Ιουλίου 2016, όπου το Μόνιμο Διαιτητικό Δικαστήριο της Χάγης, έκδωσε την απόφασή του για την αντιδικία μεταξύ της Κίνας και των Φιλιππίνων στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Η απόφαση των πέντε δικαστών, 501 σελίδων, που αναμενόταν με αγωνία από την διεθνή κοινότητα ήταν ομόφωνη υπέρ των Φιλιππίνων και κατέδειξε τις κινεζικές παραβιάσεις του Δίκαιου της Θάλασσας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Η Δημοκρατία των Φιλιππίνων κατέφυγε στο Δικαστήριο τον Ιανουάριο του 2013 και η απόφαση την ικανοποιεί στην πλειοψηφία των θεμάτων. Η Κίνα πάντως αρνήθηκε από την αρχή την δικαιοδοσία του Δικαστηρίου και δεν συμμετείχε στις διαδικασίες.
ΧΑΡΤΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΩΝ ΘΕΣΕΩΝ
Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι η διακεκομμένη γραμμή της Κίνας (όπως δείχνει η κόκκινη γραμμή του παραπάνω χάρτη) είναι παράνομη και αυθαίρετη, και τα ιστορικά δικαιώματα που προβάλει η Κίνα δεν έχουν καμία ισχύ με βάση το διεθνές δίκαιο και τα νησιά Spratly δεν αποτελούν νησιά όπως αυτά ορίζονται από το UNCLOS.
Η διακεκομμένη γραμμή περιλαμβάνει περίπου 2.000.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιου χώρου, περιοχή ίση με περίπου 22% της γης της Κίνας.
Η μη οριοθέτηση ΑΟΖ
Ο παραπάνω χάρτης, με την μπλε γραμμή, δείχνει την θεωρητική οριοθέτηση της ΑΟΖ αυτών των κρατών με βάση την ίση απόσταση (μέση γραμμή). Ξεκάθαρα φαίνεται ότι η Κίνα μέσα σε αυτή την κόκκινη γραμμή περιλαμβάνει μέρος της ΑΟΖ των άλλων πέντε κρατών.
Το πιο σημαντικό σημείο αυτής της απόφασης για την Ελλάδα θα ήταν να βλέπαμε τι είδος απόφαση θα έπαιρνε το Διαιτητικό Δικαστήριο σε σχέση με την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Κίνας και Φιλιππίνων.
Όμως, δεν ζητήθηκε από το Δικαστήριο να οριοθετήσει τις θαλάσσιες ζώνες και ιδιαίτερα αυτή της ΑΟΖ που θα είχε τεράστια σημασία για εμάς. Οι διαφορές προκύπτουν κυρίως όταν οι χώρες έχουν αλληλοκαλυπτόμενους ισχυρισμούς σχετικά με χωρικά ύδατα μήκους 12 ναυτικών μιλίων ή ΑΟΖ 200 ναυτικών μιλίων που προέρχονται από «νησιά» ή «βράχους» όπως προβλέπεται από το UNCLOS. Μια “οριοθέτηση θαλάσσιων ορίων” είναι ένας τρόπος καθορισμού του ορίου μεταξύ αυτών των επικαλυπτόμενων περιοχών. Με τόσες πολλές διαμάχες σχετικά με την κυριαρχία των νησιών και των βράχων στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και τόσα πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά γης που βρίσκονται πιο κοντά από 200 μίλια (και μερικές φορές πιο κοντά σε 12 μίλια), οι επικαλυπτόμενες αξιώσεις να έχουν πολλαπλασιαστεί.
Η εξαίρεση οριοθέτησης ΑΟΖ και χωρικών υδάτων δημιούργησε περισσότερα προβλήματα και περιόρισε σημαντικά τις αποφάσεις του δικαστηρίου. Όπως θα καταστεί σαφές και παρακάτω, ο αποκλεισμός των διαφορών “που περιλαμβάνουν ιστορικούς κόλπους ή τίτλους”, “στρατιωτικές δραστηριότητες” και “δραστηριότητες επιβολής του νόμου” προκαλεί κατ’ ελάχιστο δύσκολα ζητήματα που το δικαστήριο δεν μπόρεσε να ξεπεράσει, προκειμένου να αντιμετωπίσει άλλα σημαντικά ζητήματα.
Πάντως, η παράγραφος που ήταν καταπέλτης για την Κίνα αναφέρει: «Το Δικαστήριο συμπέρανε ότι, το γεγονός ότι η Κίνα έχει ιστορικά δικαιώματα στις πλουτοπαραγωγικές πηγές των υδάτων της Θάλασσας της Νότιας Κίνας, τέτοια δικαιώματα εξαφανίστηκαν μια και ήταν ασυμβίβαστο με την έννοια της ΑΟΖ όπως αυτή προβλέπεται από την Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας». Αυτή την παράγραφο πρέπει, μελλοντικά, να την θυμόμαστε γιατί κάτι παρόμοιο προσπαθεί να προβάλει και η Τουρκία στο Αιγαίο. Επιπλέον, το Δικαστήριο αναφέρθηκε στα επτά τεχνητά νησιά που δημιούργησε η Κίνα και τόνισε ότι τα νησιά αυτά δεν έχουν δικαιώματα και δεν καλύπτονται από το UNCLOS. Επίσης σημείωσε ότι το Άρθρο 121,3 του UNCLOS, που ορίζει τι ακριβώς είναι ένα νησί, απαιτεί να έχει μια «σταθερή κοινότητα ανθρώπων».
Το Δικαστήριο κράτησε, επίσης, μια εχθρική προς την Κίνα στάση αναφέροντας ότι « Η Κίνα έχει παραβιάσει τα κυριαρχικά δικαιώματα των Φιλιππίνων στην ΑΟΖ της με (α) την παρεμβολή στα δικαιώματά της στα θέματα αλιείας και εξερεύνησης πετρελαίου, (β) με την κατασκευή τεχνητών νησιών και (γ) με την αδιαφορία της να σταματήσει τους Κινέζους αλιείς από το να ψαρεύουν στην ΑΟΖ της. Μόνο σε μια περίπτωση το Δικαστήριο δεν έλαβε απόφαση γιατί θεώρησε ότι δεν έχει τέτοιο δικαίωμα. Αυτή αφορούσε το θέμα των στρατιωτικών δραστηριοτήτων των δυο πλευρών το οποίο εξαιρείται από την δικαιοδοσία του UNCLOS. Η κυβέρνηση της Κίνας, όπως αναμενόταν, ανακοίνωσε μετά την απόφαση ότι δεν την αναγνωρίζει μια και είχε δηλώσει από την αρχή της υπόθεσης ότι «ούτε θα την αποδεχτεί ούτε θα την αναγνωρίσει».
Οι Κινέζοι παριστάνουν τους Τούρκους στη Σινική Θάλασσα
Ο ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ 10η ΓΡΑΜΜΗ
Σε αυτό τον χάρτη βλέπουμε ότι η Κίνα παριστάνει την Τουρκία διότι δεν δίνει δικαιώματα θαλάσσιων ζωνών στην νήσο Ταιβάν προσθέτοντας την 10η διακεκομμένη γραμμή που δεν υπήρχε στην αρχική κόκκινη γραμμή της Κίνας που δημιουργήθηκε το 2009. Σήμερα οι νέοι κινεζικοί χάρτες έχουν προσθέσει αυτή την 10η γραμμή.
Ο παραπάνω χάρτης, που συντάχθηκε από το ΥΠΕΞ των ΗΠΑ το 2004, απεικονίζει τη διακεκομμένη γραμμή με έναν αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε παύλα μόνο για περιγραφικούς σκοπούς. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Κίνα δεν αναθέτει αριθμούς στις παύλες. Οι παύλες δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες και διαχωρίζονται μεταξύ τους μεταξύ των 106 (παύλες 7 και 8) και 274 (παύλες 3 και 4) ναυτικών μιλίων. Οι παύλες βρίσκονται σε σχετικά κοντινή απόσταση από τις ακτές της ηπειρωτικής χώρας και τα παράκτια νησιά των παράκτιων κρατών που περιβάλλουν τη θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Η παύλα 1 είναι 50 ν.μ. από την ηπειρωτική ακτή του Βιετνάμ και 36 ν.μ από το παράκτιο νησί Ly Son του Βιετνάμ. Η παύλα 3 είναι 75 ν.μ από το πλησιέστερο νησί της Ινδονησίας, Pulau Sekatung. Η παύλα 4 είναι 24 ν.μ από την ακτή της Μαλαισίας στο νησί Borneo. Η παύλα 5 είναι 35 ν.μ. από το πλησιέστερο σημείο της νοτιοανατολικής νήσου Balabac των Φιλιππίνων. Η παύλα 9 είναι 26 ν.μ. από το νησί Y’Ami, το βορειότερο νησί των Φιλιππίνων στο στενό Luzon.
Ο Ρόλος των Υδρογονανθράκων
Ο κύριος λόγος, βέβαια, για αυτή την μεγάλη διαμάχη των 6 κρατών δεν είναι τίποτε άλλο από την διαμάχη για τον πλούτο της ΑΟΖ σε υδρογονάνθρακες.
Οι Κινέζοι υπέγραψαν το Δίκαιο της Θάλασσας και ανακήρυξαν ΑΟΖ γιατί είχαν αντιληφθεί, αρκετά νωρίς, τον τεράστιο ορυκτό πλούτο που υπήρχε στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και αποφάσισαν να αυξήσει παράνομα την ΑΟΖ τους για να αποκτήσουν το μεγαλύτερο ποσοστό των υδρογονανθράκων στην περιοχή. Σύμφωνα με την Γεωλογική Υπηρεσία των ΗΠΑ σε μια μελέτη που έγινε την περίοδο 1993/94 είχε υπολογιστεί ότι στην περιοχή υπήρχε περισσότερο φυσικό αέριο από πετρέλαιο.
Οι Αμερικανοί είχαν υπολογίσει, τότε, ότι το 70% των υδρογονανθράκων στην περιοχή ήταν φυσικό αέριο και ότι η Θάλασσα της Νότιας Κίνας περιλάμβανε 266 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Η κρατική κινέζικη εταιρία China National Offshore Oil (CNOOC) έχει υπολογίσει ότι η περιοχή διαθέτει 125 δις. βαρέλια πετρελαίου και 500 τρις. κυβικά πόδια φυσικού αερίου. Αλλά μια νέα αμερικανική μελέτη της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ, που έγινε το 2010, δείχνει με πιθανότητα 95% να υπάρχουν, τουλάχιστον 750 εκατ. βαρέλια πετρελαίου, με πιθανότητα 50% να υπάρχουν 2 τρις. βαρέλια και με μια πιθανότητα 5% να υπάρχουν πάνω από 5 τρις. βαρέλια πετρελαίου.
Η ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα περίπτωση του Βιετνάμ
Στις πρόσφατες δεκαετίες, το Βιετνάμ έχει διακριθεί αρκετές φορές ως έθνος που δεν φοβάται να σταθεί απέναντι στην Κίνα. Από τις συνοριακές συγκρούσεις της δεκαετίας του 1970 και της δεκαετίας του ’80 με την επικύρωση του UNCLOS το 2012, το Ανόι έχει επιδείξει την προθυμία του να αντισταθεί στο Πεκίνο. Αλλά τον περασμένο μήνα, σε ένα σημάδι της μεταβαλλόμενης ισορροπίας ισχύος μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών, το Βιετνάμ ενέδωσε στον εκφοβισμό του Πεκίνου.
Η συνθηκολόγηση αφορούσε την Talisman, θυγατρική της ισπανικής ενεργειακής εταιρείας Repsol. Στα μέσα Ιουνίου, η βιετναμέζικη κυβέρνηση εξουσιοδότησε την Talisman να παραχωρήσει το τρυπάνι για εξερεύνηση φυσικού αερίου στο μπλοκ 136-03 της Θάλασσας της Νότιας Κίνας. Η τοποθεσία αυτή βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Κίνα, αλλά στην ΑΟΖ του Βιετνάμ. Όπως φαίνεται ξεκάθαρα με βάση UNCLOS, το Βιετνάμ διέθετε εξ ολοκλήρου τα δικαιώματά να εγκρίνει αυτές τις γεωτρήσεις.
Αλλά η Κίνα δεν ήταν καθόλου άνετη με αυτή την δραστηριότητα του Βιετνάμ. Οι Κινέζοι πιστεύουν προφανώς ότι τα νησιά Spratly, κοντά σε αυτή την περιοχή εξερεύνησης, δικαιούνται τη δική τους ΑΟΖ – παρόλο που το Μόνιμο Διαιτητικό Δικαστήριο στη Χάγη έκρινε διαφορετικά σε μια απόφαση ορόσημο το 2016.
Η Κίνα δεν σέβεται τους διεθνείς νόμους που δεν επιβάλλονται με κυρώσεις, οπότε η ηγεσία στο Πεκίνο απέστειλε τον αντιπρόεδρο της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής να απαιτήσει από το Βιετνάμ να σταματήσει τη γεώτρηση στο μπλοκ 136-03. Όταν το αίτημα απορρίφθηκε, το Πεκίνο αποσύρθηκε από μια συνάντηση για την ασφάλεια των συνόρων Κίνας-Βιετνάμ. Όταν το Βιετνάμ συνέχισε την εξόρυξη, η Κίνα κάλεσε τον πρεσβευτή του Βιετνάμ στο Πεκίνο για να τον ενημερώσει ότι η στρατιωτική παρέμβαση ήταν στο τραπέζι αν το Talisman δεν σταματούσε τη εξόρυξη.
Αλλά η πολιτική ηγεσία του Βιετνάμ γνώριζε ότι δεν μπορούσε να αντισταθεί σε μια πολεμική ρήξη. Ένιωσαν ότι δεν μπορούσαν να βασιστούν στις Η.Π.Α. για να βοηθήσει το Βιετνάμ, αν ξέσπαγε μια αντιπαράθεση με την Κίνα, και έτσι συνθηκολόγησαν.
Η κυβέρνηση του Βιετνάμ διέταξε την Talisman να μαζέψει το εντελώς νόμιμο έργο γεώτρησης και να απομακρυνθεί από την περιοχή. Η Repsol επιβεβαίωσε στις 2 Αυγούστου ότι ανέστειλε τη γεώτρηση, αφού είχε επενδύσει περίπου 27 εκατομμύρια δολάρια στο έργο.
Ο David Shear, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Βιετνάμ, δήλωσε ότι δεν θα ήταν δύσκολο για την κυβέρνηση Τραμπ να υποστηρίξει το διεθνές δίκαιο σε αυτή την περίπτωση.
Την σημασία συμμόρφωσης με το UNCLOS, μερικές τυχαίες ναυτικές ασκήσεις κατά τη διάρκεια των εβδομάδων της γεώτρησης, και μερικές ήρεμες κουβέντες μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου θα μπορούσαν να βοηθήσουν το Βιετνάμ. Αλλά δεν υπήρχε τέτοια διάθεση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οπότε το Βιετνάμ υπέκυψε στην πίεση. Αυτή η συνθηκολόγηση αποδεικνύει τη μεγάλη επιρροή που έχουν χάσει οι ΗΠΑ στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Δείχνει ότι οτιδήποτε μπορεί να πει το διεθνές δίκαιο, στη θάλασσα της Νότιας Κίνας, το Πεκίνο είναι βασιλιάς. Η Κίνα γράφει τους κανόνες και αποφασίζει ποιος μπορεί και δεν μπορεί να ασκήσει ασκήσεις και ποιες τοποθεσίες είναι αποδεκτές ή απαράδεκτες για διάφορες οικονομικές δραστηριότητες.
Αντίκτυπος των αποφάσεων του Δικαστηρίου
Αν και οι αποφάσεις του Δικαστηρίου θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως τεράστια νίκη για τις Φιλιππίνες, καθώς και μια νίκη για την έννοια της ειρηνικής επίλυσης διαφορών, η εφαρμογή τους παραμένει ανοικτό θέμα. Η απόφαση είναι οριστική και δεσμευτική σύμφωνα με τα άρθρα 11 και 296 του UNCLOS, στο οποίο η Κίνα είναι συμβαλλόμενο μέρος.
Παρά ταύτα, μέχρι πρόσφατα, το υπουργείο Εξωτερικών της Κίνας δήλωσε ότι η κατάσταση στο αμφισβητούμενο Scarborough Shoal στη Σινική Θάλασσα “δεν έχει αλλάξει και δεν θα αλλάξει.” Σήμερα είναι σαφές ότι η Κίνα δεν θα συμμορφωθεί, αλλά δεν είναι σαφές εάν ο Πρόεδρος της Φιλιππίνων, Rodrigo Duterte, θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τις αποφάσεις του Δικαστηρίου ως μοχλό για να επηρεάσει τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών.
Μέχρι στιγμής, ο Πρόεδρος Duterte απειλεί να αμφισβητήσει το Πεκίνο εάν αρχίσει να εξάγει αέριο εντός της ΑΟΖ των Φιλιππίνων στη Σινική Θάλασσα. Ωστόσο, δήλωσε επίσης ότι είναι διατεθειμένος να θέσει την απόφαση του Δικαστηρίου στην άκρη, για να διευκολύνει καλύτερες σχέσεις με την Κίνα που αποτελεί ένα τραγικό λάθος και δημιουργώντας ένα πολύ κακό προηγούμενο.
Η Κίνα έχει λάβει κάποια περιορισμένα μέτρα για να μετριάσει τις εντάσεις επιτρέποντας κάποια πρόσβαση στο ψαράδες των Φιλιππίνων στο Scarborough Shoal, διατηρώντας παράλληλα τον συνολικό έλεγχο της πρόσβασης.
Αλλά, μια άλλη σοβαρή απειλή έχει γεννηθεί και ονομάζεται «υπεραλίευση». Η Θάλασσα της Νότιας Κίνας είναι ένας από τους σημαντικότερους τόπους αλιείας στον κόσμο, απασχολώντας περισσότερα από 3,7 εκατομμύρια ανθρώπους με τζίρο δισεκατομμύρια δολάρια κάθε χρόνο.
Ωστόσο, μετά από δεκαετίες ελεύθερης αλιείας, τα αποθέματα συρρικνώνονται, απειλώντας την επισιτιστική ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη των ταχέως αναπτυσσόμενων εθνών που στηρίζονται σε αυτά.
Αυτή η διαμάχη για τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας εντείνει τον ανταγωνισμό μεταξύ των αλιέων. Σήμερα, ορισμένα ύδατα έχουν λιγότερα από το ένα δέκατο των αποθεμάτων που είχαν πριν από έξι δεκαετίες. Και τα ψάρια υψηλής αξίας, όπως ο τόνος και η σφυρίδα, γίνονται όλο και πιο σπάνια.
Πάντως, η ήττα της Κίνας στο Διεθνές Δικαστήριο αποτελεί και ήττα της Τουρκίας που προσπαθεί, παραβιάζοντας το Δίκαιο της Θάλασσας, να αυξήσει την θαλάσσια περιοχή που θέλει να ελέγξει στο Αιγαίο Αρχιπέλαγος και στην Ανατολική Μεσόγειο. Βέβαια, εμείς πρέπει να προετοιμαστούμε για την αντίδραση της Τουρκίας, σε περίπτωση που η ελληνοτουρκική διαφορά οδηγηθεί σε ένα από Διεθνή Δικαστήρια, και υπάρξει απόφαση υπέρ των ελληνικών θέσεων. Προβάλλει, εμφανώς πλέον ο κίνδυνος η Τουρκία να μη σεβαστεί την απόφαση και να την αγνοήσει, έχοντας σαν προηγούμενο την στάση της Κίνας όταν, για πρώτη φορά στην ιστορία, ένα κράτος αρνείται να εφαρμόσει απόφαση Διεθνούς Δικαστηρίου.
