Ακλόνητο αν και απαξιωμένο παραμένει το πολιτικό σύστημα της Κύπρου: Προς προεδρικές εκλογές
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Κυρία Ντόρα Μπακογιάννη, εθνικά επικίνδυνη είναι η κοντόφθαλμη ανάγνωση των παιγνίων που διαδραματίζονται στην ταραγμένη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου
Στήριξη από κράτη-μέλη της Ε.Ε. στο αίτημα της Κύπρου για επαναχαρακτηρισμό περιοχών της Συρίας ως ασφαλών: Ο Χριστοδουλίδης διορίζει άμεσα υφυπουργό Μετανάστευσης
Του Κώστα Βενιζέλου
Οι βουλευτικές εκλογές τελείωσαν, η προεκλογική εκστρατεία για τις επόμενες προεδρικές εκλογές του 2018 έχει ξεκινήσει. Το σκηνικό όπως διαμορφώνεται παραπέμπει σε μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο.
Την ίδια ώρα, τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών, καθορίζουν εν πολλοίς και τις ισορροπίες ενόψει των προεδρικών εκλογών. Είναι σαφές και από τα πρώτα δείγματα γραφής από το μετεκλογικό τοπίο, πως το πολιτικό σύστημα αν και βαθιά απαξιωμένο παραμένει ακλόνητο. Πώς καταγράφονται τα δεδομένα την επόμενη ημέρα των Βουλευτικών;
Πρώτο, στη σκέψη των κομματικών ηγεσιών είναι οι προεδρικές εκλογές του Φεβρουαρίου 2008. Τούτο σημαίνει πως η προεκλογική εκστρατεία αρχίζει από τώρα και θα κρατήσει για είκοσι περίπου μήνες. Θεωρείται δεδομένο, υπό τις σημερινές συνθήκες, τα δεδομένα της περιόδου που διανύουμε, πως ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης θα ζητήσει ανανέωση της θητείας του για μια ακόμη πενταετία. Επειδή κάποιοι συνδέουν τις αποφάσεις του Προέδρου με τις εξελίξεις στο Κυπριακό, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει. Είτε μέχρι τις εκλογές επιτευχθεί συμφωνία είτε όχι, δεν υπάρχει κάποιος λόγος αναθεώρησης της απόφασης. Μόνο η τακτική που θα ακολουθήσει προεκλογικά θα διαφοροποιηθεί αναλόγως των δεδομένων που θα διαμορφωθούν τότε.
Στον ίδιο αγώνα για την Προεδρία θα τρέξουν και πολλοί άλλοι. Το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών φαίνεται να αλλάζει τους σχεδιασμούς του Νικόλα Παπαδόπουλου, που αντί το 2023, δεν αποκλείει να κατέλθει ως υποψήφιος το 2018. Άλλωστε οι κινήσεις του για συνεργασία του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου δεν είναι τυχαίες και είναι φανερό πως προσπαθεί να επενδύσει σε αυτό διαμορφώνοντας ένα μέτωπο, στο οποίο λόγω εκλογικού εκτοπίσματος θα θέλει να τεθεί επικεφαλής. Τόσο η προεκλογική τακτική, που του διαμόρφωσε νέο προφίλ, όσο και η προίκα από τα ποσοστά που εξασφάλισε, του προσφέρουν πεδίο για να προχωρήσει. Ηλιακά δεν έχει το άγχος της «τελευταίας φοράς» και αυτό βοηθά τους χειρισμούς του. Γνωστό, επίσης, είναι το ενδιαφέρον της Ελένης Θεοχάρους που το έχει δημοσιοποιήσει προ πολλού, το ζήτημα είναι πώς θα διαχειριστεί την Αλληλεγγύη και τη συνύπαρξη με το πρώην ΕΥΡΩΚΟ. Περαιτέρω, ενδιαφερόμενος είναι και ο Γιώργος Λιλλήκας, ο οποίος παραπέμπει στο αποτέλεσμα του 2013, όπου στο παρά πέντε δεν κατάφερε να περάσει στον δεύτερο γύρο. Η κάθοδος Γιώργου Λιλλήκα όπως και της Ελένης Θεοχάρους σαφώς και δεν ευνοεί τον Νικόλα Παπαδόπουλο, καθώς εκ των πραγμάτων θα υπάρξει κατακερματισμός δυνάμεων. Ο στόχος τόσο του ΔΗΣΥ όσο και του ΑΚΕΛ είναι να αποτρέψουν είσοδο του Νικόλα Παπαδόπουλου (ή άλλου υποψήφιου του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου) στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Δεν εξυπηρετεί, άλλωστε, κανέναν από τους δυο μεγάλους πόλους, να βρεθεί στον δεύτερο γύρο των εκλογών ο υποψήφιος του λεγόμενου ενδιάμεσου χώρου, καθώς θα έχει αυξημένες πιθανότητες εκλογής.
Όπως πληροφορούμαστε υπάρχουν κι άλλοι ενδιαφερόμενοι, οι οποίοι κάνουν και βήματα προς αυτή την κατεύθυνση. Είτε συγκροτώντας επιτελεία είτε και βολιδοσκοπώντας κομματικούς κι άλλους παράγοντες. Στον χώρο του ΑΚΕΛ η εικόνα δεν είναι ξεκάθαρη, μετά και τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών. Πριν τις εκλογές ένα σενάριο ήταν η αυτόνομη διεκδίκηση των Προεδρικών με τον Γενικό Γραμματέα του κόμματος. Το θέμα ενδεχομένως να χρειάζεται επανεξέταση σήμερα, χωρίς να σημαίνει αυτό πως θα εγκαταλειφθεί. Αποφάσεις, ασφαλώς, δεν έχουν παρθεί καθώς είναι νωρίς. Ένα σενάριο που μπορεί να απασχολήσει ευρύτερες δυνάμεις, είναι αυτό του Νίκου Κατσουρίδη, ο οποίος μπορεί να συγκεντρώσει και στήριξη από πολίτες που ανήκουν στον χώρο της Αριστεράς. Στη μεγάλη εικόνα των διαφόρων συζητήσεων και σεναρίων παρουσιάζεται και το όνομα του τέως Προέδρου της Βουλής, Γιαννάκης Ομήρου, ο οποίος συνεχίζει να δραστηριοποιείται πολιτικά.
Δεύτερο, το κομματικό σκηνικό με τις διαφοροποιήσεις που επήλθαν από τις εκλογές (αύξηση κομμάτων στη Βουλή) θα περάσει μέσα από διάφορες φάσεις, ακόμη και κλυδωνισμούς στην πορεία. Πολιτικοί αναλυτές με εμπειρία στα κομματικά σημείωναν πως όπως διαμορφώνεται ο κομματικός χάρτης, κυρίως, όμως η σύνθεση κάποιων κοινοβουλευτικών ομάδων, προμηνύουν αλλαγές, μέχρι και ανεξαρτητοποιήσεις βουλευτών. Αυτό είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να επιβεβαιωθεί στην πορεία. Όπως σημείωναν, κάποια από τα κόμματα στην πορεία θα διαφοροποιήσουν τις εντός της Βουλής ομάδες τους, είτε με μείωση είτε με αύξηση. Ήδη, όπως πληροφορούμαστε, έχουν αρχίσει τα μουρμουρητά.
Τρίτο, οι κομματικές ηγεσίες δεν φαίνεται να επηρεάσθηκαν από τα αποτελέσματα. Η επιλογή μακρών και χρονοβόρων εσωκομματικών διαδικασιών για αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, δείχνει πως η γνωστή πατέντα θα ισχύσει και αυτή τη φορά. Ο χρόνος θα λειτουργήσει ως… θεραπεία για λάθη, παραλείψεις και ένα κακό εκλογικό αποτέλεσμα. Στο κομματικό πολιτικό γίγνεσθαι της Κύπρου, αυτό αποτελεί παράδοση. Οι παραιτήσεις, η ανάληψη ευθύνης, αποτελούν απαγορευμένη λέξη. Προβάλλονται χίλιοι άλλοι λόγοι για μια αποτυχία, για την ήττα, που δεν αφορούν, όμως, ηγεσίες και πολιτικές. Αυτές οι προσεγγίσεις και πρακτικές λειτουργούν ως τροχοπέδη σε αλλαγές, ανανεώσεις και πολύ περισσότερο σε ανατροπές.
Τέταρτο, τα δυο μεγάλα κόμματα, περισσότερο το ΑΚΕΛ λιγότερο ο ΔΗΣΥ, επιλέγουν να κρατούν αποστάσεις μεταξύ τους. Κι αυτό επειδή φοβούνται τις αντιδράσεις της εκλογικής τους πελατείας. Στο ΑΚΕΛ θεωρούν πως ένας από τους λόγους μείωσης των ποσοστών ήταν η συμπόρευση με τον ΔΗΣΥ στο Κυπριακό (και στην αλλαγή του εκλογικού νόμου). Αυτός ήταν και ο λόγος που δεν απέδωσε η προσπάθεια από πλευράς Πινδάρου για συνεργασία στην εκλογή του Προέδρου της Βουλής. Ούτε η πρόταση για να ψηφιστεί ο βουλευτής Αδάμος Αδάμου δεν έγινε αποδεκτή από τον ΑΚΕΛ, ούτε και να μοιράσουν χρονικά την Προεδρία (από 2,5 χρόνια). Πάντως, σε περίπτωση εξελίξεων στο Κυπριακό, το ενδεχόμενο συμπόρευσης είναι ανοικτό.
Προεδρία Βουλής και επιτροπών η πρώτη δοκιμασία: Όλα του Συναγερμού δύσκολα
Οι πρώτες ασκήσεις/ δοκιμασίες των κομματικών ηγεσιών ήταν η εκλογή του Προέδρου της Βουλής και η κατανομή που έγινε στις προεδρίες των κοινοβουλευτικών επιτροπών. Η πρώτη δοκιμασία, αυτή για τον Πρόεδρο της Βουλής, έδειξε πως αναμένεται ότι θα είναι δύσκολη περίοδος για την κυβέρνηση και τα κόμματα.
Είναι πρόδηλο πως στην ατμόσφαιρα μυρίζει μπαρούτι και οι εντάσεις θα αποτελεί χαρακτηριστικό της περιόδου που διανύουμε. Και λόγω των ισορροπιών εντός του κοινοβουλίου και επειδή στο βάθος φαίνονται οι προεδρικές του 2018. Άλλωστε στο πεδίο της Βουλής, θα δοθούν πολλές μάχες με τα κυβερνητικά νομοσχέδια. Ο ΔΗΣΥ, που έχει το δύσκολο προνόμιο να προωθεί τα νομοσχέδια αυτά ως κυβερνών κόμμα, έχοντας απέναντί του τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις καλείται να διαμορφώσει συμμαχίες. Δύσκολο, υπό τις σημερινές συνθήκες, το εγχείρημα. Στην Πινδάρου προσβλέπουν στην Αλληλεγγύη αλλά και σε άλλες δυνάμεις, πέραν του ΑΚΕΛ και της ΕΔΕΚ.
Σε ότι αφορά την κατανομή των Προεδριών, η συμφωνημένη διαδικασία και η διάθεση την υστάτη για συμβιβασμό, οδήγησε λίγο-πολύ σε μια ομαλή κατάσταση.
Από το Μαρί στο κούρεμα καταθέσεων – Το κράτος είναι γυμνό
Είναι προφανές πως η διατήρηση του σημερινού στάτους κβο στο κυπριακό πολιτικό σύστημα είναι που διώχνει νέους ανθρώπους που θέλουν να εμπλακούν (όσοι εμπλέκονται βαθμηδόν απορροφούνται από το σύστημα). Λίγο η αποχή, περισσότερο το γεγονός ότι οι κομματικοί μηχανισμοί διατηρούν την ίδια κατάσταση πραγμάτων για χρόνια, διαμορφώνουν ένα σκηνικό από τα ίδια. Αλλαγές δεν γίνονται, ούτε υπάρχει διάθεση. Μέχρι και τη φονική έκρηξη στο Μαρί, η κοινωνία φαινόταν να συμβιβάζεται με την ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος ή να την ανέχεται.
Με τη φονική έκρηξη στο Μαρί, την 11η Ιουλίου 2011, υπήρξε μια συζήτηση ανάδειξης των στρεβλώσεων επιβεβαιώνοντας το προφανές. Ότι, δηλαδή, υπήρχε μια βαθιά δομική και θεσμική κρίση. Παράλληλα ήταν και είναι προφανές πως υπάρχει από πλευράς των πολιτών, μια βαθιά έλλειψη εμπιστοσύνης στους θεσμούς, τα κόμματα και στους πολιτικούς. Η απαξίωση επιβεβαιώνεται και από τα μεγάλα ποσοστά αποχής που καταγράφονται στις εκλογές. Τον Ιούλιο του 2011 με τη φονική έκρηξη ουσιαστικά το κράτος και το πολιτικό σύστημα παραδόθηκαν στις αδυναμίες και στα τραγικά τους λάθη. Αυτή τη φορά, η ανεπάρκεια και οι στρεβλώσεις σκότωσαν δεκατρείς ανθρώπους. Με τη φονική έκρηξη στο Μαρί επιβεβαιώθηκε το προφανές.
-Η γύμνια του κράτους
-Η ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος
– Η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να διαχειρισθεί σοβαρά αλλά και στοιχειώδη ζητήματα
– Η διαχρονικά παθητική αντιμετώπιση αυτών των φαινόμενων από τους πολίτες, δημιούργησε ανοχή και ενεθάρρυνε τις στρεβλώσεις στο σύστημα.
Γι αυτούς τους λόγους και για μια σειρά άλλους, υπήρξε και η μεγάλη έκρηξη των πολιτών, που προκλήθηκε όταν ξεχείλισε το ποτήρι, με τη φονική έκρηξη στο Μαρί.
Μετά τη φονική έκρηξη στο Μαρί, το κράτος, η τότε κυβέρνηση, το πολιτικό σύστημα εν γένει είχαν χάσει τον μπούσουλα. Διορθωτικές κινήσεις δεν έγιναν ή ακόμη και να υπήρχαν προσπάθειες αμφισβητούνταν. Δυο χρόνια μετά, το Μάρτιο του 2013, υπήρξε η απόφαση του Γιούρογκρουπ για κούρεμα καταθέσεων και η ισοπέδωση του τραπεζικού συστήματος.
Η απάντηση σε όλα αυτά από μέρους της κοινωνίας, των πολιτών είναι η αποχή. Η απαξίωση στην πράξη οδηγεί στην αποστασιοποίηση από τα κοινά και από το δικαίωμα του εκλέγειν αλλά και εκλέγεσθαι. Αυτή η αντιμετώπιση δεν ενοχλεί το πολιτικό σύστημα, που συντηρείται και όσους ψηφίζουν και με τους άλλους που απέχουν. Η διαφορά είναι πως τίποτε δεν αλλάζει, το πολιτικό σύστημα παραμένει το ίδιο και το κράτος παραμένει γυμνό.
Μετεκλογικά όλοι σπεύδουν να δηλώσουν πως «έλαβαν το μήνυμα των πολιτών». Κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει εξηγήσει πώς θα αντιμετωπίσει αυτή την απαξίωση των πολιτών.